1
Archiwa Sił Obronnych Izraela i Ministerstwa Obrony Izraela (które zawierają archiwum Amanu) udostępniają jedynie niewielką liczbę dokumentów, a i tak są to tylko materiały, które pojawiły się w mediach – innymi słowy, nie ma tam naprawdę istotnych oryginalnych dokumentów. Funkcjonariusze Szin Betu zgodzili się przysłać informacje dotyczące ataków terrorystycznych oraz kilku terrorystów, za to odmówili ujawnienia jakichkolwiek faktów związanych z ich akcjami. Mossad nie utrzymuje żadnych relacji z mediami. Próby zapewnienia współpracy jego jednostki specjalnej, Kejsaria, również spełzły na niczym. W odpowiedzi na moją prośbę o rozmowę historyk jednostki Y. odpisał: „Nawet gdybym był ostatnią osobą spośród wyższych rangą oficerów wywiadu, która jeszcze nie odbyła pielgrzymki do pana, za żadne skarby świata nie zgodziłbym się na współpracę. Gardzę człowiekiem, który dał panu mój numer telefonu, tak samo jak gardzę panem” (esemesy wymienione z Y., 15 sierpnia 2015).
2
Sąd Najwyższy Izraela (Beit Hamiszpat Haeljon) 4801/07, dr Ronen Bergman i Jediot Achronot przeciwko Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, dyrektorowi generalnemu Ministerstwa Obrony, Mossadowi i dyrektorowi Mossadu, Szin Betowi i dyrektorowi Szin Betu oraz Komisji Energii Atomowej.
3
Moje dziennikarskie śledztwo doprowadziło do odkrycia, że osoby powiązane z szefem sztabu szpiegowały ministra obrony Ehuda Baraka, co później opisałem w książce Jama (napisanej wspólnie z dziennikarzem Danem Margalitem). Uri Misgav, Ex-CoS Gabi Ashkenazi Pressed the Shin Bet to Open an Investigation Against a Journalist, „Haarec”, 29 listopada 2013; Richard Silverstein, IDF Chief Threatened Journalist with Espionage for Exposing Rampant Military Corruption, „Tikun Olam”, 20 grudnia 2013, https://www.richardsilverstein.com/2013/12/20/idf-chief-threatened-journalist-with-espionage-for-exposing-rampant-military-corruption/.
4
Większość wywiadów przeprowadziłem po rozpoczęciu prac nad książką w 2010 roku. Pozostałe pochodzą z minionych dwudziestu lat i zostały przeprowadzone na potrzeby innych publikacji. Żadna z rozmów nie odbyła się za zgodą władz.
5
Rozmowa z Meirem Daganem, 29 maja 2013.
6
Z powodu moich artykułów Dagan poprosił premiera Ehuda Olmerta, by Szin Bet przeprowadził śledztwo w celu ustalenia źródła przecieku i podsłuchiwał rozmowy telefoniczne szefów różnych wydziałów Mossadu. W wyniku tego dochodzenia Dagan zdymisjonował swego ówczesnego zastępcę, którego oskarżył o przeciek mimo jego stanowczych zaprzeczeń (Ronen Bergman, Dymisja w najwyższym kierownictwie Mossadu, „Jediot Achronot”, 10 lipca 2007).
7
Rozmowy: ze „Staruszkiem” (czerwiec 2014) i z „Nietzschem” (lipiec 2007).
8
Te liczby dotyczą wszystkich operacji selektywnej eliminacji, o których informacje zebrałem podczas gromadzenia materiałów do tej książki (o większości z nich w niej wspominam). Trzeba jednak pamiętać o tym, że takie obliczenia są skomplikowane, ponieważ celami operacji mogą być zarówno biura wrogich organizacji, różnego rodzaju obiekty, jak i osoby. Podane tutaj wyliczenia uwzględniają akcje Frontu Wyzwolenia Libanu od Cudzoziemców, organizacji terrorystycznej, której działalność w Libanie Izrael wspierał w latach 1980–1983 i która napadła na wielu członków Organizacji Wyzwolenia Palestyny i palestyńskich cywilów, jak również ma na koncie nieudane próby zabicia Arafata w ramach operacji „Śledź”, które kosztowały życie wielu cywilów. Ponieważ do licznych materiałów zamkniętych w sejfach służb specjalnych nie mamy dostępu, są to liczby przybliżone. Prawdopodobnie w rzeczywistości były one o wiele wyższe.
9
Informatorzy z Szin Betu twierdzą, że podczas intifady Al-Aksa każdą udaną akcję selektywnej eliminacji poprzedzało od pięciu do siedmiu wcześniejszych prób, które zakończyły się fiaskiem. Niektóre z nich odwołano, zanim otworzono ogień, inne się nie udały, ponieważ w miejscu ataku pojawili się cywile, jeszcze inne dlatego, że zniknął cel. W trakcie operacji „Ptaki Drapieżne”, która, próbując wywołać „szok i przerażenie”, rozpoczęła działania wojenne między Izraelem a Hamasem w Gazie w 2008 roku, przeprowadzono ponad tysiąc misji, z których część była wymierzona w pracowników cywilnych. Rozmowy z: Ehudem Barakiem (1 lipca 2013), Joawem Galantem (1 czerwca 2011), i „Amazonas” (czerwiec 2017).
10
W rozmowie z autorem (12 czerwca 2016) Tim Weiner, autor książki Dziedzictwo popiołów. Historia CIA, twierdził, że żadna przeprowadzona przez CIA próba zabójstwa takich przywódców politycznych jak Fidel Castro nie zakończyła się sukcesem. Co więcej, zaprzestano podobnych prób po śmierci Johna F. Kennedy’ego. Weiner przyznał jednak, że CIA nie przestała zapewniać wsparcia wywiadowczego i operacyjnego różnym grupom bojowników na całym świecie i że wiele tysięcy ludzi straciło życie w wyniku bezpośredniego lub pośredniego wsparcia CIA – niektórzy podczas tortur, inni w trakcie paramilitarnych działań prowadzonych przez agencję aż do zakończenia zimnej wojny. Niezmiernie trudno ustalić dokładną liczbę ofiar bojowników wspomaganych przez Amerykanów, lecz Weiner uważa, że tylko podczas wojny w Wietnamie wynosiła ona ponad dwadzieścia tysięcy. W rezultacie różnych dochodzeń dotyczących działalności CIA prezydenci Ford i Carter wydali wytyczne zabraniające służbom specjalnym przeprowadzania lub wspomagania operacji selektywnej eliminacji. Jednak po atakach z 11 września 2001 roku akcje tego rodzaju wznowiono, głównie przy użyciu dronów, w Pakistanie, Afganistanie, Somalii i Jemenie. Liczby podane w książce pochodzą ze strony organizacji New America: https://www.newamerica.org/in-depth/americas-counterterrorism-wars/pakistan/.
11
Rozmowy z Dawidem Szomronem (26 maja 2011) i Icchakiem Szamirem (styczeń 1997).
12
Harouwi, Palestyńskie śledztwo, s. 230 (publikacja w języku hebrajskim).
13
Rozmowa z Icchakiem Szamirem, styczeń 1997.
14
Harouwi, Palestyńskie śledztwo, s. 191 (publikacja w języku hebrajskim); Banai, Anonimowi żołnierze, s. 243 (publikacja w języku hebrajskim). Bojąc się zamachu, Morton udał się do Trynidadu, brytyjskiej kolonii, lecz bojownicy Lechi również tam próbowali go zabić. Jahaw, Krew na rękach. Morderstwa i egzekucje w czasach Jiszuwu, s. 286 (publikacja w języku hebrajskim).
15
Harouwi,