Адваротны бок люстра. Ксенія Шталенкова
да сябе ў пакой, пакінуўшы юнака не ў самым лепшым настроі.
Пасля гэтага яны больш не гулялі ў шахматы, а аддавалі перавагу конным прагулкам за горадам.
Заставаўся адзін дзень да ад’езду Міхала. Яны з Басяй ехалі на канях па вуліцах Вільні, вяртаючыся дадому.
– Гэй, Саколіч! – раптам нехта паклікаў юнака.
Міхал павярнуўся і, убачыўшы чалавека, які пазваў яго, толькі азадачана ссунуў бровы, нават не павітаўшыся.
– Хто гэта? – шэптам спытала Бася.
– Станіслаў Годыеўскі, – адказаў Міхал. – Вось ужо каго не чакаў сустрэць у Вільні. Насунь берэт на вочы і апусці галаву – ці мала што можа прыйсці яму на думку.
Бася паслухалася і зрабіла хмурны твар. Незнаёмцу на выгляд было гадоў дваццаць пяць. Аблічча Годыеўскага вылучалася ўсходнім багаццем: ён быў апрануты ў падвязаны кушаком карычневы жупан з блакітным узорам, на галаве – шапка такога ж колеру з пяром. Збруя яго каня была ўпрыгожана срэбнымі бляшкамі, пад сядлом ляжала ядвабная гунька. Калі Бася не ведала б, што ў гэты час была мода апранацца на татарскі манер, яна б прыняла Годыеўскага за пасла нейкай усходняй краіны.
Пад’ехаўшы бліжэй, ён зраўняўся з канём Міхала, і з-за пляча юнака дзяўчынка здолела разглядзець твар ляха. Ён быў бы амаль прыгожым, каб не брудна-смуглы колер скуры і гнілаватыя зубы. Але, відаць, стан апошніх яго ніколькі не хваляваў, бо, убачыўшы Басю, ён агаліў іх у непрыемнай драпежнай усмешцы. Усё ў абліччы Годыеўскага нібы крычала пра яго дзёрзкасць і фанабэрлівасць. Напэўна, ён лічыў сябе неверагодна прыгожым, але ў Басі выклікаў толькі агіду. «Вось мярзотны тып!» – падумала дзяўчынка.
– Куды кірунак трымаеш? Да свайго пана? – кпліва спытаў Годыеўскі Міхала.
– У мяне няма пана, – коратка адказаў юнак. – Я сам сабе пан!
– А гэта хто з табой?
– Мой паж.
– Які ў цябе паж прыгожанькі! Можа, саступіш яго мне, га?
– Не магу. Ён мой сваяк, – адрэзаў Міхал.
– Што ж ты? Пакрыўдзіць мяне хочаш? Ці думаеш, я кепскі гаспадар?
Міхал толькі кінуў на Годыеўскага гнеўны позірк. Бася нават здзівілася, настолькі змяніўся твар сябра. Яна не падазравала, што юнак можа так моцна злавацца на каго-небудзь. «Вунь нават вочы іншага колеру зрабіліся!» – заўважыла дзяўчынка.
– Ды не бойся, не згіне твой паж! Аддай яго мне! – наступаў паляк.
– Не, – паўтарыў Міхал, адціскаючы сваім канём Басю ўбок.
Годыеўскі аб’ехаў Міхала ззаду і зраўняўся з Басяй. Дзяўчынка яшчэ больш апусціла галаву.
– Нешта ты надта турбуешся пра свайго пажа, Саколіч. Штосьці тут не так, – прыжмурыўся паляк, а потым, падумаўшы, дадаў: – А можа, гэта і не паж зусім? Можа, ты дзеўку з сабой возіш ды за пажа выдаеш?
– Ды што ты такое кажаш?! – ускінуўся Міхал. – Ты што паклёпнічаеш на мяне? Хочаш чалавека са світы Радзівілавай пакрыўдзіць? Пайшла! – пляснуў ён па крыжы Басінага каня, а сам пусціўся следам, пакінуўшы Годыеўскага ззаду.
Але той нагнаў іх і нечакана сарваў з галавы дзяўчыны берэт. Валасы рассыпаліся