Гняздо-2 (зборнік). Паліна Качаткова
змену – і толькі тады мы пакінулі пост. Пасля нас, мокрых, завялі ў КДБ – паказалі музей, гарбатай напаілі.
Яшчэ ў Гомелі нас ставілі на «Почётный пост № 1», каля Вечнага агню. На тыдзень здымалі з урокаў, выдавалі паўвайсковую форму і муляжы аўтаматаў. Кармілі ў кавярні «Залатая рыбка». Там кіраваў маёр – тады яшчэ рэальны ветэран (быў 1982 год). Маёр паходзіў з Расіі і вучыў нас клятве з «оканнем»: «У Огня (націск на О) и Гранита ЮнОрмеец стОит, нет, ничто не забытО и никто не забыт! С гОлОвами пОникшими над Отцами пОгибшими станем мы…» Як мы рагаталі з гэтага вымаўлення. А потым апагей: «То, что Отцы не доделали, мы дОделаем». Апошнюю фразу мы проста не маглі паўтарыць без рогату, і працэдура падрыхтоўкі прыняцця прысягі працягвалася – у двары кінатэатра Калініна, за Вечным агнём. І яшчэ – казалі, што выбіраюць выдатнікаў на «Почётный пост № 1», а гэта была няпраўда – выбіралі тых, у каго ногі доўгія і роўныя. Ваенрук ішоў, глядзеў на ногі і казаў: «Ты, ты і ты!»
А яшчэ мы верылі ў піянераў-герояў, і шмат размаўлялі пра тое, што рабіць, калі пачнецца вайна. «А ты вытрымаеш, калі табе пілой будуць пазваночнік пілаваць? А калі зорку выразаць на спіне? А рукі ў агонь?» Быць аблітым ледзяной вадой на марозе здавася літасцю ад ворага ў параўнанні з іншымі відамі катаванняў. Як іх вытрымаць? Як не выдаць таварышаў? І выйсце бачылі адно: суіцыд, каб не стаць здраднікамі пры катаваннях.
Экран непаспяховасці
Даведалася, што гомельская школа, якую я скончыла, святкуе нешта накшталт юбілею – 55 гадоў. Значыць, дзверы свае для навучання школа адчыніла ў 1960 годзе. Яшчэ даведалася, што збіраюць кантакты залатых медалістаў, якія скончылі школу. Напэўна, каб запрасіць на ўрачыстасць. Паспрабавала падлічыць прыкладную колькасць медалістаў за гэты час, атрымалася дастаткова шмат – больш за 300 (хаця, можа, я памыляюся, з матэматыкай заўсёды былі нелады).
У дзясятым класе я і дзве сяброўкі патрапілі на «Экран паспяховасці», а ў нашым выпадку – на «Экран непаспяховасці», які меў падзагаловак «Как успевают неуспевающие».
«Успевают» – у сэнсе вучацца, рухаюцца да школьнага поспеху ў належным тэмпе. «Не успевают» – спазняюцца, адстаюць на шляху да мэты, гальмуюць на лесвіцы паспяховасці, выбудаванай савецкай сістэмай адукацыі.
Экран – дошка насупраць настаўніцкай, каля кабінета біялогіі.
На экране непаспяховасці нашы прозвішчы з’явіліся, бо ў выпускным 10-м класе мы мелі двойкі ў чвэрцях па алгебры і геаметрыі. А гэта значыла, што быў шанц скончыць школу не з атэстатам, а з «даведкай», якая закрыла б усе жыццёвыя перспектывы.
На экран «Как успевают неуспевающие» пераносіліся ўсе нашы адзнакі – не толькі па тых прадметах, па якіх мы «не паспявалі», але і па ўсіх астатніх. На экране можа было пабачыць усе адзнакі, якія мы атрымлівалі штодня па ўсіх прадметах – разам з фізкультурай і вайсковай падрыхтоўкай.
У чым быў сэнс экрана непаспяховасці і хто яго выдумаў? Не ведаю дагэтуль і наўрад ці даведаюся.
На юбілеі школы двоечнікаў