Пакутны век. Трылогія. Васіль Якавенка
ліхтарыкі і вееры. Каля іх тоўпіліся маладзіцы, дзяўчаты і дзеці. Купцы спрактыкавана зазывалі пакупнікоў.
Прайшоўшы ў куток, дзе кідаліся ў вока свежым адгабляваным дрэвам кадушкі, Пятро Рамановіч з цікавасцю агледзеў новую медагонку, пэўна, з кляновай клёпкі, яму яна спадабалася, але потым падумалася, што і старая ў яго яшчэ не знасілася, таму няма сэнсу даваць ёй адстаўку.
Каля радоў з мёдам ён заўважыў прыяцеля – купца Клямку. Той бойка абмяркоўваў штосьці з патлатым таўстаматым, але яшчэ не старым чалавекам, выцягнуты авал твару ў якога і бычыныя вочы, якімі ён паволі варочаў, паказвалі на спаважнасць і мудрасць ягонае думкі, што заўсёды цанілася.
– Віват, пане пчаляр! – усклікнуў Клямка, калі заўважыў паблізу Пятра. – Знаёмцеся: гэта купец з Хелма…
І той падаў руку:
– Мэндаль.
– Але ж вас я, шаноўны гаспадар Пятро, – доўжыў Клямка, – гэтаму купцу не аддам! Наша дамова з вамі застаецца ў сіле.
– Ну гэтак, – кіўнуў Пісарчук. – Таму я і не выстаўляю свой мёд на кірмаш.
– Добжа, – і да таго купца: – А ці ведаеш ты, пане Мэндаль, сенатара Рамана Скірмунта? Між іншым, ён у Парэччы жыве. Дзе і я… Раней ачольваў Таварыства па распрацоўцы сельскагаспадарча-эканамічных патрэбаў Палесся.
– Я меў чуць пра Скірмунта. Толькі ж польскія паны абшарнікі пра яго дрэнныя словы казалі.
– Дарэмна! Ведай адно: пан Скірмунт і гаспадар Пятро Рамановіч – беларусы, якіх я найбольш паважаю.
– Прыемна чуць! – і Мэндаль яшчэ раз мякка паціснуў руку Пятра.
– А мы тут з панам Мэндалем спрачаемся пра акцызы, – патлумачыў купец Клямка.
– То вы й працягвайце. Гэта ж ваш дзень сёння! Бачыце, што робіцца: тавараў – безліч. Прайду ж далей і я – пагляджу яшчэ тое-сёе.
Пятляючы між радамі, Пятро прабіўся на другі бок плошчы. Сярод знаёмых ён неўзабаве стрэў Малыцьку – чалавек прыдбаў мелу для пабелкі сцен у пакоях падрамантаванай хаты. Паблукалі разам, накуплялі для сваіх маладзіц слодычы, усялякіх цукерак, а Пятро яшчэ і тульскіх пячатных пернікаў – так іх звалі – для ўнучкі. Нарэшце, ён спыніўся далей каля воза з пяньковымі вяроўкамі, узяў адну з іх, каторая таўсцейшая, у роздуме пакруціў, пацёр у пальцах, як знаток натуральнага сялянскага валакна, прыцаніўся, дастаў з кішэні і аддаў грошы. Добрая вяроўка! Няхай будзе на ўсялякую патрэбу.
Калі ён вярнуўся ў сядзібу, сын Барыс і астатнія ўжо былі дома. Селі сям’ёю за стол. Самы час! У царкве ж недзе ўсё яшчэ служылі святочную службу, пасля якой змораныя ад сваёй божай службы святары збяруцца ў вялікай хаце каля царквы і за накрытым святочным сталом таксама спазнаюць хмельную радасць і асалоду быцця.
На стале ў Пісарчукоў пераважаюць стравы з рыбы, прыгатаванай па-рознаму, грыбоў, садавіны ды гародніны. Піражкі з яблыкамі, піражкі з тварагом… Мёд… Спас, як зазвычай, прыпадае на Засненскі пост, вядомы яшчэ як пост Успення. Пастом і вызначаецца акраса стала. Пад першыя нягучныя сямейныя здравіцы прапусцілі па чарцы, потым яшчэ, але ўсё без лішку, вольна, прыстойна.
Толькі