Палескі дыярыуш дывізіі Серакоўскага. Стэфан Корф
глядзеў на жаўнераў з цікавасцю.
– Гэта жарт такі? А сталых гаспадароў няма? – афіцэр перабіў карчмарку, якая давала загады дзяўчыне.
– Я сталы ўжо! – хлопчык тупнуў нагой. – Мне сёмае лета пайшло!
Габрэйка падала куфель халоднага пітва афіцэру і пасадзіла хлопчыка на лаву.
– Гэта старэйшы мужчына ў сям’і. Яго бацька з дзедам сышлі два гады таму… Канфедэраты… Яны пайшлі праваднікамі і… – Дзіна ўздыхнула. – Самі разумееце, што тут было.
– Няпраўда! Татачку забраў Стары. Але татачка хутка вернецца, – хлопчык чыркаў вугалем па стале.
– Ты ізноў гуляў з гэтым вясковым абібокам? Я табе ўжо распавядала… Ну што рабіць… – яна дала па карку хлопчыку. – Не слухайце яго – сялянскія забабоны. Быццам гэта не куля, а балотнік нейкі паклаў ягоных бацьку і дзеда ў дрыгву… Наслухаецца, а потым прыйдзе і кажа: «А мне дамавік ізноў распавёў. Татачка перадае прывітанне», – які злыдзень. А я ж ведаю – гэта ўсё вясковыя дзеці.
Абмажуцца вугалем і давай – я дамавік, я лесавік, давай цукар, распавяду нешта. А ён верыць…
Дзіна выцерла вока рукавом, хай слязы і не было.
– Не ведаю, што з ім рабіць… Бачыце – расхвалявалася. Трэба дзеля супакою трошкі горла прамачыць. Можа, усё ж такі настоянкі? Добрая, смачная, першая чарка для вас бясплатна, за ўпакой былых гаспадароў. Не?
Карчмарка выцягнула бутэльку з жаўтаватай вадкасцю і наліла сябе трошкі, але не выпіла. Лепш потым прадаць каму – ад манеты больш супакою. Карчма жыла сваім жыццём: афіцэр размаўляў пра грошы з малым, але адказвала за яго старая габрэйка; гандляр распавядаў пра цудадзейны тытунь жаўнеру; некалькі шляхцічаў складвалі міскі пасля абеду вежай і збіраліся сыходзіць. Вусаты шляхціч, што знішчаў піва, кінуў манету на стол і хутка выйшаў.
– Дзядзечка, а вы жаўнеры? – ціха спытаў малы гаспадар, калі Дзіна пайшла правяраць працу. – У вас ружжы ёсць?
– Так, малы.
– Дапамажыце татачку вярнуцца дамоў. Вы можаце Старога застрэліць… Гэта тут нездалёк. Мяне бабуля не пусціць… лаяцца будзе… Дзядзька Яка хадзіў шукаць і прывёў шмат людзей з балота. Казаў – не жадае Стары пускаць татачку…
– Цікава, хлопча, і як знайсці гэтага Яка?
Афіцэр прыкінуў, што добра мець правадніка, які ведае сцежкі ў дрыгве. Тым больш, што патрулі хадзілі толькі па дарогах, а няблага прайсціся і ўглыб – выкурыць бандытаў ці дэзерціраў.
– А вось ён выйшаў, – кінуў хлопчык на дзверы. – Дзядзечка жаўнер, толькі знайдзіце татачку… Зялёныя людзі таксама яго шукалі з ружжамі, але вас больш, чым іх.
– Каташ, затрымай чалавека, прапануй грошы, – афіцэр адправіў аднаго з жаўнераў. – Калі пабачым гэтага твайго Старога – падстрэлім яго, не хвалюйся, малы… Але сам разумееш – балота вялізнае, ён можа хавацца дзе заўгодна. І даўно яго «зялёныя» людзі шукалі?..
Малы ўзгадваў, калі гэта было – два ці тры тыдні таму. Афіцэр задумліва гладзіў кубак вялікім пальцам – нешта яму не падабалася. Зялёныя