Piekfyn Afrikaans Graad 12 Leerderboek Huistaal. Henk Viljoen
in die bedrywende vorm: Daar word beweer dat die hewige gestryery die einde van hul vriendskap beteken het./Christine en Maria klets heerlik oor die vryers in die klas.
Spelling: Die manier waarop jy woorde skryf, maak deel uit van die register.
Leestekens: Uitroeptekens pas nie in ’n formele skryfstuk nie, maar in ’n geselsbrief of ’n dagboekinskrywing is dit aanvaarbaar.
Uitleg: ’n Formele brief het ’n vaste, voorgeskrewe formaat; ’n informele geselsbrief kan jy op prettige skryfpapier skryf.
Toon word bepaal deur die houding of gevoel van die verteller (nie noodwendig die skrywer self nie) teenoor die teikengroep. ’n Skrywer het ’n eie skryfstyl, maar pas die toon aan by wat hy/sy beskryf. Die skrywer pas die toon aan by die verteller of die karakter deur wie se oë gekyk word.
Die toon kan formeel of informeel/lighartig, humoristies, komies, laf of ernstig, plegtig, deftig/subjektief, partydig of objektief, saaklik/vurig, hartstogtelik of koel, beredeneerd/eenvoudig, reguit of beeldryk, opgesmuk, oordadig wees. Die toon blyk uit die volgende:
woordkeuse
lengte en struktuur van die sinne
leestekens
die manier waarop idees georden is
die formaat wat gebruik word om idees oor te dra.
Stem is die tegniese term wat gebruik word om persoonlikheid aan ’n skryfstuk te verleen. Dis nie so moeilik om met ’n individuele stem te skryf nie. Ons het elkeen ’n eie, unieke stem. As jy voel jy het geen persoonlike verhouding met die teikengroep nie, verbeel jou dan jy is besig om vir jou beste vriend/vriendin te skryf – die een vir wie jy alles kan vertel.
Skryfopdrag: Kyk noukeurig na die volgende prente/illustrasies/foto’s.
Besluit op een van die visuele tekste waaroor jy ’n verhalende opstel kan skryf.
Moenie die prent/foto/illustrasie as ’n kapstok gebruik nie, met ander woorde jy moet nie die prent of foto beskryf nie. Jy moet ’n storie skryf oor wat jy dink en voel wanneer jy daarna kyk.
Beplan jou opstel volgens die stappe van die skryfproses.
Gee die bewyse van jou beplanning saam met jou finale produk in – ook die eerste weergawes van die opstel.
Gee jou opstel ’n treffende titel.
Dink aan ’n gepaste aanbiedingswyse.
Die opstel moet 400-450 woorde wees.
1.
Foto: Dana Snyman
2.
3.
(Uit: Beeld. 29 September 2006)
4.
Skryfproses
Om jou opstel deeglik te beplan en uiteindelik suksesvol aan te bied, moet jy die stappe van prosesskryf volg. Dit kan ook as ’n kontrolelys vir jou dien:
Bewyse van beplanning
Bepaal die vereistes, doel en teikengroep van jou opstel.
Beplanningstrategieë: gebruik lyste, diagramme, kopkaarte of illustrasies.
Bewyse van organisering
Selekteer en organiseer jou idees; skryf jou kerngedagtes in ’n logiese, samehangende volgorde.
Deel idees en toon response op ander se kommentaar
Praat met ander oor idees en luister na ander se idees en kommentaar
Sorg vir ’n interessante inleiding en afsluiting.
Bewyse van hersiening
Terugvoering van ander help met die verbetering van die opstel.
Hersien jou eie werk deeglik en verbeter volgens die doel, teikengroep en opdrag.
Bewyse van redigering
Vergelyk jou skryfwerk met die kriteria van die kontrolelys.
Proeflees jou skryfwerk vir spelling, woordkeuse, sinsbou, paragrafering, punktuasie en formaat.
Formele aanbieding
Besluit op ’n toepaslike aanbiedingswyse vir finale assessering.
Nabetragting
Meet jou finale produk aan die opdrag en gestelde doelwitte.
Ondersoek alles waarop verbetering moontlik is.Formele assesseringGaan die volgende kriteria deeglik na wanneer jy jou verhalende opstel skryf vir assesseringsdoeleindes. Hiervolgens assesseer jou onderwyser jou opstel vir Taak 2 van die formele assesseringsprogram.
| Kriteria | Omskrywings | Kommentaar |
| Idees en inhoud | Fokus op die onderwerp is duidelik en volgehoue.Gepaste besonderhede by paragrawe se kerngedagtes skep ’n helder beeld van wat vertel word.Spanningslyn behou die leser se aandag. | |
| Organisering | Ongewone/gepaste inleiding en afsluiting bind die opstel tot ’n eenheid.Volgorde van besonderhede/gebeure is logies en effektief.Paragraafskakels is doeltreffend en bewerkstellig samehang. | |
| Stem van die verteller | Persoonlike styl verleen egtheid aan die opstel.Bewus van die behoeftes/gevoel/opinie van die teikenleser en wat die leser se aandag sal trek. | |
| Styl, register en toon | Skryf vloeiend, gevoelvol, vaardig en samehangend.Sinstrukture en -lengtes wissel en is gepas.Deurgaans goeie, gepaste woordeskat.Woordkeuse en woordorde is akkuraat.Gepaste en korrekte gebruik van leestekens. | |
| Taalgebruik en spelling | Gebruik helder, beskrywende woorde en figuurlike taal gepas en korrek.Sinsoorte, -lengtes en -strukture wissel en word gepas en korrek gebruik.Min spelfoute kom voor.Gebruik leestekens en hoofletters korrek en betekenisvol. |
Jy gaan in hierdie module spesifiek op die volgende fokus:
’n Essay
Luisterbegrip
Voorbereide praat
Leesbegrip en leesstrategieë
Taal in konteks
Skryf van ’n koerantberig
Mense, tradisies en inheemse dinge
’n Oorsig. . .
Townshiptoere is in en tradisionele vakansies is uit. Ons almal wil werk en deelneem aan die opbou van ons land se ekonomiese welvaart. Ons wil leer van die verlede, maar ook tyd hê om te gesels en te waag in ons hede. Realiteitsprogramme is in, basaars is uit – ons dans op punk en hip-hop, maar rock, boeremusiek en die rieldans is ook aan die orde van die dag.
In hierdie module gaan jy heelwat tekste lees waarop jy krities moet reageer. Al die tekste hou verband met mense, tradisies, oorlewering en gewoontes. Jy gaan luister na bepaalde onderwerpe, daaroor praat en ’n koerantberig daaroor skryf. Tydens die leesbegrip moet jy kritiese taalbewustheid toon en taalstrukture en -konvensies deurgaans inoefen.