Narsiste, psigopate, stalkers en sadiste. André le Roux
NARSISTE,
PSIGOPATE,
STALKERS
EN SADISTE
André le Roux
Tafelberg
Die uitleg in hierdie digitale uitgawe van Narsiste, psigopate, stalkers en sadiste mag verskil van dié van die gedrukte uitgawe, afhangende van die instellings op u leestoestel. Die uitleg vertoon optimaal indien die standaardinstelling op u leestoestel gebruik word. Lesers kan egter eksperimenteer met die instellings vir verskillende perspektiewe op die teks.
DEEL 1
WIE IS HULLE?
The rabbit runs faster than the fox,
because the rabbit is running for his life
while the fox is only running for his dinner.
– Esopus
1. Hy kyk vir jou
Hy kyk vir jou met die mooiste glimlag.
Dan raak hy gewelddadig en sê: “Kyk wat het jy my nou laat doen!”
Jou tienerdogter raak “verlief” op ’n man veel ouer as sy.
Die man verdwyn met jou dogter.
Jy raak verlief op die man waarop jy nog altyd gewag het.
Toe verdwyn hy met jou hart. En jou geld.
Jou nuwe baas maak jou lewe hel by die werk.
Jy’s elke dag miserabel.
Jou buurman, jou buurvrou … Gawe mense.
Toe daag die polisie op.
Die Century City-reeksmoordenaar … Nou raak dit erger.
Tussen 2011 en 2015 word sewe vroue en ’n vyftienjarige meisie ontvoer, verkrag en beroof. Vier ontbinde lyke word op ’n oop stuk veld in die noordelike voorstede van Kaapstad by Akasiapark, Goodwood, ontdek, naby die Century City-stasie. Almal is kaal, hande agter die rug vasgebind.
Die man wat aangekeer word, Khangayi Sedumedi, ’n 30-jarige sekerheidswag by Checkers, word beskryf as ’n alleenloper sonder vriende nadat sy ma sestien jaar gelede verdwyn het. Hy was ’n enigste kind wat by sy ma se suster alleen in ’n agterkamertjie in Gugulethu gewoon het.
Sy tannie het hom beskryf as ’n “vriendelike seun” al het hy met niemand gepraat nie. Hy sou soms saam met haar kerk toe gaan.
Hy’t glo dwelms gebruik en is voorheen twee keer gevonnis vir diefstal. Nou was dit verkragting en moord met 24 aanklagte teen hom.
“Ek dink tik het hom in ’n monster verander,” het sy tannie gesê.
Die Kaap het nog ’n reeksmoordenaar bygekry.
Tussen Mei 2014 en Maart 2016 is etlike jong vroue by die Rhodes-gedenkteken by die Universiteit van Kaapstad verkrag.
’n “Welsprekende” 43-jarige man is in sy wegkruipplek teen die hange van Tafelberg in hegtenis geneem. Hy’t in die hof verskyn op 28 aanklagte – 6 van roof met verswarende omstandighede, 5 van menseroof, 1 van aanranding met die doel om ernstig te beseer, 2 van seksuele aanranding, 2 van poging tot verkragting en 12 van verkragting.
Die Kaap het nog ’n reeksverkragter bygekry.
Daar’s ’n man in die donker buite jou kamervenster.
Hy kyk vir jou terwyl jy slaap.
Wie is hierdie mense?
’n Belangriker vraag: Wat is verkeerd met hierdie mense? Nóg belangriker: Waar is hulle?
Tussen ons.
Jy sal hulle ontmoet. En hulle sal gewoonlik ’n baie goeie eerste indruk maak.
2. Eerste indrukke
The first time ever I saw your face
I thought the sun rose in your eyes.
– Roberta Flack
You can fool some of the people all of the time,
and all of the people some of the time,
but you cannot fool all of the people all of the time.
– Abraham Lincoln, toegeskryf
“Jy sal van my hou as jy my die eerste keer ontmoet,” sê ene M.E. Thomas. “Ek is nogal seker daarvan, want ek het al ’n statisties beduidende deel van die bevolking ontmoet en almal het geswig voor my sjarme.”
M.E. is mooi en jonk – in haar vroeë dertigs – en ’n gerespekteerde professor in die regte aan ’n Amerikaanse universiteit. Sy’s ’n toegewyde Christen wat 10% van haar inkomste aan liefdadigheid skenk. Sy gee ook Sondagskool.
Volgens haar eie beskrywing het sy ’n mooi glimlag met tande wat skitter en “merkwaardig mooi” borste. Al moet sy dit self sê, het sy vroeg in haar lewe agtergekom sy’s slimmer as die meeste mense.
“Ek’t net die regte kombinasie van intelligensie en sukses sodat jou ouers baie ingenome sal wees as jy my huis toe neem.”
Daar’s net een probleem: M.E. is ’n psigopaat. Sy erken dit in haar memoires, Confessions of a Sociopath – A Life Spent Hiding in Plain Sight. Let op die voorletters in haar skuilnaam: Me.
Narsisties.
Synde psigopaat het sy geen gewete nie. Sy kyk toe hoe klein diertjies in haar swembad verdrink sonder om ’n vinger te verroer. Sy ruïneer mense.
Die cliché sê eerste indrukke is belangrik. En dit is. Die cliché sê ook eerste indrukke is blywend. En dit is. Die ou gesegde geld: Jy kry nie ’n tweede kans om ’n eerste indruk te maak nie. Mense leer al van kleins af om hul beste voetjie voor te sit wanneer hulle iemand die eerste keer ontmoet.
Ons doen dit wederkerig. Almal wil graag aanvaar word.
En, sê die sielkundige en wetenskapskrywer Daniel Goleman in Social Intelligence, ons is nie inherent geprogrammeer om van die begin af nié van ander mense te hou nie, selfs vreemdelinge.
Dis veral uit gesigte dat mense (bruikbare) eerste indrukke vorm, maar gewoonlik “oorveralgemeen” hulle, volgens ’n studie gepubliseer op die Amerikaanse National Institutes of Health se webtuiste (www.ncbi.nlm.nih.gov). Eerste indrukke is gewoonlik betroubaar, maar daardie “oorveralgemening” kan tot vooroordele (en foute) lei.
Mense lei maklik eienskappe soos toeganklikheid, vriendelikheid en betroubaarheid uit gesigte af. Op grond van eerste indrukke word afleidings oor emosies en identiteit gemaak en dit beïnvloed ons optrede teenoor ander – wie ons help, wie ons aanstel in ’n pos, wie ons uitvra vir koffie, selfs watter straf misdadigers opgelê word.
’n Doodgewone stewige, selfversekerde handdruk – met oogkontak – is deel van ’n goeie eerste indruk, veral in die werkplek, het navorsers aan die Universiteit van Illinois met breinskanderings vasgestel. Dis die begin van positiewe sosiale interaksie. ’n Slap, skugtere handjie gaan nie die gewenste uitwerking hê nie.
In ’n studie aan die Universiteit van Alabama is vasgestel jou handdruk is konsekwent oor tyd heen en dit verklap iets van jou persoonlikheid. Dié met ’n stewige handdruk is meer ekstrovert en ontvanklik vir nuwe ervarings, minder neuroties.
Ook vroue met ’n stewige handdruk maak ’n beter indruk.
Pasop net vir die “politieke” handdruk, sê die lyftaal- en leuenkenner Joe Navarro, eertydse FBI-profielopsteller, in What Every Body is Saying. Die meeste mense hou nie daarvan as die ander een sy linkerhand bo-oor die handdruk sit nie.
’n Eerste indruk begin al vóór die eerste handdruk, op ’n taamlike afstand, sê Navarro op sy Psychology Today-blog (www.psychologytoday.com). Want ons lei baie af uit ’n ander persoon se postuur, manier van loop, kleredrag en hoe hy optree wanneer hy