Susodźa. Ingrid Juršikowa

      Ingrid Juršikowa

      Dobry a njedobry susod

      Křesćan Krawc

      Raz bě Měrćin Nowak-Njechorński ze swojej Martu k nam na wopyt přijěł. Wulězeštaj z taksowki, rozhladowaštaj so a stupištaj přez wočinjene wrótka na naš dwórčk. W susodstwje, za niskim běłym płotom, žane šěsć a poł metra zdalene, dźěchu w tym wokomiku chěžine durje, a z domu stupi młody kadla. Wuj Měrćin jeho postrowi: »Pomhaj Bóh!« To młodźenc na njeho pohladny, a kaž Měrćin a Marta so na njeho přećelnje posměwknyštaj, so wón wobroći a woteńdźe.

      Ja Nowakecomaj rozjasnich, zo njeje to za nas ničo nowe a zo njetrjebataj so tohodla hněwać: »Tónle susod tajki je. Njeznjese serbske słowo. To je za njeho kaž jěd.«

      Marta z hłowu wijo měnješe: »Tajkeho susoda njebychmoj chcyłoj měć, čas žiwjenja tak blisko k njemu.«

      Kak je k tej bliskosći přišło? Hdyž ja jako mały hólc tu pola dźěda a wowki wjesołe dny dožiwjach, powědaštaj mi, zo staj dyrbjałoj hłodu dla deleka w holi pěskojte pola předać a w Hornim kraju za dźěłom pytać. A zo je so wjele holanam takle zešło. Su tu horjeka w fabrikach dźěło namakali. Su sej dali za požčene pjenjezy domčki twarić, wězo na najmjeńšich parcelach. To běše mjez wójnomaj. Do tych pjeć domčkow na hornim kóncu wsy zaćahnychu Serbja, z Lěskeje, z Lipiča, z Wysokeje, haj samo ze Židźinoho žona, chodźaca we Wojerowskej drasće. Dožiwjach, kak ludźo dom wot domu serbowachu.

      Pódla dźěda a wowki, w delnim susodstwje, pak běše so Němc do swójby woženił. Němc ze swójbnym mjenom Knoth, čehoždla jeho we wsy tež Maulwurf mjenowachu. Knoth, hordy muž, bě sej z wójny hroznu błuznu mjezwoči sobu přinjesł. Wón zasadnje jenož němsce rěčeše. Jeho žona pak rady z mojej wowku serbowaše. Chwatnje stupi do wowcyneje kuchnje a tam šnapotajo wotbywaše swoje nowosće. Runje tak chwatnje so zaso zminy.

      Krótke dwaceći lět po wójnje smój mój, młodaj zmandźelenaj, tutu chěžku wot dźěda – wowka běše mjeztym zemrěła – přewzałoj. Započachmoj dom ponowjeć a modernizować, mjeztym druhim z instalaciju noweho wodowoda. Mišter-instalater kazaše mi ke Knothecom hić, ći hižo mějachu nowy wodowód. Dyrbjach tam za tym hladać, hač je pola nich wodowód do betona kładźeny abo na sćěnje připrawjeny.

      Stupich pola Knotha do wochěže a so prašach, hač směm sej chětře jich wodowód w pincy wobhladać. Wón na mnje hladaše ze swojej hroznej błuznu mjezwoči. Kiwny z ruku. Smědźach. Skočich dele a runje tak spěšnje běch zaso horjeka. To steješe přede mnu młody Knoth. Hdyž jemu prajach: »Wy sće sej hižo nowy wodowód zatwarili, my chcemy to tež činić dać«, wón na mnje hladaše, ze šěrymi zamjerznjenymi wočemi, a ničo njewotmołwi. Ja na tym dnju hišće njewědźach, zo bě sej wón předewzał, z nami žane słowčko njerěčeć. To smój, ja z mandźelskej, hakle pozdźišo wot tamnych susodow zhoniłoj.

      Powědachmoj Nowakecom, kak smój z młódym Knothom wojowałoj a skónčnje dobyłoj bój na srjedźnej žołmje. Młody Knoth, hišće šuler, poskaše kóždu njedźelu připołdnju Luxemburgski sćelak, a to jara wótře. Mój jemu přez płót prajachmoj, zo njetrjeba za nas radijej piskać dać, mamy sami radijo. To njeje pomhało. Da sym ja stajił naš stary Telefunken na wokno, z wótřerěčakom na dwór. Sym dał dujersku hudźbu serbskeho rozhłosa hrać. Wot Luxemburgskeho sćelaka njebě ničo wjace słyšeć, nic na tej njedźeli a tež nic pozdźišo. Młody Knoth je měł dosć wot Njekelowych polkow.

      Wuj Měrćin rjekny: »To je tak było a přeco tak budźe: Dyrbiš měć na jednej stronje dobreho, na tamnej njedobreho susoda. To słuša k prawemu susodstwu.«

      Stary Knoth, mjeztym rentnar, je synej dom přepisał. Krótko po tym so staremu njezbožo sta, njewšědne, hrozne njezbožo. Stary Knoth ludźom płoty twarješe, mjez druhim pola ludźi z hranicu k łuce cyrkwinskeho kubła. To jeho při přibiwanju łatow wotzady boran nadpadny. Zbodźe stareho Knotha, a to tak mócnje, zo hnydom padny. Knoth chcyše stanyć, tola kóždy raz, hdyž hłowu zběhny, jeho boran zaso z mócnym dyrom k zemi stłóči. Hdyž njeby Knoth tutu zražku – so wot wowcy powalić dać – za blamabelnu měł a hdyž njeby přeco zaso spytał stanyć, njeby tak ćežko poćerpił.

      Knoth je z boranom tak dołho wojował, doniž muž z cyrkwinskeho kubła jeho njewuhlada. Knoth jenož hišće racholeše. Cyrkwinski zastojnik smaleše ke Knothecom. Młody Knoth myješe na dworje, potajkim pódla nas, swój Mercedes.

      Słyšachmoj zastojnika wołać: »Dowjezće jeho hnydom do chorownje! Boran je jeho powalił.«

      Młody Knoth jemu wotmołwi: »Čehodla dyrbju nana z awtom do města dowjezć, wowcy dla? Njech stanje! Ja runje awto myju, dyrbi wuschnyć.«

      Zastojnik młodemu Knothej, kiž runje lapu žimaše, rozbudźeny rjekny: »Wy nimaće žane zdaće, kelko