Qutadğu bilig. Balasaqunlu Yusif
dayağı, millətin tacı!
87. Bayat hasil etdi diləklərini,
Bayat mədədkarın hifz etsin səni.
88. Ey dünya cəmalı, dövlət dayağı,
Arslan tərpənişli haqqın bayrağı!
89. Bəxt sənə əl verdi, fələk qılınc – qın,
Bəxtini, təxtini Tanrı saxlasın.
90. Aləm aram tapdı xaqanı görcək,
Rəng-rəng ərməğanlar göndərdi fələk.
91. Çıxdı od yuvadan aləm quş təki,
Rumun qeysərləri, hindin rajlakı.
92. Mədh edib, şad olub qucaqlaşdılar,
Sevinc taxta çıxdı, aşıb-daşdılar.
93. Bürüdü aləmi nə qədər çiçək,
Dağ-dərə, çöl-çəmən çiçəkdən göyçək.
94. Xoşdur qönçə-qönçə ətir saçanlar,
Yaşıla ağ üzlə qapı açanlar.
95. Çiçək var – alovlu qəlyan çəkmədə,
Çiçək var, göbəyi mişg tökmədə.
96. Şərqdən ərmağanlar daşıyan da var,
Qərbdən xidmət üçün gələn can da var.
97. Bəxt gəlib qapıya xidmət etməyə,
Qapılar açılır, hörmət etməyə.
98. Yazın xidmətilə fəxr etdi topraq,
Düşmən boyun əydi, təslim olaraq.
99. Xaqan davulları kükrədi, daşdı,
Görməyən gözlərin uyğusu qaçdı.
100. Aləm aram tapdı, yol açdı bəxtə,
Xaqan ədaləti çıxardı təxtə.
101. Səxavət üzünə tamarzı qalan,
Qoy gəlib xaqanı görsün yaxından.
102. Cəfasız, vəfalı kişi istəsən,
Onun gözlərinə diqqət yetir sən.
103. Nəf umsan, düşmədən borca, ziyana,
Bəri gəl, xidmət qıl, könül ver ona.
104. Xoşrəftar, mülayim, mehriban, adil,
Aqil ər özüdür, özgəsi deyil.
105. Ey gözəl xilqətli, müqəddəs uruğ,
Var olun, qalmasın aləm qupquru.
106. Ey Türklərin bəxti, şükr etmək gərək,
Sənə dövlət verdi, çin verdi fələk.
107. Atalar sözündə bir təbir də var:
Atanın köhləni övlada qalar.
108. Min hədiyyə vermiş sənə bu aləm,
"Qutadqu bilik"dir mənim hədiyyəm.
109. Növ-növ ərmağanlar keçəri, əbəs,
Mənim ərmağanım əbədi, ölməz.
110. Mal-dövlət tükənir axar su gibi,
Söz əbədi qalır, gəzir aləmi.
111. Yazıldı kitaba xaqanın adı,
Demək, kitabla bir əbədi qaldı.
112. Ya rəbb, mədədkar ol hər işdə ona,
Daim dövlət quşu qonsun başına.
113. Dostunu uca tut, düşmənini yıx,
Sevinci bol olsun, dərdi azacıq.
114. Qoy yağsın yağışlar, güllər açılsın,
Bağlar yaşıllansın, ətir saçılsın.
115. O tapsın bəxtini, sınmasın qaşı,
Əyilsin önündə düşmənin başı.
116. Boz yer olmayınca mis gibi qızıl,
Ovcu lalə-lalə, bağrı yamyaşıl.
117. Türk təxti, türk bəxti yaşasın, gülsün,
Onu görməyənin gözü tökülsün.
118. Gözündə qalmasın bir dilək, arzu,
Ucaltsın başını mədədkar özü.
119. Xalqına fəxr ilə həmdəm kəsilsin,
Bir Loğman ömrünü yaşaya bilsin.
YEDDİ SƏYYARƏ VƏ ON İKİ BÜRC
120. Yaradan, boy verən, əfv edən ağam,
Mübarək adınla sözə başlaram.
121. Könlüncə yaratdın sonsuz aləmi,
Günəş, Ay – işıqlı cüt salxım gibi.
122. Yaratdın fələyi – dolanar, dönər,
Ulduzu gah yanar, gah lapdan sönər.
123. Özünsən xəlq edən min-min ülkəri,
Zülmət gecələri, ağ gündüzləri.
124. Bu mavi səmada ulduzlar rəng-rəng,
Biri yolgöstərən, biri bərbəzək.
125. Biri bəşər üçün yaranmış ancaq,
Biri yol itəndə olur şam-cıraq.
126. Biri lap zirvədə, biri aşağı,
Biri od, birinin kəmdir işığı.
127. Hamsından ucada Zühəl-Sekantir,
Bir bürcdə iki il səkkiz ay gəzir.
128. İkinci ulduzun adı Onaydır7,
Bir bürcdə duruşu ən iki aydır.
129. Üçüncü adlanır Körüd-Mərrix, Mars,
Hara baxsa görər yaşıl, göy, ətlaz.
130. Dördüncü adlanır Yaşıq, ya da Şəms,
Gözü qamaşdıran, özü müqəddəs.
131. Beşinci Nahiddir, ya Zöhrə, Sevil,
Sevib baxsa, şad ol, özünü ovut.
132. Yanında dörd tarid – Arzu ulduzu,
Kimə yaxınlaşsa bənd olur özü.
133. Altında Ay gəzər – ilk adı Yalçıq,
Günəşi görəndə tapar aydınlıq.
134. On iki bürc də var, hərəsi bir zər,
İki xanəlilər, tək xanəlilər.
135. Quru – Yaz ulduzu, Ud da çırağban,
Erəndız – Jevzadır, Kürük – Səratan,
136. Sünbülə Arslana – Şirə həmnəfəs,
Ülgü – Mizan, Çazan – Əqrəb, Yay da Qövs.
137. Oqlaq-Jadiy, Qonaq-Dəvə, Balıq-Hut,
Doğarkən görünməz saf göydə bulud.
138. Üçü-yaz ulduzu, üçü yayınkı,
Üçü-payızınkı, üçü qışınkı.
139. Üçü-od, üçü su, üçü-havadır,
Üçü topraq oldu, dərdə şəfadır.
140. Bir-birinə yağı ulduzlar da var.
Gah