1939 год і Беларусь. Забытая вайна. Анатоль Трафімчык
капітуляцыі.
• СССР. Краіна Саветаў вымушана была сцвярджаць сваё права на існаванне, прарываць палітычную і эканамічную блакаду. З-за камуністычнай дактрыны, якая пужала свет, СССР стаў яшчэ адным ізгоем і быў вымушаны пагадзіцца з існаваннем капіталістычнага акружэння. Але – як думаў спярша Ленін, а пасля і І. Сталін – пагадзіцца толькі часова. Стратэгія была нязменнай: у выніку новай сусветнай вайны, пасварыўшы вядучыя капіталістычныя краіны, аслабіць іх і распаўсюдзіць як мага шырэй сацыялістычны лад.
Дарэчы, менавіта Ленін адным з першых загаварыў пра магчымасць і верагоднасць Другой сусветнай вайны. Калі стала ясна, што распаўсюджванне сусветнай рэвалюцыі адкладваецца, у канцы 1920 г. ён заявіў:
«Мы кончили одну полосу войн, мы должны готовиться ко второй; но когда она придет, мы не знаем, и нужно сделать так, чтобы тогда, когда она придет, мы могли быть на высоте».
Такім чынам, перспектыву найбольш ясна бачылі бальшавікі. Астатнія два асяродкі мелі жаданні, але не канкрэтныя планы і раскладкі. Аморфная, ілюзорная ідэя «светлай будучыні» камуністаў не павінна ўводзіць у зман і ствараць уражанне іх адарванасці ад рэчаіснасці. Савецкія палітыкі глядзелі на свет вачыма рэалістаў, загадзя выпрацоўваючы тактыку і стратэгію дзеяння.
Беларусь – пляцоўка для вайны: высвятленне адносін паміж новай Польшчай і бальшавікамі
Польская дзяржаўнасць адсутнічала больш чым стагоддзе: у 1795 г. Расія, Прусія і Аўстрыя канчаткова падзялілі Рэч Паспалітую Абодвух Народаў. Аднак польскі нацыянальны дух не заняпаў – палякі плённа развіваліся ў нацыянальна-культурным плане, не перастаючы марыць аб аднаўленні дзяржаўнасці. Яна сталася магчымай у выніку Першай сусветнай вайны, якая спярша ўгнаіла глебу для сацыялістычных рэвалюцый у Расіі і Германіі, пасля чаго новыя ўлады былі не ў сілах утрымаць многія народы ў іх імкненні да незалежнасці.
11 лістапада 1918 г. – фактычна адначасова з рэвалюцыяй у Германіі і заканчэннем Першай сусветнай вайны – Польшча абвясціла аб сваёй незалежнасці. Заўважым, што новапаўсталая польская дзяржава называлася «Rzeczpospolita Polska», што ў перакладзе азначае «Польская Рэспубліка», а не ІІ Рэч Паспалітая, як часцей за ўсё называюць міжваенную Польшчу. Межы адноўленай Польшчы ўсталёўваліся Версальскай дамовай. Антанта змагла збольшага ўрэгуляваць нямецка-польскае размежаванне. Аднак усходняя мяжа Польшчы заставалася вялікай праблемай. Спрэчкі, у тым ліку ваеннага характару, разгарэліся з Украінай (за Львоў), Літвой (за Вільню) і Савецкай Расіяй – самым сур’ёзным ворагам (за беларускія землі).
Сярод польскіх кіраўнікоў не было агульнай палітычнай канцэпцыі дзяржаўнага ўладкавання. Лакалізацыя новай Польшчы ў межах яе этнічных тэрыторый, на думку аднаго з польскіх лідараў Рамана Дмоўскага, прывяла б у будучыні да знікнення польскай дзяржавы. У адрозненне ад Савецкай Расіі, якая прэтэндавала на ўсю Польшчу, апошняя імкнулася пашырыць сваю тэрыторыю толькі за кошт «крэсаў»