Die wêreld van Charlie Oeng. Etienne van Heerden
dit op papier sou kon nadoen, sou sy dalk ’n spanningsverhaal met ’n sin vir ritme, vir versnelling en vertraging, vir verswyging en onthulling, kon bou.
Een nag word die vriendin wakker en die slang lê by haar op die bed, so ’n entjie weg (“sy’s alleen, maar het ’n dubbelbed vir die odd los gelukkie”, knipoog). Sy los hom maar, want die seisoen draai en sy meen Oupa kry koud. Die volgende aand is hy weer daar, maar raak nou aan haar been met een van sy kronkels. Hy soek warmte, besef sy.
Die volgende oggend merk sy op dat hy stadiger beweeg. “Die luislang word luier …” Sy koop daardie dag weer ’n hoender en maak dit goed gaar, gooi dit op die agterstoep waar dit ’n plas vet maak, nog louwarm, met ’n heerlike geur. Maar die slang gaan kyk nie eens nie. Oplaas gee sy die hoender aan haar bure, vir hul honde.
Een oggend word sy wakker (Annie rek haar oë en praat stadig) en die slang lê uitgestrek langs haar. Hy is net so lank soos sy en van kop tot tone nestel hy liefderyk teen haar aan. Hy kry koud, dag sy.
Die volgende nag is dit weer so. So nou en dan word sy in die nag wakker weens ’n rilling wat deur sy lyf trek, of ’n peristalse wat teen haar sy afbeweeg en nogals aangenaam is. “Sy slaap mos alleen en mis ’n lyf.”
Maar na ’n week hiervan is die slang nog maerder.
“Ek sê vir haar, bring Oupa in vir Dokter, dat sy hom deurkyk. Dalk het hy ’n siekte wat jy ook kan kry.”
Die vriendin bring die slang een oggend met ’n helse gesukkel in. Dis te duur om die veearts uit te roep. Bring maar jou dier in. Twee mans moes haar help om hom in ’n groot houthok te kry, dit was ’n stryd. Nou praat Annie stadiger. “Dokter kyk hom deur. Sy kyk ta goed deur en gaan blaai in haar boeke. Toe kom sy terug na my vriendin van die poskantoor.
“Is hy baie siek? vra my vriendin.
“Dokter kyk haar so, ek staan by, ek hoor die hele storie. Dok kyk haar so en sê: Jy moet oppas vir Oupa. Hy is besig om homself opsetlik te verhonger. Hy teer homself uit. En hy kom lê nie langs jou oor hy koud kry of geselskap soek nie. Hy lê so styf en lankuit teen jou want hy meet jou lyf.
“Oupa wil jou eet.”
* * *
Triomfantlik kyk Annie na my. “Sien jy?” sê sy.
Ek knik, maar kan nie die hoendervleis op my voorarms verhoed nie. Haar storie is nie die eerste waarword van een van daardie legendes in Boek Oase se Chinese boek nie.
“Het jy ’n kaartjie? Dan kontak ek jou terug by die huis. Dan maak ons ’n projek vir die nuwe jaar hiervan, ek en jy. Ons maak ’n lekker detective novel, wat sê jy?”
Ek skud my kop, asof ek iets wil losskud, maar gee haar pligsgetrou my kaartjie, waarop die naam van ons maatskappy en my druknaam verskyn. Daar is geen selfoonnommer op die kaartjie nie (altyd ’n risiko), maar ons kantoornommers is daar, asook my e-posadres.
“Benouend,” gebruik ek ’n geykte woord wat jy dikwels in die literêre wêreld hoor, asof ek haar van my wil afweer.
Ons verlaat die vlug en sy stap vrolik weg. Sy slaan die verkeerde rigting in, maar ek laat haar begaan. Die rugsakkie bons joviaal op haar rug. Toe ek by die bagasieband staan en wag op die tas vol boeke van ons uitgewershuis (’n Nederlandse uitgewer hier in Amsterdam vereis papierboeke vir oorweging, dit maak altyd die beste indruk), kyk ek om my. Daar is geen teken van Annie uit die beboste noorde nie. Selfs toe ek na doeane aanstryk, is sy nêrens te sien nie.
Het sy die pad byster geraak of was sy nooit daar nie? Die vlug het onwerklik gevoel, asof haar verhaal oor die hele nag heen gestrek het – dit terwyl ek in die vroeë oggendure teen my beginsels aan die slaap geraak het. Dit is gewoonlik die tyd dat ek in die stert van die vliegtuig staan en my beenoefeninge doen terwyl die res van die passasiers dut, blou kombersies tot by hul kenne opgetrek, en die lugwaardinne soms op oopgevoude strandstoele, wat hulle iewers wegsteek, in die beknopte kombuisie sit en klets. Ek sal my verkneuter aan hoe hulle in opgewekte Hollands vir mekaar sit en vertel watter restaurantjies hulle in Kaapstad of São Paulo of Hongkong besoek het, en waar die beste swemplek in Rio is.
Wie was Annie? dag ek terwyl ek by die voerband op my tas wag. En watter slang strek hom teen my lyf uit en verhonger homself opsetlik met die plan om my uiteindelik op te vreet? Sodat ek deel van sy lyf – sláng – word?
* * *
Ouma Ogies, begryp ek eers later jare, het in haar lewe net een minnaar gehad. Sy naam was Mawela en hy het met die jaarlikse skaapskeerspan op ’n dikwielfiets uit Lesotho aangekom, diep uit die berge, ’n man met ’n kombers oor sy skouers.
Dit het baie jare gelede gebeur, toe sy veel, veel jonger was, toe Ma nog ’n opgeskote dogtertjie was op hierdie plaas van haar pa, en Pa nog in Kirkwood waar hy tussen die lemoenboorde grootgeword het. Hy was as kind ’n kleindorpenaar en dis hoekom hy nooit heeltemal ’n boer kon word nie.
Toe die skeerders die eerste laatmiddag van daardie seisoen opdaag en voor die werfhek van hul fietse afklim, tydsaam en swyend (want die gepraat los hulle vir die skeervloer wanneer die merino’s pens en pootjies onder hulle lê), het die moeilikheid met die liefde begin.
Die skeerders het soos hul gewoonte is hul fietse teen die draad laat staan en langs die pad kamp gemaak, sommerso onder die ghwarrie en krie in. Hulle het in die middel van die pad net buite die werfhek vuur gemaak. Dit was als dinge wat ons later jare ook geken het, en maande nadat hulle weg is, sou daardie askol nog daar onder die karre se pense verbyskuif wanneer ons Slootplaas verlaat of terugkom huis toe.
So was dit ook in my oupa se tyd, die tyd van ouma Ogies se verliefdheid. Toe het die skeerders ook eers die volgende oggend afgekom opstal toe. Hulle het dan vir hulle slaapplek ingerig in een van die skure, waar hulle sou bly totdat elke merino op die plaas skoongeskeer was, die bale wol op die stasie gelaai is en Oupa al gewag het dat die nuus oor die wolveiling per telegram uit die Baai kom.
Later jare sou Pa ook elke dag op kantoor met sy oor teen die draadlosie sit en na die wolpryse luister.
Dis toe die skeerders afkom, destyds, dat een van hulle, of kom ons verklap dit sommer nou, twee van hulle, se oog op haar val. Só word vertel: “A, die blinde meidjie onder die peperboom!” Die waarheid van hierdie saak is dat mawela in Xhosa tweeling beteken, en twee van hierdie skeerders was ’n identiese tweeling.
Een van hulle, volgens oorlewering die voorbarigste een, het na haar gestap en gesê: “Het jy nie vir my bietjie water nie?” Eers toe sy omdraai, het hy verby haar mooi lyf gekyk en gesien wat te siene is. Hy’t teruggedeins, maar weer gekyk. Miskien het hierdie skeerders in spanne deur die land getrek en ’n spoor van gebreekte harte agtergelaat, mens weet nie. Maar daar wás sulke verhale, en daar was opgeskote kinders wat soms pront verklaar het dat hul pa ’n Bergsotho is. Hulle is die komberskinders genoem, ook die kapokkinders. Ook soms die poniekinders, want die Basotho’s kom uit die koue berge en al ry hulle fiets omdat hulle nie hierlangs perd kan ry nie, is hulle mense vir die ponie. Spesifiek die bergponie, die kombers oor die skouer, die lang pyp en die hoedjie wat nogals lyk op Chinees se een hoedjie.
Nou kom sy tweelingbroer by, en hulle praat om die beurt, maar sonder dat ouma Ogies agterkom hulle is twee.
“Wat hou jy daar?” vra Mawela Een.
“Is dit winkelvere?” vra Mawela Twee, want in haar linkerhand was vier kort papegaaivere. Vlerkvere: ’n rooie, ’n bloue, ’n groene, ’n gele.
Met haar ander hand trek sy die vere een-een uit die linkerhand en hou hulle op. “Blou,” sê sy. “Groen.” En “rooi.” Sy haal asem. “Geel.”
Sy was elke keer verkeerd, en die mense sê dis net omdat die stem van Mawela haar voete onder haar uitgeslaan het. Daardie bergstem, daardie komberspraatjies, so sê hulle, en dan spot hulle: “Die man met die lang pyp.” So het hulle ook van die tweeling as Een en Twee begin praat, en daardie aand het Mawela Een by ouma Ogies gaan kuier. Hulle’t vroegaand in die Sloot af gaan stap. Daar naby die drie bruide het hy haar platgetrek. Sy was een vir die begeerte; niemand het dit vooraf geweet nie, en sy ook nie. Toe het hulle