Saartjie Omnibus 6. Bettie Naudé
Noudat Lina dit verduidelik het, verstaan sy dit beter. Sy hoop eintlik dit is ’n vraag in môre se vraestel.
“Saartjie!” kom die onderwyser se stem skielik.
Sy wip soos sy skrik en is dadelik vies vir haarself daaroor. Sy sit mos soet en leer. Dit is nie nodig om so te skrik nie.
“Ja, Meneer?” Saartjie staan op.
“Gaan haal asseblief my tas in die personeelkamer. Dit staan op die tafel.”
“Seker, Meneer.” Saartjie loop vinnig by die klaskamer uit. Sy is bly om ’n bietjie uit te kom. ’n Mens raak moeg van so stil sit en leer!
Saartjie loop stadig met die lang gang af na die personeelkamer wat op die stoep uitloop. Toe sy by die deur kom, klop sy eers, want daar kan miskien onderwysers wees wat ’n afperiode het. Niemand antwoord nie. Saartjie klop weer, ’n bietjie harder. Dan maak sy die deur oop. Skielik kom daar ’n rukwind van die stoep se kant af en sy sien net papiere rondwaai. Sy maak die deur vinnig toe en raap die velle papier wat voor haar voete lê op.
“Sjoe,” sê sy net.
Daar is niemand in die personeelkamer nie. Die skool se stoorkamer is reg langsaan die personeelkamer. Daar is ’n deur met ’n venster in tussen die twee vertrekke. Die venster se hortjies is vandag oopgetrek en ’n meisie van Saartjie se klas is besig om die stoorkamer se rakke af te stof.
Saartjie stap na die lang tafel in die personeelkamer en kyk na die boonste papier in haar hand. Dan gaan staan sy skielik botstil. Bo-aan die papier staan in duidelike swart letters:
Natuurwetenskappe – graad 9
Saartjie laat sak die papier vinnig. Sy is boeglam geskrik en knyp haar oë styf toe. Haar hart bons. Dit is die vraestel wat hulle môre moet skryf – en hier staan sy met die ding in haar hand. Wat as iemand nou hier inkom en haar daarmee vang? Niemand sal haar glo as sy sê die papiere het van die tafel afgewaai en dat sy dit maar net opgetel het sonder om na die vrae te kyk nie. Sy sal uit die skool geskors word!
Die gedagte om gou na die vrae te loer kom nie eens by Saartjie op nie. Sy het nog nooit in haar lewe met enigiets gekul nie.
Dit voel of die vraestel haar hand brand. Saartjie loop vinnig na die tafel toe en gaan sit dit daarop neer sonder om eers weer daarna te kyk. So ja, nou voel sy beter. Sy is ontslae van die gevaarlike ding.
Deur die ruit in die deur tussen die personeelkamer en die stoor staar die ander graadnege-meisie, Amanda Gous, peinsend na Saartjie wat só aan skok ly dat sy nie eens agterkom sy word dopgehou nie. Amanda wonder watse papiere Saartjie soos ’n warm patat daar op die tafel neergegooi het.
Saartjie gryp haar onderwyser se tas en is by die deur uit. Haar hart bons nog steeds. As iemand haar daar moes betrap het, was sy in groot moeilikheid – al is sy onskuldig!
Amanda Gous en Saartjie het nog nooit oor die weg gekom nie. Saartjie dink Amanda is onderduims en wag net haar kans af om haar wat Saartjie is aan die pen te laat ry. Gelukkig bly Amanda in die koshuis en kom sy en Saartjie nie te veel met mekaar in aanraking nie.
’n Onderwyseres het vir Amanda gevra om ’n bietjie in die stoor te gaan afstof. Maar Amanda stof nou glad nie meer af nie. Sy brand van nuuskierigheid om te sien wat staan op daardie papiere wat Saartjie so haastig – amper skelmpies – op die tafel neergesit het.
Amanda beweeg vinnig na die stoorkamer se deur toe. Sy wil gou by die personeelkamer inglip om te sien wat Saartjie daar neergesit het. Sy sal dadelik weer uitglip. Niemand sal haar eers sien nie.
Sy draai die deurknop en dan sak haar moed in haar skoene. Die deur is gesluit. Amanda besluit om van hier af te probeer sien wat op die papier staan en druk haar neus styf teen die ruit. Haar oë rek skielik groot. Sy sien die vetgedrukte letters boaan duidelik:
Natuurwetenskappe – graad 9
Amanda probeer nog meer lees, maar die letters van die vrae self is so klein dat sy niks kan sien nie. Dit kan haar egter nie skeel nie. Die meisie glimlag van oor tot oor. Sy het nou uiteindelik vir Saartjie!
Wie sou nou ooit kon dink Saartjie Baumann sou ’n vraestel uit die personeelkamer steel, die vrae gou lees en die vraestel dan weer skelmpies kom terugsit? Wag tot die ander kinders hiervan hoor! Dan gaan die kastig wonderlike Saartjie nie meer so gewild wees nie! Amanda lag hardop van vreugde.
Saartjie is terug na die klaskamer. Sy is baie bekommerd oor die vraestel wat sy in haar hande gehad het. Sy het net na die opskrif gekyk en glad nie die vrae gesien nie, maar dit pla haar nogtans.
Pouse vertel Saartjie vir Anna en Lina presies wat gebeur het.
“Maar hoekom pla dit jou?” vra Lina. “Jy het mos nie die vrae gesien nie.”
“Ek weet, ja, maar nogtans …”
“Jy moes darem net so vinnig geloer het,” terg Anna, “dan sou jy geweet het of Boyle se Wet daarin is of nie.”
“Moenie nog daaroor spot nie,” sê Saartjie vies. “Ek het my boeglam geskrik toe ek daar staan en sien wat ek in my hande het.”
“Aag, hou op wroeg,” sê Lina. “Vergeet van die hele storie. Jy het nie na die vrae gekyk nie en ons almal weet mos jy sou nooit so iets gedoen het nie.”
“Weet julle wat ek gaan doen – en sommer nou dadelik?” vra Saartjie skielik.
“Wat?” vra haar twee vriendinne gelyktydig.
“Ek gaan vir Ou Grompot vertel wat presies gebeur het – dan is my gewete mos skoon.”
Ou Grompot, oftewel meneer Burger, gee vir die graadneges natuurwetenskappe. Hy het ’n bokbaardjie wat hy gedurig streel en is baie knorrig van geaardheid. Die kinders loop almal lig vir hom.
“Gaan praat met hom as jy wil,” sê Lina, “maar hy sal nie kwaad wees of dink jy’t gelees wat in die vraestel staan nie. Die papiere het per ongeluk van die tafel afgewaai en jy was ordentlik genoeg om dit op te tel.”
“As dit jou beter sal laat voel as jy hom vertel het, moet jy dit liewer doen,” stel Anna voor.
“Ja, ek sal beter voel. Wag julle hier vir my.”
Saartjie stap na die personeelkamer toe. Sy klop aan die deur en haar hart klop wild. Haar gunstelingonderwyser, meneer Theo Stegmann, wat sosiale wetenskappe gee, maak die deur oop. Hy glimlag en sê: “Ja, Saartjie?”
Sy glimlag ook vriendelik en vra: “Meneer, mag ek asseblief met meneer Burger praat?”
“Net so ’n oomblik.” Theo Stegmann verdwyn binnetoe.
Saartjie wens Ou Grompot was ook so vriendelik. Hoekom moet hy so vol dinge en draadwerk wees?
Meneer Burger verskyn in die deur.
“Ja, wat is dit?” mompel hy. “Weet jy nie dis nou my teetyd nie?”
Die onderwyser beduie na die koppie tee in sy hande en gluur kwaai na haar.
“Ekskuus, Meneer, ek weet, maar dis ’n baie ernstige saak.”
“Nou toe, laat ek hoor.”
Hy neem ’n lang teug uit die koppie.
“Meneer, ek sal sommer reguit wees. Ek het môre se vraestel vir natuurwetenskappe gesien …”
“Wat? Dis onmoontlik!”
“Nee, Meneer,” sê Saartjie en sluk swaar, “dis nie onmoontlik nie. Ek sal vir Meneer vertel wat presies gebeur het en ek gee vir Meneer my woord van eer dat ek nie een enkele woord van die vrae gesien het nie.”
“Nou toe, gaan voort,” sê die onderwyser ongeduldig. “Ek is nie lus vir ’n lang relaas nie.”
Saartjie sluk weer ’n keer en vertel dan wat gebeur het – hoe sy die personeelkamer se deur oopgemaak het en hoe die wind die papiere toe van die tafel afgewaai