Сайланма әсәрләр. Том 3. Шайтан каласы. Хан оныгы Хансөяр / Избранные произведения. Том 3. Мусагит Хабибуллин
борынлы. Тавышы көр, тамак төбе белән сөйләшә. – Җайдак атын алырга! – дип боерды ул азатларына. – Күрмисезмени, тутый кош үзе кулыбызга килеп керде. Укбашлар, безнең алда хан кияве!
– Хан кияве?! – дип гаҗәпләнде азатлар һәм, өзәңгеләренә баса төшеп, үрелеп карадылар.
Ике ат тезгенен тоткан, биленә кылыч аскан, ыспай киенгән йомры сакаллы кешене хан кияве итеп күрү сәеррәк иде. Шулай да, йөзбашлары хан кияве дигәч, һәммәсе дә:
– Алай икән, – диештеләр. – Без атна буена эзләгән бәндәме, йөзбаш?
– Ходай безгә аны үзе чыгарып бирде, азатлар. Ошбу кешене сарайга исән-имин алып кайтсак, хан алтын бирмәсә дә, берәр көмештән мәхрүм итмәс… Йә, атлат атыңны, хан кияве. Без сине Болгарга алып кайтабыз.
– Әүвәл мине оста Бәкер янына алып барыгыз.
– Ә нигә, Шайтан каласы янәшәдә, Кашан бер чакрым, рәхим ит. Чапкын, бар, каравылбашка җиткер, күперне төшереп, капкаларны ачып торсын – хан кияве килә, диген.
Дәүран төрлечә уйлап карады. Качып китә аламы ул болардан? Әлегә юк, әлбәттә. Димәк, буйсынырга туры киләчәк. Ләкин Шайтан каласында җае табылып куюы бар. Каланы үзе төзетте, һәр сукмакны, һәр юлны күзен йомып табачак. Бәлкем әле, Җик Мәргән егетләре дә андадыр. Йә булмаса, әмир Хаҗи үзе. Әмир Хаҗи аны хан кулына бирдермәс, йолып алып калыр.
Ул арада Шайтан каласы күренде. Дәһшәтле манара. Дәүран анда эләксә, һичкем аны таба алмаячак. Ләкин ничек манарага эләгергә? Бәлкем, оста Бәкер ярдәм итәр. Бергәләп манарага керерләр, ә чыгу юлын ул белә.
Калага Дәүран әнә шундый өмет белән килде. Каравылбаш йөзбашның боерыгын үтәгән, күперне төшереп, капкаларны ачып куйган иде. Дәүран, кирмәнгә керүгә, йөзбашка:
– Мин оста Бәкер янына! – дип китеп бармакчы иде, теге аңа аркылы төште.
– Сабыр ит, хан кияве. Оста Бәкерне минем дә күрәсем бар.
Йөзбаш алдан кузгалды, тар тыкрыклар, алачыкларяныннан үтә-үтә, ниһаять, оста Бәкер торган ике катлы өйгә җиттеләр. Дәүранның килүен белгәндәй, оста аларны болдырга чыгып каршы алды һәм әмир Хаҗи остасын колачын җәеп кабул кылды.
– Өнемме-төшемме?! Нинди җилләр белән, кордаш?! – диде һәм Дәүранның колагына: – Әмир Хаҗи Кашанда, – дип пышылдарга өлгерде.
Дәүран киткән көннең икенче яртысында Ибраһим каласы кирмәне капусы каршына азатлары белән Артык килеп җитте. Меңбаш Артык, Ягъкуб тарханнан алган фәрманны селкә-селкә, капкабашка оста Дәүранны алырга килүе хакында кычкырды. Капканы ачтылар, эчкә керттеләр. Меңбаш фәрманны каравылбашка күрсәтте дә сарайга таба чапты, сарай каравылбашы Ташкари болдырда аны көтеп тора иде инде.
– Сарай каравылбашы, миңа оста Дәүранны биреп җибәрерсең, менә Ягъкуб тархан фәрманы!
Каравылбаш фәрманны алды, әйләндереп-тулгандырып карады, укыган итте:
– Меңбаш Артык, синең хакта ишеткәнем бар, хөрмәтем зурдыр, иллә дә соңга калдың. Качты оста Дәүран.
– Ничек качты?!
– Менә анысын инде үзен тапкач сорашырсың, меңбаш Артык. Зинданның тәрәзәсен алган да качкан, ышанмасаң кереп кара.
– Син