Əfsanələr. Группа авторов
dilə gəlib deyirdi:
– Qurdoğlu, bax, o Aldədə, boz qurd, ana Mahpeykər bizi sənə tapşırıb. Bizi elə qoru ki, bu çəmənə düşmən ayağı dəyməsin, daşlarımızı düşmən atının nalı yaralamasın, ağ köpüklü sularımıza düşmən dodağı toxunmasın.
Göysu atlarının biri yuxarı tərəfdə, biri isə aşağıda, bir qədər lillənmiş sudan içdilər. Qurdoğlu Göysu atının birincisini mindi, lilli su içmiş atını da yedəyinə alıb, Aldədə yurduna tərəf üz qoydu. O hansı dağdan, çaydan keçirdisə qulağına bir səs gəlirdi:
– Qurdoğlu, bizi qoru, axı, bu yurdu sənə tapşırıblar.
Bu, vətən səsi, odlar diyarının sədası idi.
Bağdad xəlifəsi bərk qəzəblənmişdi. Yenə elçiləri çağırıb dedi:
– Minin ərəb atlarını. O yerlərdə gedib gizlənin. Aldədəni tutub əl-qolunu bağlayın. Nəbadə, onun başından bir tük əskik ola. O möcüzəli qocanı mən görməliyəm.
Ərəb elçiləri yenə də odlar ölkəsinə yola düşdülər.
Onlar neçə gün əziyyət çekdilər, daşda-qayada gizləndilər. Aldədənin oğlundan – kiminin Qoroğlu, kiminin qurdoğlu adlandırdığı igiddən bərk ehtiyat edirdilər. Nəhayət, günlərin birində Aldədəni xəlvətcə gecə ikən yatağından oğurladılar. Onlar qocanın əl-ayağını bağlayıb ata sarıdılar. Aldədə dedi:
– Məqsədiniz nədir? Məni hara aparırsınız?
Elçibaşı dedi:
– İndi sən bizim əlimizdəsən. Qabaqda görünən aşırımı aşıb asudəyə çıxacağıq. Səni xəlifəyə sağ-salamat çatdırıb əvəzində böyük ənamlar alacağıq.
Aldədə güldü:
– Qorxuram, zəhmətiniz hədər gedə.
– Qorxma, çətini bu aşırımı adlamaqdır.
– Elə mən də onu deyirəm.
Elçilər qocanın sözünə əhəmiyyət verməyərək atları mahmızladılar. Onlar dan yeri sökülənə kimi aşırımla vidalaşmaq istəyirdilər.
Ərəblər axşam aşırıma çatdılar. Səhər açılana kimi ha yol getdiler, heç aşırımın yarısına qalxa bilmədilər. Gündüz gizləndilər, gecə yenə yola başladılar. Aşırım qurtarmaq bilmirdi. Atlılar neçə gecə ayaq döydülər, bir nəticə hasil olmadı. Aşırım getdikcə uzanırdı. Daşlı yollarda ərəb atlarının nalları töküldü. Aldədənin atının nalına isə heç bir şey olmamışdı. Taqətdən düşən ərəblər əlacsız qalıb niyyətlərindən əl çəkdilər:
– Qoca, bu sirri bizə agah etsən, səni azad edəcəyik. Niyə bu alçaq dağı biz aşa bilmədik, niyə bizim atların nalı töküldü, sənin atının isə yox?
Aldədə dedi:
– Mən bunu əvvəlcədən sizə demişdim, siz məni yad ölkəyə apara bilməyəcəksiniz. Bu yerin adı "Naltökən"dir. Vaxtilə İsgəndər Zülqərneynin də qoşunu bu dağda ah-nalə çəkib, yunan atları da bu torpağa nallı gəlib nalsız gedib. Bu torpaq doğmaları da, yadları da yaxşı seçir. Aldədəni aparanlara yol versəydi, dağlar xəcalətindən əriyib suya dönərdi. Bizim torpaq yağıların niyyətini ayaqlarının səsindən bilir. Yad adamların nalını salır ki, atlıların ağlı başına gəlsin.
Ərəblər torpağı da özü kimi möcüzəli olan Aldədənin əl-ayağını açıb azad etdilər. Onlar məyus halda Bağdada üz tutdular.
Xəlifə qəzəbindən yerə-göyə sığmırdı. O bu dəfə odlar ölkəsinə böyük qoşun göndərdi. Qoşun başçılarına bərk-bərk tapşırdı:
– Aldədənin qüvvət aldığı bir sirr var. Bu sirr Qoroğludur – Aldədənin doğma balası. Qoroğlunu tapıb əl-ayağını sarıyın, əsir edib hüzuruma gətirin. Onda Aldədə öz ayaqları ilə gələr.
Xəlifənin qoşunu elə həmlə etdi ki, hər tərəfdən yol kəsildi, təkcə qarşıda əlçatmaz bir qaya ucalırdı.
Qəfil həmlə Qoroğlunu mühasirəyə salmışdı. Qoroğlunun üç tərəfi qoşun, bir tərəfi isə sildırım qayalıq idi.
Qoşun başçıları sevinirdilər ki, odlar ölkəsinin yenilməz, basılmaz oğlunu keçilməz səddə salıblar. Tək adam böyük bir qoşuna neyləyə bilər? İndi rahatca əl-ayağını sarıyıb xəlifəyə hədiyyə aparacaqlar.
Qoroğlu da sevinirdi. Sevinirdi ki, Göysu atının belindədir. Sevinirdi ki, ildırım qılınc əlindədir, sevinirdi ki, düşdüyü mühasirənin dördüncü tərəfi doğma torpaq, doğma qayadır.
Qoroğlu ildırım qılıncı qınından çıxardı. Qoşun geri çəkildi, elə bildilər ki, özünü qoşuna təpəcək. Amma bu vaxt heç kimin gözləmədiyi qeyri-adi bir hadisə baş verdi. Qoroğlu öz qılıncını sal qayaya endirdi.
Hamı heyrətdə qaldı. Bilən olmadı: Qoroğlu qayanı çapdı, yoxsa, qayamı aralanıb ona yol açdı?!
Qoroğlunun Göysu atı çapılmış qayanın arasından atılıb quş kimi çıxdı.
Ərəblər geri dönüb gördükləri bu yeni möcüzəli xəbəri xəlifəyə çatdırmağa tələsdilər.
Xəlifə yanına üç ərəb çağırıb dedi:
– Aldədə dünyadan köçdü. Yurdunda Qoroğlu qaldı. Aldədə işığı oğlundan alırdı. Qoroğlu isə işığı Nəqşi-Nigardan alır. Qoroğlunu sarsıtmaq üçün odlar yurdunun gözəlini – Nəqşi-Nigarı onun əlindən alıb Bağdada gətirmək lazımdır.
Bir dəstə ərəb silahlanıb odlar yurduna yola düşdü. Onlar Nəqşi-Nigarı kənddə tapmadılar. Öyrəndilər ki, o, dağlara gül-çiçək yığmağa, Qoroğlunu görməyə gedib.
Ərəb atlıları tez yola düşdülər. Məqsədləri Nəqşi-Nigarı yolda Qoroğluna çatmamış yaxalamaq idi. Elə də oldu. Onlar Nəqşi-Nigara Haçaqayanın yanında çatdılar. Qız onları görən kimi qayanın sərt yerinə çəkildi.
Ərəbin biri pusquda idi. O, qəflətən Nəqşi-Nigarın qoşa hörüklərini tutub biləyinə doladı. Nəqşi-Nigar özünü qayadan atdı. Ərəb gördü ki, qızın dalınca dərəyə düşəcək, qılıncla qoşa hörükləri kəsdi. Nəqşi-Nigar qayanın başından uçuruma düşdü.
Vaxtilə Qoroğlu bu qayanı çapanda atının ayağı yaralanıb qanı torpağa sızmış, bunu görən Qoroğlunun gözündən iki yaş damlası düşmüşdü. İndi həmin yerdən hey bir cüt damcı düşürdü: biri su, biri qan. Nəqşi-Nigar da həmin yerə düşmüşdü. Qayadan onun üzünə iki damcı düşürdü. Biri qan, biri su. Bu bir cüt qan və su damlaları dərdlərin dərmanı, məlhəmi idi. Nəqşi-Nigarı da bu qan və su damlaları ölümün pəncəsindən aldı, ona həyat verdi.
Qayanın başında isə möcüzə baş verdi. Qoşa hörüklər dönüb iki əfi ilan oldu. İlanlar ərəblərin canına daraşdı. Biri burda çaldı, biri orda. Bir-iki nəfər qaçıb canını zorla xilas edə bildi. Onlar bu möcüzəni xəlifəyə çatdırmaq üçün özlərini Bağdada güclə çatdırdılar.
SARA HAQQINDA ƏFSANƏLƏR
