Дәрья башы / Исток вселенского. Ахат Гаффар
агач йортның капка төбенә җитеп туктады.
– Әлхәмделилла! – диде Сафиулла һәм, авыр гына кузгалып, чанадан төште, бияләйләре белән шап-шоп иттереп, өс-башын какты.
Аның сүзен Фатыйма:
– Аллага шөкер, – дип куәтләде.
Башта малай, аннары хатын, чыбылдык астыннан иелеп чыгып, карга аяк бастылар. Аларның аяк астында кар шыгырдады.
Малай кар сарган утыртма куак читәнне, аның буена көрәп өелгән кар көртен, түбәсез, кыйшайганрак капканы, аның нәкышле келәсен, бер тәрәзә төбендәге яран гөлен күзеннән кичерде.
– Ай Алла, күрче, бар дип тә белмиләр, – дип сөйләнде Сафиулла. – Кая олактыгыз? – дип кычкырды. – Ачыгыз җәтрәк! – Ул кече капканы шыгырдатып ачты һәм, тагын риза булмыйча: – Җүннәп карын да көрәп куймаганнар, – дип сукранды.
Ачык капкадан бер эт йөгереп чыкты да аяк астында буталырга тотынды, чананы иснәштергәләде дә, малайга карап, юаш кына өреп куйды. Малай ятсынып кына аның сыртыннан сыйпады.
Тәрәзәдә хатын-кыз йөзе чалынды. Шундук ишек ачылган, кар шыгырдаган авазлар, хатын-кыз, ир-ат тавышы ишетелде:
– И-и…
– Кайттылар!
– Сөбханалла!
– Көтә-көтә көтек булдык инде…
Кече капкадан иң әүвәл яланөсле, башына шакмаклы, чуклы шәл генә бөркәнгән бер хатын килеп чыкты да:
– Нихәл кайттыгыз соң? – дип эндәште.
Сафиулла аңа кырыс кына:
– Ару гына әле, – дип җавап бирде.
– Иншалла, иншалла, – дип сөйләнде әлеге хатын һәм, малайны абайлап, Фатыймага: – Шәкерт малай шушымыни инде? – дип сорады.
– Кем булсын тагын? – диде Фатыйма, аны баштанаяк күзәтеп. – Берәр биләмгә җыендың мәллә – чулпы чыңлатып йөрисең?
– Ә-э, биләм кайгысые! Йортны кем тоткан дип беләсең?
– Әйдә, Габдуллаҗан, – диде Фатыйма һәм малайны ишегалдына, аннан өйгә әйдәп кереп китте.
Башына камалы бүрек, өстенә җилбәгәй җибәреп кайры тун кигән бер ир-ат, авыр гына күтәреп, олы капканы ачып куйды да, йөгәненнән тотып, туры атны эчкә әйдәде.
– Ну, Гатаулла, бу карны көрәп куйсаң, кулың тартышыр идеме? – диде Сафиулла.
– Көрәгән инде аны, әти. Тагын салган ич.
– Сала инде ул, салмый ни! Сафиулла әлеге хатынга: – Нәрсә син яланөс йөрисең монда? Суык тисә, синең җәфаң кирәк ди! – дип эндәште дә кулыннан салган бияләе белән аның артына шапылдатып алды. – Бар, чәеңне куя тор! Аннан ары кара аны: ахшамнан соңга мунча өлгергән булсын! – дигәч, толыбын салып, кулын әледән-әле тыны белән җылыткалый-җылыткалый, йөк бауларын чишәргә кереште.
Арттагы чананы, чишеп, янга урнаштыргач, Гатаулла олы капканы эшереп япты да, аннары атны, тугарып, абзарга кертеп чыкты.
– Турыга солыны кызганма, – диде аңа Сафиулла. – Туенгач, көрпә туглап сугарырсың. Тоз салырга онытма. Аннары өстенә чыпта яп – тирләде.
– Япкан. Ярар инде, әти. Шуларны да белмәскә бала-чага мәллә мин? – диде Гатаулла һәм, яңа чанага ымлап: – Кыйммәткә төштеме соң? – дип сорады. – Хутлы күренә.
– Кеше малын чутлама, яме. Казаннан хәтле сөйрәтеп кайткач, очсыз булыр димени? Галиәсгар