Mən bir susmaz duyğuyam ki…. Джафар Джаббарлы
hərgah peyğəmbər olsa, sevər.
Baxıyor qızcığaz inildəyərək,
Ata həm ağlayır sözün deyərək:
– Sən nəsən? Çünki bir sevilməli gül.
Ağlayırsanmı? Durna, sus! Gül, gül!
Ağlamaqdansa, al məni öldür.
Gül, bu məcnun ürəyimi güldür!
Səni ağlar görəndə handa mənim!
Çatlayır, partlayır bütün bədənim.
Durna! Səndən çocuq kimi dilərəm:
Ağlama, yoxsa indicə ölərəm.
Gülüyor qızcığaz heç istəmədən:
– Ata, ah, söylə, söylə, nədən
Böylə şaşqın bir eşqə verdin dil,
Nə deyər tanrı, ya nə söylər el?
Vurdu meh, keçdi bir ilıq ruzgar,
Güldü san incə bir gülüşlə bahar.
Gəldi bir an tərənnümə güllər,
Yenə susdu əvvəlki tək yellər.
Yenə ölgün sükuta batdı açun,
Qantemir indi büsbütün məcnun.
Çal bığlarla örtülən ağzı
Hər sözündən sonra köpüklənərək,
San ürəkdən tutub çəkir sözünü.
Sözü gah yüksəlib də, gah enərək,
Söyləyir: – Durna! Anlamam səni mən,
Bu qədər qorxu, ya sıxıntı nədən?
Mən özüm indi kimsəni tanımam,
Kim nə istər desin, mən aldanmam.
Mənə indi mələk və ya insan,
El, peyğəmbər, kitab, din, Quran,
Məmləkət, hökmdarlıq, xanlıq,
Qüssə, qayğı və ya firavanlıq,
Hamı bir heç, hamı mənə röya!
Bircə sən, sən, aman, aman, Durna!..
O baxışlar ki, sevgi tək qəmgin,
O yanaqlar ki, gül kimi rəngin,
O dodaqlar ki, ağlayır gülərək,
Gülüyor sanki dərdimi bilərək,
Ax, o kirpik ki, indicə qurumuş,
O qızıl saç ki, boynunu bürümüş,
Ax, o gözlər ki, andırır xülya,
Çırpınır varlığında bir sevda,
Bu gözəllik, bu incəlik, bu gülüş,
Bu xəyali, ilahi bir görünüş
Mən deyil, Tanrıya vurar düzgü.
Bax, özün Durna, bax, aman, güzgü
Yox ki… yar qəlbimi var onda hamı.
Canlı bir Durna, yox ki, tək rəsmi.
Bu gözəllik ki, səndə var, Durna,
Tanrı, sevsəm, yəqin darılmaz ona.
Haqsızam sevməyə gözəlliyi mən?
Kəndisi Məryəmə vuruldu nədən?
Sevdi kəndi yaratdığın kəndi,
Mən sevərsəm, mənə nə der indi?!
İstəyirsə ki, sevməyim səni mən.
Səni böylə gözəl yaratdı nədən?
Qantemir məmləkətdə bir dahi,
Əski qalxan-qılıncın Allahı.
Qantemir qəhrəmanlar öldürmüş,
Diriliklər qılıncı soldurmuş,
Ona tabe alovlu bir ölkə,
İndi durmuş nasıl ki, bir kölgə;
Heç duyulmaz ki, işləyir nəfəsi;
Arabir inləyir qırıntı səsi:
– Durna! Yavrum, darılma, olma məlul.
Sevmə bir başqasın, aman, mənim ol!
Varlığın çeynər odlu bir qayğu,
Ata bəklər maraqla qaytarğu.
İndi sahildə səs-səmir əsla
Eşidilməz, açun yatıb guya,
Tərpənişsiz bütün hava durmuş,
Batqıya doğru bir az yürümüş.
Seçilir göydə güclə ulduzlar,
Uyumuş həp dəminki gənc qızlar
Dinməz öz boynunu əyib güllər,
Sanki bir şey maraqla pək dinlər.
Bu sükutu yarar fəqət arabir
İlbiz oymaqları yaşıl təpələr;
Öndə parlaq sularda incə, xəfif
Bir şırıltıyla oynaşan ləpələr.
Baxıyor Durna, sanki bir heykəl,
Çeynəyir varlığın dəmir bir əl.
Baxıyor kainata hiddətlə,
Qocanı, həm kəmali-diqqətlə
Süzüyor, kəndi bilmədən səbəbin;
Yenə dalğın, haman yenə dalğın…
Qantemir indi canlı bir heycan,
İldırım, od, alovlu bir vulkan.
İnləyir tapdağında guya yer,
Parlayır gözlərində şimşəklər.
Bu gözəllik sinirlərin yaxıyor;
Sanki ac qurd şikar üçün baxıyor.
Baxıyor Durnanın bu heyətinə,
Mütərəddid gözəl qiyafətinə,
Söyləyir: – Durna! Nazlı yavrum, bax,
Məni məhv etmə, bu sükuta burax!
Mən həyatımda dürlü gün gördüm,
Əymədim baş açunda bir nəfərə,
Bir nəfər yox, bütün bəni-bəşərə.
Oda girdim, ölümlə çarpışdım.
İçmədim su, həmişə qan içdim
Məni gördükdə handa bir əsgər,
Qəhrəmanlar, igid-igid ərlər
Titrəyirlərdi sanki bir yarpaq,
Oynaşım qan, dəmir, çəlik, mızraq!..
İxtiyarəm deyib də, aldanma.
Hələ pək güclüyəm, inan, Durna!
Mənə odlar, sular, biyabanlar,
Vəhşilər, arslanlar, insanlar –
Həpsi bir heç! Önümdə bir kölgə…
Bax özün, iştə odlu bir ölkə,
Bir böyük kütlənin həyatı bütün
Bir oyuncaq kimi əlimdə zəbun
İstəsəm, həpsini əzib, didərəm,
Tapdaram həp həyatı məhv edərəm.
Tikərəm bir hasar bu ləşlərdən,
Yaparam