İfşa edilmiş fırıldaqçı. Франц Кафка
>I
BİR MÜBARİZƏNİN TƏSVİRİ
Geyinib-keçinmiş insanlar Çınqıl yolda səndələyərək gəzərlər, Başlarının üzərində nəhəng göy üzü, Uzaqdakı təpələrdən Uzaq təpələrə uzanar.
Saat on iki radələrində bir neçəsi ayağa qalxıb, bir-birinə təzim edib, bir-birlərinin əlini sıxdılar, çox yaxşı idi dedilər, sonra geyinmək üçün böyük qapının boşluğundan dəhlizə keçdilər. Ev sahibəsi otağın ortasında dayanıb, tez-tez başını tərpədərək salam verir, incə qatları olan donunun ətəyi sağa-sola yellənirdi.
Mən kiçik masanın arxasında oturmuşdum, – masanın üç nazik, uzunsov ayağı vardı, – benediktin likörü süzülmüş üçüncü qədəhim idi ki, qurtum-qurtum içir, özüm seçib boşqabıma yığdığım nəfis və dadlı şirniyyatlara baxırdım.
Bu zaman yeni tanışım mənə tərəf yaxınlaşdı və mənim nə ilə vaxt keçirdiyimə baxıb dalğın-dalğın gülümsəyərək titrək səslə dedi:
– Sizin yanınıza gəldiyim üçün məni bağışlayın. Bayaqdan bəri sevgilimlə qonşu otaqların birində oturmuşdum. On birin yarısından bu yana, əslində çox da deyil. Bilirəm, bunları sizə demək yersizdir, bağışlayın məni. Axı, biz bir-birimizi yaxşı tanımırıq, elə deyilmi? Bir az bundan əvvəl pilləkəndə rastlaşmışıq və bir-birimizə iltifat göstərib, bir-iki kəlmə kəsmişik, vəssalam. Mənsə sizə öz sevgilim haqqında danışıram, amma nə olar, məni bağışlayın, xoşbəxtliyimi içimdə saxlaya bilmirəm, naəlac qaldım. Ürəyimi aça biləcəyim başqa tanışım yoxdur burada…
Ağzımdakı meyvəli tort dadsız olduğu üçün məyus halda ona baxdım və onun xoş bir qırmızılığa bürünmüş üzünə doğru dedim:
– Əlbəttə, sizə etibarlı bir adam kimi görünməyim məni sevindirdi, amma mənə ürəyinizi açmağınız xoşuma gəlmədi. Belə çaşqın halda olmasaydınız, təkbaşına oturub içki içən birinə sevdiyiniz qız haqqında danışmağın nə qədər yersiz olduğunu özünüz də hiss edərdiniz.
Bunları demişdim ki, o birdən stulda əyləşib arxaya söykəndi, əllərini bir-birinə keçirib aşağı saldı. Sonra qollarını sinəsində çarpazlayıb, sanki öz-özü ilə danışırmış kimi bərkdən dedi:
– Biz otaqda ikimiz idik… Annerl ilə… Mən onu öpdüm… öpdüm onu… dodaqlarından… qulağından… çiyinlərindən öpdüm.
Yaxınlıqda dayanmış və nə barədəsə qızğın söhbət etdiyimizi düşünən bir neçə kişi əsnəyə-əsnəyə bizə yaxınlaşdı. Buna görə də ayağa qalxıb, hamının eşidə biləcəyi bir səslə dedim:
– Yaxşı, madam ki, istəyirsiniz, sizinlə gedirəm. Amma bilin ki, bu qış günü, üstəlik gecə vaxtı Laurenziberqə1 çıxmaq axmaqlıqdır. Şaxta düşüb, yerdə bir az qar da var, yollar isə sürüşkəndir. Amma istəyirsinizsə, sizinlə gedərəm.
O əvvəlcə təəccüblə mənə baxdı və qırmızı, nəmli dodaqlarını aralayıb ağzını açdı. Amma sonra lap yaxına gəlmiş kişiləri görüb güldü və ayağa qalxıb dedi:
– Yox, yox, soyuq havanın xeyri var, paltarımıza da istilik və tüstü hopub. Düzdür, mən bir az sərxoş olsam da, çox içməmişəm… hə, sağollaşıb gedə bilərik.
Ev sahibəsinə yaxınlaşdıq, tanışım onun əlini öpdükdə qadın dedi:
– Həmişə qaşqabaqlı görünsəniz də, bu gün üzünüzdən sevinc yağır, doğrusu, çox sevindim.
Bu sözlərdəki mehribanlıq tanışımı mütəəssir etmişdi, odur ki, ev sahibəsinin əlini bir dəfə də öpdü; qadın gülümsədi.
Dəhlizdə xidmətçi qız dayanmışdı, ilk dəfə idi, onu görürdük. Paltolarımızı verdi, sonra pilləkənə işıq salmaq üçün fənər götürdü. Gözəl qız idi. Boynu çılpaqdı, sadəcə çənəsinin altına qara məxmər lent sarınmışdı; qabaqda yeriyib, fənərlə pilləkəni işıqlandırarkən, geniş paltarının içindəki bədəni zərif şəkildə əyilib-düzəlirdi. İçdiyi şərabdan yanaqları allanmışdı, fənərin zəif işığında dodaqları titrəyirdi.
Pilləkənin aşağısına çatdıqda fənəri pillələrdən birinin üstünə qoyub tanışıma sarı addımladı, onu qucaqlayıb öpdü və qolları arasından buraxmadı. Ancaq mən onun ovcuna bəxşiş pulu qoyanda yuxulu-yuxulu qollarını tanışımdan ayırdı və tələsmədən giriş qapısını açıb, bizi gecənin qaranlığına ötürdü.
Eyni dərəcədə işıqlandırılmış boş küçəsinin üstündə bir az buludlu və bu səbəbdən daha geniş görünən göy üzündə nəhəng bir ay vardı. Donmuş qar sürüşkən olduğundan, yalnız kiçik addımlarla yerimək mümkün idi.
Küçəyə çıxan kimi əməlli-başlı gümrahlaşdım. Ayaqlarımı yerə döyür, barmaqlarımı şaqqıldadırdım. Kiminsə adını bərkdən qışqırdım, sanki bir dostum məndən qaçıb tində gizlənmişdi; tullanaraq papağımı havaya atdım və lovğa bir hərəkətlə yenidən tutdum.
Tanışım təmkinini pozmadan mənimlə yanaşı yeriyirdi. Başını aşağı əymişdi, dinib-danışmırdı.
Bu mənə qəribə gəldi, çünki onu evdəki qələbəliyin içindən çıxarır-çıxarmaz sevincindən havalanacağını düşünmüşdüm. İndi də mən bir az ağır olmaq istədim, sakitləşdim. Təsəlli vermək üçün əlimi onun çiyninə vurmağa hazırlaşırdım ki, birdən bunu anlamayacağını düşünüb geri çəkdim. Əlim hələlik mənə lazım olmadığından, onu paltomun cibinə soxdum.
Beləcə, dinib-danışmadan yeridik. Addımlarımızın çıxardığı səsə qulaq verir, tanışımla nə üçün ayaqlaşa bilmədiyimi başa düşmürdüm. Bu məni bir az həyəcanlandırırdı. Hava açıq idi, Ay işığında hər şey aydın görünürdü. Bəzi evlərdə pəncərədən baxıb, bizə tamaşa edirdilər.
Ferdinand küçəsinə gəlib çatdıqda, gördüm ki, tanışım hansısa melodiyanı zümzümə etməyə başlayıb; lap astadan, amma mən eşidirdim. Bunu özümə həqarət saydım. Axı, o niyə mənimlə danışmırdı? Mənə ehtiyacı yox idisə, nə üçün sakitliyimi pozdu? Likörü, dadlı şirniyyatları masanın üzərində qoyub gəldiyimə peşman olmuşdum. Bu gəzinti üçün can atan mən deyildim. İstəsəydim, çıxıb təkbaşına gəzə bilərdim. Amma qonaq getmiş, nankor bir gənci rüsvay olmaqdan qurtarmışdım, indi də ay işığında gəzirdim. Bütün günü iş başında, axşam qonaqlıqda, gecə də küçələrdə, yeni heç nə yox. Həddini aşmış təbii həyat tərzi!
Amma tanışım hələ də arxada gəlirdi, hətta geridə qaldığını görüb addımlarını yeyinlətdi və özünü elə apardı ki, guya bu təbii bir haldır. Mənimsə qonşu küçələrin birinə burulsam, bu daha yaxşı olmazmı fikri ağlımdan keçdi; axı, onunla birlikdə gəzməyə borclu deyildim. Evə tək də gedə bilərdim və heç kim mənə mane ola bilməzdi. Otağıma girən kimi masanın üstünə qoyulmuş dəmir ayaqlı lampanı yandırar və köhnə şərq xalçasının üstündəki kresloya yayxanardım… Evə getmək haqqında hər dəfə düşünərkən məni caynağına keçirən həmişəki süstlük yenə bütün bədənimə yayıldı. Yaxşı, bəs sonra? Sonra… rənglənmiş divarlar arasında və arxa divardakı qızılı çərçivəli aynada əyri şəkildə əks olunan döşəmə üzərində tək başıma saatlar keçirərdim.
Ayaqlarım yorulmuşdu, evə gedib yatağıma uzanmağa qərar vermişdim ki, ayrılarkən tanışımla sağollaşımmı, sağollaşmayımmı deyə tərəddüd etdim. Amma sağollaşmadan getməyimə ürkəkliyim, səsimi ucaldaraq sağollaşmağıma isə yorğunluğum mane olurdu. Buna görə də dayandım, Ay işığı düşən bir evin divarına söykənib gözləməyə başladım.
Tanışım yeyin addımlarla mənə yaxınlaşdı, bir az qayğılı görünürdü. Başını mən tərəfə çevirib, gözlərini qırpdı, elə bil nəsə demək istəyirdi.
– Nə var, nə olub? – deyə soruşdum.
– Heç… Dəhlizdə məni öpən xidmətçi qız barədə fikrinizi soruşacaqdım. Görəsən, bu qız kimdir? Onu əvvəllər görmüsünüzmü? Yox? Mən də. Görəsən, doğrudanmı xidmətçidir? Bunu bayaq pilləkənlə düşərkən sizdən soruşacaqdım.
– Əllərinin
Bir təpənin adı