Haydi. Йоханна Спири
bığaltı qımışaraq:
– Düzdür, düzdür, – dedi.
Sonra da əlavə elədi:
– Elə isə özünə yatacaq düzəlt. Orada kifayət qədər saman var.
Haydi cidd-cəhdlə işə başladı. Qucaq-qucaq saman gətirib çardaqdakı pəncərənin altına yığdı. Samanları üst-üstə döşəyib özünə yatacaq düzəltdi.
– Qoca baba, bax! Gör nə gözəl döşəkdir! Burada uzanıb ulduzlara tamaşa eləyə bilərəm.
Qoca pilləkənlərlə çardağa qalxıb saman yatağın üstünə kətan mələfə sərdi. Haydi dərhal yatağına uzanmaq istəsə də, babası:
– Axı əvvəl qarnını doyurmalısan. Bəyəm hələ acmamısan? – deyə soruşdu.
– Elə acmışam! – Haydi cavab verdi.
Baba ilə nəvə pilləkənlərlə aşağı düşdülər. Artıq hava qaralmışdı. Elə bu vaxt bayırda kimsə astadan fit çaldı. Bu, Keçi Peter idi, qoca babanın iki keçisini örüşdən gətirmişdi. Haydi dərhal özünü daxmadan bayıra atdı. Böyüklü-kiçikli bir sürü keçi qızı dövrəyə aldı. Qoca baba əlini irəli uzatdı, ovcunda bir az duz vardı. Biri ağ, o biri qəhvəyi rəngli iki keçi sürüdən aralanıb ona yaxınlaşdılar. Keçilər qoca babanın ovcundakı duzu yaladılar, baba da onları sığallamağa başladı. Keçi Peter baba ilə nəvəyə «Gecəniz xeyrə qalsın!» deyib vadiyə tərəf getdi.
Haydi əvvəl ağ, sonra da qəhvəyi keçinin başını sığalladı.
– Qoca baba, bunlar sənin keçilərindir? – deyə qız soruşdu.
Yaşlı kişi başı ilə təsdiqlədi.
– Belə çıxır ki, onlar həm də mənim keçilərimdir, düzdür?
Qoca baba gülümsəyərək:
– Hə, indi onlar həm də sənin keçilərindir, – dedi.
– Bəs adları nədir?
– Ağ rəngli keçinin adı Qucuğaz, qəhvəyi rəngli keçinin adı isə Ayıcığazdır.
Qoca baba daxmaya girib iki parça çörək və kasa ilə geri qayıtdı. Haydi babasının Qucuğazı necə sağdığına maraqla tamaşa elədi. Qoca baba keçi südü ilə dolu kasanı Haydiyə uzadıb dedi:
– Bu da şam yeməyin. Skamyada otur, ye.
Haydi iştahayla südünü içib çörəyini yedi. Sonra ağzını köynəyinin qolu ilə silib:
– Qoca baba, indiyə kimi heç bu qədər ləzzətli yemək yeməmişdim, – dedi. – Artıq yuxum gəlir.
– Yatağına get və gözlərini yum, – qoca baba dilləndi. – Gecən xeyrə qalsın!
Haydi pilləkənlə çardağa çıxdı. Qızcığaz özünə samandan döşək düzəltsə də, üstünə örtməyə yorğanı yox idi. Babası aşağıdan ona bir xaral[2] gətirdi.
– Bu yerlərdə pərqu[3] yorğan-döşək yoxdur, – baba dedi.
– Mən pərqu yorğan-döşək istəmirəm ki! – qızcığaz cavab verdi. Sonra yatağına uzandı, xarala bürünüb gözlərini yumdu və dərhal şirin yuxuya getdi…
3. Qartopu, Təkə və dəcəl Tьrk
Haydi səhər tezdən fit səsinə oyandı. Gözlərini açanda çardağın girdə pəncərəsindən üzünə günəşin qızılı şüaları düşdü. Gün işığı içərini sapsarı rəngə boyamışdı. Uşaq ətrafına nəzər saldı, əvvəl harada olduğunu anlaya bilmədi. Sonra bayırdan keçi mələrtisi eşitdi. Elə o an hər şeyi xatırladı: qoca baba, onun koması, Keçi Peter və keçilər – Qucuğazla Ayıcığaz. Hə, bir də şamağacılarının budaqları arasında uğuldayan küləklə saman qoxusu…
Haydi çoban oğlanın səsini eşidib yataqdan sıçradı, cəld geyinib pilləkənlərlə aşağı düşdü. Peter bir sürü keçi ilə komanın qarşısında dayanmışdı. Qucuğazla Ayıcığazı sürüyə qatmağa gəlmişdi.
– Sən də otlağa getmək istəyirsən? – qoca baba soruşdu.
Haydi bunu eşidib çox sevindi, çəpiş kimi hoppanıb-düşdü, qaçıb keçilərin arasına qarışdı.
Qoca baba:
– Dayan! Əvvəlcə əl-üzünü yu, saçlarını dara, yoxsa günəş səndən qorxub buludların arxasına çəkilər, – dedi.
Haydi su ilə dolu ləyəndə üzünü, əllərini çuğundur kimi qızaranadək yudu. Saçlarını daradı. Sonra da:
– Artıq günəş məndən qorxmayacaq! – deyə sevinclə qışqırdı.
Keçi Peter güldü:
– Elə isə tələs, heyvanlar acdır, onları otlağa aparmaq vaxtıdır, – dedi.
Qoca baba Peterin heybəsinə iri parça çörək və pendir qoydu, sonra oğlana balaca bir kasa da verib dedi:
– Qucuğazı sağıb südünü Haydiyə verərsən, içər. Uşağa göz-qulaq ol, ac-susuz qalmasın, qayadan aşağı yuvarlanmasın!
Keçi Peter onun söylədiklərinə əməl edəcəyinə söz verdi. Uşaqlar dağa dırmanmağa başladılar. Haydi keçilərlə birlikdə ora-bura qaçır, Peter də tez-tez «Haydi, haradasan?» deyə səslənərək onu gözdən qoymamağa çalışırdı.
Bir az sonra Haydi yaylaqdakı rəngarəng çiçəkləri görüb sevinclə qışqırdı: «Ah, nə gözəldirlər!» Sonra isə novruzçiçəyinin, buxurkolunun ətrini içinə çəkdi, ləçəklərini sığalladı. Peter, axır ki, qayalıqların ətəyindəki ən yaxşı otlaq yerini tapdı. Oğlan Haydiyə yaylağın kənarındakı sıldırım qayaları göstərib qoca babanın xəbərdarlığını qızın yadına saldı:
– Baba demişdi ki, qayalığa yaxınlaşmaq olmaz!
Amma Haydi heç nədən qorxmurdu. Odur ki oğlanın sözlərinə bir o qədər də əhəmiyyət vermədi. Qızcığaz sıx otların üstündə oturub çiçəklərin ətrini içinə çəkirdi. Birdən o, başını qaldırıb qayalara baxdı; sanki bu iri daş parçalarının gözü, qaşı, ağzı, burnu vardı, onlar köhnə tanışları kimi Haydini salamlayırdılar.
Haydi qollarını, ayaqlarını oxşayan sərin küləyi hiss elədi. Qızcığaz indi qımıldanmadan çəmənlikdə oturmuşdu; bu günəcən özünü heç vaxt belə rahat, xoşbəxt hiss eləməmişdi!
Haydi ətrafdakı mənzərəyə tamaşa etdiyi vaxt Keçi Peter çəmənlikdə uzanıb yuxuya getmişdi. Birdən qızcığazın başının üstündən qaqqıltı səsi gəldi. Haydi çox qorxdu, başını yuxarı qaldıranda səmada qanadlarını iki yana açmış iri bir quş gördü.
– Peter, oyan! – deyə qışqırdı. – Bax gör nə böyük quşdur!
Peter gözlərini qıyıb yuxarı baxdı:
– Hə, nə olsun? – deyə mızıldandı.
– Bu hansı quşdur? – Haydi soruşdu.
– Yırtıcı quşdur, – Peter əsnəyərək dedi.
– Bəs hara uçdu?
– Öz