Şəppəli. Muğanna İsa
qoca bacısının yanına getdi. Qarı and-aman eləyib onu inandırdı ki, Molla “şəppə suyunun” sirrini özü ilə o dünyaya aparıb.
Sakit, ilıq yaz səhəri idi. Dağ ətəyində yan-yanaşı tikilmiş daş kahaların qarşısında cığırlarla, yollarla çal-çarpaz doğranmış geniş, yaşıl çəmənlikdə, iki cərgə dayanmış adamların arasında quzular qaçışırdı; döl qurtarandan sonra sovxozun ayrı-ayrı sürülərində quzu sananıb “uçota” alınırdı. Şəppəli də burda idi. Başqaları kimi, o da ovcunda xırdaca hesablayıcı cihaz tutmuşdu. Quyruqları atıla-atıla qaçan quzular gəlib qarşısından keçdikcə, Şəppəlinin barmaqları cihazın düyməsini basır, çırıqqaçırıq sürətlə artan rəqəmlər sovxozun təzə ildə dövlətini onun balaca ovcuna yığırdı. Bu dəqiqələr Şəppəlinin elə vaxtı idi ki, necə deyərlər, top atılsaydı eşitməzdi. Buna görə də cəmisi on addımlıqda dayanmış maşının siqnalı ona çatmırdı. Yalnız Mursaqulu kişi dirsəyinə toxunub hesablayıcı cihazı əlindən alandan sonra Şəppəli süd rəngli “Volqa”nı və sükanın arxasında işarə ilə onu çağıran ağbəniz oğlanı gördü.
Maşın, xüsusən “Volqa” görəndə Şəppəli həmişə xoşagəlməz bir hərəkəti xatırlayırdı.
Bir axşam, kontordan hamı çəkilib gedəndən sonra mühasibliyə potaboy, yekəqarın, dombagöz bir adam girdi. Salamsız-kəlamsız yaxınlaşıb, qarnını stola dirəyib dayandı.
Şəppəli stolunun üstündə kağızı dəyişib, künclərə “kağız mıxı” – “knopka” sancıb, siyirmədə saxladığı əsgi parçası ilə mürəkkəbqabının kənarlarını sürtüb təmizləyirdi. Stolun üstünə sərilən kağızı başdan-başa müxtəlif qeydlərlə, rəqəmlərlə dolduran və buna görə də kağızı tez-tez dəyişdirməyi sevməyən Mursaquludan fərqli olaraq Şəppəli, axşamlar kontorda tək qalanda ayağının altına kətil qoyub şkafın üst gözündən qalın kağız “rulonlarını” endirir, elə bil həyatının yeknəsəqliyinə nə isə cüzi də olsa, bir şey artırmaq niyyətilə gündə bir rəngdə – gah ağ, gah göy, gah də çəhrayı kağız seçib stolun üstünə sərir, ovucları ilə sığallayıb-hamarlayır və künclərə səliqə ilə, muncuq kimi qatarla knopka düzürdü. Bu vaxt təsadüfən mühasibliyə gələn olanda Şəppəli çalışırdı ki, başını qaldırmasın. Bilirdi ki, uzun illər ərzində qanun şəklinə düşmüş bu vərdişinə hamı istehza edir. Beş-üç dəqiqəlik işini knopka düzə-düzə və ya mürəkkəbqabını silə-silə uzadırdı ki, gələn adam istehzalı baxışını yığışdırıb “özündən qanıb” çıxıb getsin.
“Qarın” isə getmədi. Stola dirənib, bir müddət onun əllərinə baxandan sonra sakit, rəvan səslə güldü.
– Nahaq can yandırırsan, Şəppəli, – dedi, – nə qədər sığal versən də, məzmun etibarı ilə bu stol elə hesabdar stolu olaraq qalacaq. Bundansa gəl qulluq göstər, rəhbərlik yanında xətirin xoş olsun.
Şəppəli bu adamı tanımırdı. Rəftarından və sözlərindən başa düşdü ki, kim isə hər halda rayonun “kefi kök” adamlarındandır.
– Nə buyurursunuz?
“Qarın”ın izahından məlum oldu ki, sovxozun örüşlərini gəzərkən harda isə “Volqa”sını palçığa bulaşdırıb, indi burda – kontorda başqa münasib adam tapa bilmədiyinə görə Şəppəlidən xahiş edir ki, maşını yumağa kömək etsin.
Maşın büsbütün zımrıq içində idi.
Şəppəli, əlbəttə, kömək elədi. Vedrə ilə su daşıdı, təkərlərin örtüklərini – “kolpaçokları” və başqa, boyu çatan yerləri yuyub quruladı. Doğrudur, “qarın” özü də işlədi, əmma qəribədir ki, gedəndə Şəppəliyə heç olmasa dilucu razılıq da eləmədi. Yenə də həmin sakit, rəvan gülüşü ilə:
– Hə, indi gedib öz stoluna sığal verə bilərsən, Şəppəli! – deyib starteri basdı.
Bunun üstündən neçə illər keçmişdi, əmma maşın görəndə Şəppəli istər-istəməz həmişə o “qarını”, o “rəvan zırramanı”, o təhqiri xatırlayırdı.
Çəmənlikdə dayanmış süd rəngli “Volqa”nın nikelləri, şüşələri günəşin altında bərq vururdu. Sahibi dirsəyini pəncərədən çıxarıb, göy şüşəli eynəyini qolsuz köynəyinin yaxasına taxıb başını azca yana əyərək, çox yumşaq, həlim gülüşdən azca qıyılmış gözlərlə Şəppəliyə baxa-baxa onun yaxınlaşmasını gözləyirdi. Bu, əlbəttə, “qarın” tipli adamlardan deyildi. Üz-gözündən nur yağırdı. Təkərləri göy otluğa batdığı üçün yerə yaslanmış kimi görünən maşınıtək özü də işıq saçırdı. Şəppəli bircə baxışla onun qiymətini verdi: “Nə yaxşı, mədəni oğlandı”. Əmma eyni zamanda Şəppəli bunu da rayonun “kefi kök” işçilərindən hesab etdi və nə isə bir “qulluq göstərmək” üçün çağırıldığını güman edib qaşqabağını salladı.
– Nə buyurursunuz?
– Salam, dayı.
– Əleykəssəlam.
– Məni tanımadın?
Şəppəli ona baxdı. Dedi:
– Siz çoxsunuz, mən tək.
– “Siz”, yəni kim, dayı?
– Siz, yəni maşında gəzənlər.
Oğlan Şəppəlinin bircə arşın boyunu, bircə əlcə sifətini maraqla süzür və altmış yaşında kişidən çox, elə bil uşaqla danışırdı.
– İstəmirsən maşında gəzən çox olsun?
Şəppəli dikəlib, daha da ciddiləşdi.
– Mən iş adamıyam, – dedi. – Buyur görək, nə qulluq göstərməliyik!
Onun rəftarı, deyəsən, oğlanı təəccübləndirirdi.
– Mən özüm sənə qulluq göstərmək istəyirəm, dayı, – dedi və bununla Şəppəlini tamam çaşdırdı.
– Mənə?! Qulluq?!
Oğlan bir daha Şəppəlinin boy-buxununu gözdən keçirdi.
– Sən Mədəd kişi deyilsən?
Sual necə gözlənilməz oldusa, Şəppəli hətta gözlərini döydü. Lap çoxdan, “ağzı gedib qulağının dibində durandan” bəri Şəppəlinin əsl adı unudulmuşdu. Yüzdə, mindəbir adam onu adı ilə çağıranda Şəppəliyə dünya bağışlanırdı. Odur ki, birdən-birə dəyişib, bu ağbəniz, yaxşı oğlana rəğbətlə, minnətdarlıqla baxdı:
– Mədəd kişiyəm, ay oğul, – dedi. – Əmbə bir balaca düzəlişə ehtiyac var. Nə adım qalıb, nə də kişiliyim. İndi Şəppəli deyirlər mənə. Hesabdar Şəppəli.
Oğlan sakitcə gülümsündü.
– Çoxmu fikir çəkirsən Şəppəli deyilməyindən?
Şəppəli dedi:
– Qulağım dolub. – O dəqiqə də peşman oldu: bu cür nəzakətli oğlanla niyə səmimi danışmasın?
Dərhal səhvini düzəltməyə tələsdi:
– Adım üstümdə olsaydı, yaşayışım