Kerri bacı. Теодор Драйзер
gülüşdülər.
Başı çox tüklü olan gənc, uca boylu, kürən bir oğlan, içərisində dəri qırıntıları olan səbəti qarnına sıxaraq, ayaqlarını sürüyə-sürüyə maşınların arası ilə keçirdi. Kerriyə yaxınlaşarkən o, əlini cəld uzadıb, qızlardan birinin dirsəyindən tutdu.
– Əl çək! – deyə qız hirslə qışqırdı, – axmaq!
Kürən oğlan ancaq dişlərini ağartdı və qız onun arxasınca baxanda:
– Gör necə əzilir! – dedi.
İş o yerə çatdı ki, Kerri artıq otura bilmirdi. Ayaqları sancırdı, o, ayağa qalxıb gərnəşmək istəyirdi. Görəsən heç vaxt günorta olmayacaqmı? Ona elə gəlirdi ki, tam bir gün axşama qədər işləmişdir. O, qətiyyən aclıq hiss etmir, ancaq bütün bədənində dəhşətli bir zəiflik duyurdu. Deşik açanın müəyyən bir nöqtəyə düşməsini gərgin surətdə izləməkdən Kerrinin gözləri yorulmuşdu. Sağda oturmuş qız təzə gələnin əzab çəkdiyini görür və ona yazığı gəlirdi. Kerri həddindən artıq səy edirdi, əslində onun işi çox də zehni və fiziki gərginlik tələb etmirdi. Lakin ona heç nə ilə kömək etmək olmazdı. Çəkmə üzü qalağı getdikcə artırdı. Kerrinin əli əvvəlcə biləyinə, sonra barmaqlarına qədər ağrımağa başladı və nəhayət, onun bütün bədəni ağrıyan əzələ kütləsinə çevrildi, mexaniki olaraq daim eyni hərəkəti təkrar etməkdən əzələlər daha bərk ağrıyır və bu hərəkət qızın ürəyini bulandırırdı. Kerri bu işgəncənin heç bir zaman qurtarmayacağını qət etdiyi və tamam ruhdan düşdüyü zaman haradansa aşağıdan boğuq zəng səsi eşidildi və fasilə başlandığını xəbər verdi. Dərhal səslər ucaldı və vurnuxma başlandı. Bir anda bütün qızlar yerlərindən qalxdılar və qonşu otağa tələsdilər. Sağ tərəfdəki şöbədən kişilər çıxaraq emalatxanadan keçməyə başladılar. Sürətlə hərlənən təkərlərin səsi get-gedə yavaşıdı və nəhayət tamamilə kəsildi. Sakitlik başlandı, bu sükutda səslər adama çox qəribə gəlirdi.
Kerri yerindən qalxıb naharını gətirməyə getdi. Onun bütün bədəni keyləşmişdi, başı hərlənirdi, o susuzluqdan yanırdı. Üst paltarları qoyulan arakəsməyə tərəf gedərkən yolda usta ona rast gəldi. O, Kerrini diqqətlə süzdü və sözə başlayaraq:
– İşin öhdəsindən necə gəlirsiniz? – dedi.
– Bir təhər, – deyə Kerri ehtiramla cavab verdi.
– Hm! – deyə usta mızıldandı və daha nə deyəcəyini bilmədiyi üçün keçib getdi. Başqa şəraitdə bu iş heç də bu qədər ağır olmazdı. Lakin o vaxtlar heç kəs işçilər üçün az-çox dözüləsi əmək şəraiti yaratmaq haqqında düşünmürdü.
Maşınlara çəkilən yağın və təzə dərinin qoxusuna binanın üfunətli qoxusu da qarışırdı, bu isə çox pis qoxu idi. Ancaq axşamlar süpürülən döşəmə zir-zibil ilə dolu idi. Heç kəs işçilərin rahatlığı qayğısına qalmırdı, onlara mümkün qədər az verməyə və onlardan mümkün qədər çox tələb etməyə cəhd edirdilər. Stullarda ayaq qoymağa yer, hərəkət edən söykənəcəklər, işçi qadınlar üçün aşxana, təmiz önlüklər, yararlı paltarasan yer – bütün bunlar o vaxt heç kəsin xəyalına gəlmirdi. Ayaqyolular qaranlıq, çirkli, hətta üfunətli idi. Ətrafda olan hər şey çox miskin görünürdü.
Kerri küncdə qoyulmuş vedrədən bir stəkan su içib nahar etmək üçün yer axtarmaq məqsədilə ətrafı nəzərdən keçirməyə başladı. Başqa işçi qadınlar pəncərə qabaqlarından, emalatxanadan getmiş kişilərin iş stolları arxasında yerləşmişdilər. Təbiətcə çox utancaq olan Kerri bir dənə də olsun boş yer tapmayıb heç kəsə yer üçün əziyyət vermək istəmədiyindən öz maşınının yanına qayıtdı və kətilin üstündə oturdu. O, içərisində nahar olan qutunu dizləri üstünə qoyub açdı və söhbətlərə qulaq asmağa başladı. İşçi qadınların danışdıqlarının əksəriyyəti hər dürlü məzmundan məhrum idi, özləri də pozulmuş dildə danışırdılar. Emalatxanada qalmış kişilərin bəziləri uzaqdan qızlara arabir söz atırdılar.
Onlardan biri pəncərənin yanında balaca bir yerdə valsdan bir neçə tur göstərən qıza müraciət edərək:
– Kitti, mənimlə bala gedərsənmi? – dedi. Bir başqası bağırdı:
– Ehtiyatlı ol, Kitti! Yoxsa saçların açılar.
– Heç olmazsa, sən mumla! – deyə qız səsləndi.
Qızların və kişilərin arasında gedən mənasız danışığı eşidən Kerri bir sövq-təbii ilə susurdu. O belə söhbətlərə alışmamışdı və bunda nə isə bir amansızlıq və qabalıq görürdü. Kerri qorxurdu ki, birdən onlardan biri bu sözlərlə ona müraciət edər. Ona elə gəlirdi ki, Druedən başqa bütün kişilər kimi emalatxanada işləyən gənclər də kobud və gülüncdürlər. O bir qadın kimi insanların varını, tərbiyəsini, yaxşı sifətlərini onların geyimlərinə görə mühakimə etməyə meyl edirdi.
Yarım saatlıq fasilə qurtardıqdan sonra maşın təkərləri yenidən vızıldamağa başlarkən Kerri hətta sevindi. O nə qədər yorulmuş olsa da yenidən işçi qadınlar içərisində işləməyinə razı idi. Lakin bu da onun canını qurtarmadı: bir gənc işçi onun yanından keçərkən laübalı bir görkəmlə barmağını onun böyrünə dürtdü.
Kerri tələsik hərəkətlə geri döndü və gözlərində qəzəb parladı, lakin oğlan keçib getdi və yalnız bir dəfə dönüb baxdı və dişlərini ağartdı. Kerri güclə göz yaşlarını saxladı.
Qonşusu bunu gördü.
– Siz əhəmiyyət verməyin! – dedi. – Bu oğlan çox sırtıqdır.
Kerri heç bir cavab vermədi və maşın üzərinə daha artıq əyildi. Ona elə gəlirdi ki, o belə həyata dözə bilməyəcəkdir. Onun iş haqqındakı təsəvvürü tamamilə başqa idi. O, günün bütün ikinci yarısını emalatxananın divarları arxasında yerləşən şəhər, dəbdəbəli mağaza vitrinləri, insan dəstələri, gözəl evlər haqqında düşündü. Doğma yerlər onun xatirəsində baş qaldırırdı, evdə qoyub gəldiyi bütün yaxşı şeylər gözü önündə canlandı. Saat üçdə ona elə gəldi ki, yəqin saat altıdır, saat dörddə isə düşünməyə başladı ki, müdiriyyət saata baxmır və bütün işçiləri vaxtından artıq işləməyə məcbur edir. Usta tamamilə vəhşiləşmişdi. O, emalatxanada vurnuxur, bu dəhşətli işdən bir dəqiqə ayrılmağa yol vermir, Kerrinin qulaqlarına çatan qırıq-qırıq sözlər onda qızlardan biri ilə dostluq etmək arzusunu öldürürdü. Nəhayət, saat altını vurduqda o cəld yerindən qalxdı və tələsik çıxdı. Onun əlləri ağrıyırdı. Bütün bədəni eyni vəziyyətdə işləməkdən sancırdı.
O, şlyapasını geyib uzun dəhliz ilə gedərkən ondan xoşu gəlmiş bir gənc işçi onu səslədi.
– Dayan, göyçək qız, əgər gözləsən, mən səni ötürərəm!
Aydın idi ki, bu sözlər məhz Kerriyə aiddir, ancaq qız heç dönüb baxmadı.
Ağzına qədər dolmuş liftdə tozlu və çirkli paltar geymiş bir gənc Kerriyə xoş bir təsir bağışlamaq məqsədilə gözlərini ona zillədi.
Küçədə yoldaşını gözləyən bir oğlan Kerrini görərkən dodaqaltı gülümsədi