Вялікае княства Літоўскае і беларускі нацыянальны міф. Яўген Аснарэўскі
апынуўся Навагародак і іншыя старажытнарускія гарады рэгіёна.
Галоўнымі ворагамі Міндоўга, без усялякага сумнення, былі галіцка-валынскія князі і крыжакі. Супрацьстаяння з другімі Міндоўг спрабаваў пазбегнуць, прыняўшы каталіцкае хрышчэнне, а з найболей, мабыць, сур'ёзным сваім супернікам, валынцамі, князь дамовіўся, аддаўшы землі Панямоння сыну галіцка-валынскага князя Данііла, Раману Данілавічу.
Нават скупыя звесткі летапісаў дазваляюць абмаляваць партрэт Міндоўга, дзёрзкага і актыўнага кіраўніка, не пазбаўленага здольнасці думаць тактычна, а таксама здольнага, на шляху да ўлады, распраўляцца нават з уласнымі сваякамі.
Адзін з дзёрзкіх фінтоў адзінага літоўскага караля і стаў для яго фатальным. Міндоўг забраў жонку ў будучага пскоўскага князя Даўмонта, які счакаў зручны момант і забіў Міндоўга, разам з яго малодшымі дзецьмі.
Манета Пскова. Лічыцца, што на ёй адлюстраваны князь Даўмонт.
Аднак створаная Міндоўгам дзяржава, ці, хутчэй, нейкі яе волкі правобраз, не загінула і змагла праіснаваць да самага канца XVIII стагоддзя.
Аб тым, якія ўладцы насамрэч стварылі ВКЛ
Зразумела, што найбольш часта згадваецца ў якасці заснавальніка Вялікага княства Літоўскага першы і апошні літоўскі кароль Міндоўг. Не варта адмаўляць ролю гэтага князя, які заклаў вектар аб'яднання балцкіх і славянскіх паселішчаў пад уладай балцкіх валадароў, які, зрэшты, быў намечаны яшчэ раней, дзякуючы саюзу мясцовых Рурыкавічаў і літоўскіх дружын.
Аднак адразу пасля гвалтоўнай смерці Міндоўга яго дзяржава яшчэ глыбей пагрузілася ў бездань усобіц.
Пасля ўзыходжання на прастол сына Міндоўга, Войшалка, той фактычна ператварыўся ў васала (паводле іншага меркавання, роўнага па статусе суправіцеля) галіцка-валынскіх князёў.
Накладка на Лаўрышаўскае Евангелле. Мяркуецца, што гэта партрэт Войшалка.
У гэты смутны час валадаром ВКЛ паспеў пабываць нават адзіны за ўсю гісторыю існавання дзяржавы Рурыкавіч, а менавіта Шварн, сын Данілы Галіцкага, хаця роля Шварна і яго рэальная ўлада служыць прадметам дыскусіі, у якой князя часам аб'яўляюць «субманархам» і нейкім фіктыўным вялікім князем, стаўленікам Войшалка.
На думку аўтара, Шварн Данілавіч, падчас свайго сумеснага з Войшалкам праўлення, можа быць названы суправіцелем, ці нават «субманархам», бо Войшалк, паводле паведамлення Галіцка-Валынскага летапісу (далей ГВЛ) называе Шварна сынам, а сваім бацькам і гаспадаром галіцка-валынскага князя Васільку. Аднак пасля смерці Войшалка, пра Шварна прама гаворыцца, у дакладнай ГВЛ, што ён пачаў уладарыць у Літве, што можна разумець, як указанне на яго аднаасобнае кіраванне і цалкам рэальны статус вялікага князя.
Вядомыя дакументы не дазваляюць даследчыкам абсалютна дакладна высветліць рэальны аб'ём улады Шварна Данілавіча і дэталі яго княжання, але вядома, што яно было нядоўгім.
М. Барвіцкі.