Урут бобуллубут айымньылар. Валентина Семенова
сылгы тыһа дуу, ханнык эрэ улахан баҕайы үтүлүгү кэтэн кэбиспит. Кини бэйэлээҕи манна ким даҕаны утары көрбөт – муҥхалаах тойон буолар.
Өр баҕайы сааҕынаһан баран, саҥа дьон эбии кэлбиттэрин гэннэ, дьэ, муҥхаларын түһэрдилэр. Дьылаарба Мэхээлэ икки бытыга мууһуран хаалбыт, тоҥон өкчөччү таттаран баран, биир анньыыны сулбу тардан аҕалан, муус анньан экчэрэҥнээтэ. «Эрэйдээх төһө эрэ балыгы сиэн абыранаары муҥнанан эрэр буолла», – дии санаатым мин испэр. Ол эрээри мин даҕаны туран көҕө тоһуйдум: үтүмэх муус аннынан тыаһа түлүгүрэйэн кэлэрэ эмиэ да үчүгэйгэ дылы буолар. Сотору соҕус буолан баран, муҥхабыт таҕыста да, балык кэлбэтэ. «Бу бэйэлээх киэҥ күөл буолан баран, балыга суох буолар эбит дуу?» – диэн Уйбаан биһикки бэйэбит икки ардыбытытар сибигинэстибит.
– Аны улахан уутун тардан көрүөххэ, – диэтэ Томторук.
Ол кэнниттэн, айманан-сайманан, күөл улахан уутун тарда бардыбыт.
Ити икки ардыгар тымныы баҕайы тыал тыалырда, хаар түһэн кэллэ. Биһиги, оҕолор, дэлби тоҥнубут, аччыктаатыбыт даҕаны.
– Оҕолоор, тоҥмут буоллаххытына, барыҥ, ити сайыымкаҕа тахсан, иттэн, чэйдээн киириҥ, – диэтэ Дьылаарба.
Уйбаан биһикки, күүллээх өйүөбүтүн сүгэн баран, өс киирбэх, күөл үрдүгэр баар сайыымкаҕа таҕыстыбыт. Киһим улахан баҕайы бараан бэргэһэлээх, бараан сонноох. Дьэ, түргэн соҕустук хааман холлурдаһан, сайыымкабытыгар тиийдибит. Күөл сыырын үрдүгэр кыра муус түннүктээх нуучча дьиэтэ оһоҕун буруота тыргыйа турар эбит. Дьиэ ааныгар хас да сыарҕалаах ат баайыллан тураллар, дьиэҕэ дьоннор киирэллэр-тахсаллар. Ол эрээри биһиги, ол куһаҕан дьиэҕэ саантаабакка эрэ, антах, олбуор иһигэр киирдибит. Олбуор иһигэр улахан нуучча дьиэтэ баар эбит, ол анараа өттүгэр улахан баҕайы, оттотунан киирэр, аана чуулааннаах саха балаҕана турар. Биһиги, хайа да дьиэҕэ киирэрбитин билбэккэ, дьулайбыт дьон быһыытынан отур-ботур кэпсэтэ турдубут. Ол турдахпытына, аттыбытынан саҥа ырбаахылаах, баһыгар үрүҥ былааттаах эдэр, үчүгэй дьүһүннээх саха дьахтара, түргэн соҕустук хааман, балаҕан диэки барда.
– Ыл, ити дьахтартан ыйыт, – диэтэ Уйбаан сибис гынан.
Онуоха мин хап-сабар ыйыттым:
– Сахалар манна хайа дьиэҕэ олороллоруй? – диэн.
– Манна бааллар, – диэн баран, дьахтарбыт били саха балаҕаныгар киирэн хаалла.
Биһиги кэнниттэн батыһан киирдибит. Киэҥ баҕайы балаҕан эбит. Хаҥас диэки оһохтоох, уҥа диэкинэн үс түннүктээх. Дьиэ иһигэр хас да киһи баар эбит. Били үчүгэй дьүһүннээх дьахтарбыт, таҥаһын сыҥынньахтанан баран, дьонугар муҥхаҕа сылдьыбытын сиһилии кэпсээтэ. Арай дьиэлээх дьахтар эбит.
– Муҥхаҕа сылдьар оҕолоргут дуу? – диэн ыйытта биһигини биир халы-мааргы дьүһүннээх, хара ырбаахылаах, эмэхсийэн эрэр дьахтар.
– Ээ, муҥхаҕа сылдьабыт, – дэстибит биһиги.
Итинтэн ураты атын кэпсэтии диэн суох буолла. Биһиги дьиэлээхтэри одуулаһа, туох да саҥата суох, атах ороҥҥо олордубут. Аччык өлбүппүт диэн сүрдээх буолан баран, биһиги,