Мовароуннаҳр ёди ёҳуд султон Қутуз қиссаси. Коллектив авторов
теккизмоқ пайида олишаётган Қутуз кутилмаган зарбадан эсанкираб қолмади, билъакс, у ҳам жавобан худди шундай зарба берди. Жунайид довдираб қолди, унинг кўзларида саноқсиз юлдузлар чақнаб, оғир-оғир нафас олди ва иложсиз ўзини таслим этди.
–Уввв!
–Уввв!
Барча қарсак чалиб ғолибни олқишлади.
Зафар қучган Қутуз қаддини тик ростлади.
Кимса, у қандай вазиятда бўлмасин, ўз ўрнини билиб, хотиржам тургани бу унинг ким эканини кўрсатади. Аслида, инсон сукути билан хотиржам эканини, ҳаракати билан эса неларга қодир эканини намойиш этади.
Сайфиддин мустаҳкам иймон ҳамда зафар қучмоқликни сўраган эди. Яратган уни музаффар этди. Инсон баъзан бахт ичида завол топади, баъзан эса кулфат ичида улғайиб, сўнгра юскакларга кўтарилажакдир.
“Танани тик тутадиган, вужудга қувват бағишлайдиган бу ирода кучидир. Токи ирода кучи вужудни кўзга кўринмас қўллари ила тутиб турар экан, қалб ташқи кучга эҳтиёж сезмас. Оташ бўлмаган жойда, билки, олов ҳам бўлмайдур”. У шундай деган кўйи ўзини олқишлаётган мухлисларига миннатдор қўл силтади.
Ноғоралар садоси ҳамда томошабинлар ҳайқириқлари оламни тутиб кетди.
Сайфиддин қўриқчи ғуломлар қуршовида ҳордиқ чиқариш учун хос-чодирга ўтди. У ютоқиб сувдан сипқорар экан, ҳали ҳам вужуди оташ ичида ёнаётганини ҳис қилиб, муздек сув билан юзини ювди.
Ҳарир либосларга ўранган қизлар ясоғлик патнис кўтариб, ичкарига кира бошлади. Улар ғолибни унсиз табрик этишган кўйи, жилмайишиб, дастурхонни нозу неъматлар билан тўлдиришди. Сўнгра Қутузнинг танаввули учун лаззатли таомлар олиб киришди. Гарчи бор қувватини курашга сарфлаб, қорни ниҳоят очган эса-да, Сайфиддин тўкин дастурхонга боқмади. Бу дам у ғалаба нашидасини сурмоқ истарди.
Чодирнинг уч тарафи барқут мато билан ўралган бўлиб, олд қисмига ҳарир парда тортилган. Майин эсаётган эпкинларда пардалар оҳиста тебраниб, Сайфиддиннинг дилини хушҳол қилади. Чодирнинг тўрт тарафини Ҳожанинг баҳайбат ғуломлари қўриқлаб турарди. Атроф одамлар билан гавжум, аммо Сайфиддин ўзини ёлғиз ҳис этади. У чиндан ёлғиз эди, у одамлар орасида кимсасиз эди.
“Ёлғизликдан чўчимаслик даркор, – деган ўй келди хаёлига, – зеро киши танҳоликда ҳаёт фалсафасини теранроқ англайдур.”
Шу боисдир эҳтимол, Сайфиддин ёлғиз қолиб, ўзини тингламоққа эҳтиёж сезарди.
Юзлари чаман, навниҳол бир қиз патнис кўтариб Қутузнинг ёнига келди.
– Малак, исминг не сенинг?
Қиз баҳодирга идишда шарбат узатар экан:
– Руқия, – дея жавоб берди. – Кишмиш шарбатидан тотининг.
Сайфиддин қиз тутган шарбатдан сипқорди.
Шу чоғ Ҳожанинг одамларидан бири ичкарига кириб келди:
– Ҳожамиз амр этдилар. Алар мартабали меҳмон Аҳад ибн Мажид Абдуллоҳ сизни сўраётганини айтдилар, – деди.
– Шундоқму? – Сайфиддин бирдан ҳушёр тортди.
Мартабали қўноқ Ҳожа ва унинг одамлари билан дилдан суҳбат қурарди. Ўтган гал Ҳожа Мисрга борган чоғи подшоҳ Солиҳ Сайфиддинга