Адабиёт- миллат виждони. Нўъмон Рахимжонов
эшитиб етиб келганди):
Бу худонинг фармойиши, қилма маломат.
Азозил:
Сен худо деб атаганинг кимдир, номин айт.
Шайтоннинг гапни қай томон бураётганини пайқамай қолган Борисфен ғурур билан жавоб қилади:
– Аполлон! Уруш худоси!
Азозил қаҳ-қаҳ урганча, Буроқ томонга қаради ва пичинг қилди:
– У Зевснинг ўғли эмиш, онаси Лето.
У қуёшнинг нури эмиш, деҳқонлар пири,
Туғилганмиш ундан Орфей, Асклепий ва яна Лена.
Буроқ:
Узоқ ўтган замонларнинг хатосини сен
Такрор этиб бунда алҳол топмассан нажот.
Мақсадингни биз англадик, қўзғамоқ низо,
Бўлсин дейсан олам ичра тўполон ғизо.
Наххама:
Шеър айтишни бу шайтонга ким қўйган ўзи,
Ғазалхонлик қилар бунда бўзрайиб кўзи.
Менинг хожам Сулайх бўлса роса куларди,
Шеъри билан қўшиб буни кулга буларди.
Азозил:
Бу эрмакни одамларга жинлар ўргатган,
Жинлар уни мерос қилиб олишган мендан.
Шундай экан, тилинг қичиб бўлмагин тажанг,
Демак, жиндан таълим олган сенинг ҳам хожанг.
Нелар деган шайх Карихга кекса Хайсагур,
Ўқиб берай, сабр этиб қулоқ тутиб тур.
Азозилнинг қўлида Абу Аъло ал-Маарийнинг “Афв салтанатидан мактублар” китоби пайдо бўлади. Азозил ўқийди:
“Шайх (Ал Карих) жаннат бедовларидан бирига миниб йўлга тушди. Кўп ўтмай у жаннат боғларига ўхшамайдиган, ёруғ дунё нуридан маҳрум, ўтиб бўлмас ўрмон билан қуршалган тангу тор каналлар, нимқоронғи воҳалар устида юксалиб турган тоғли бир воҳага етиб борди. ”Бу ерлар кимники?” сўради шайх (ал Карих) ўша ерда ҳозир бўлган бир фариштадан. “Бу Муҳаммаднинг динига имон келтирган ифритларнинг жаннати. Уларни худо ёрлақасин. Ифритлар тўғрисида “Ал Ахкаф”ва “Ал Жин” сураларида айтилган. Шуни билки, улар беадад кўп. “Бир қарай-чи бу ифритларга, – деди шайх, – албатта бу ерда мўъжизалар кўп бўлиши керак”.
Ксанф:
– Нима керак бизга унинг айтган чўпчаги?
Рахш:
– Дакки берма, бу гаплар Иблисга алоқадор эмас, у бундан минг йиллар аввал яшаган араб шоирининг асаридан парча ўқияпти.
Азозил ўқишда давом этди: “Шайх суҳбатдошининг исмини сўрайди”. Мен сеҳргар Хайсагурман, вурдалакларданман. Яъни, аш Шабсан уруғиданман”. Шу жойга келганди Азозил бироз иккиланиб, ўқишдан тўхтаб қолди. Сўнгра беш-ўн қатор ташлаб давом этди: “Одам Ато фарзандларидан бўлган Ал Марзубани исмли шоир жинлар тўқиган шеърларни йиғиб юрарди, менга ўшандай шеърлардан айтиб бер, балки шу тўғрида бирор нарса ёзарман”, деб сўраганди шайх, кекса жин эътироз билдирди: “Бу гаплар беҳуда сафсатабозлик… Одамлар бор-йўғи ўн беш ўлчамда шеър тўқишни биладилар ва шундан четга чиқолмайдилар.
Янгилик қиладиганлар камдан-кам. Биз жинлар эса минглаб ўлчамларни биламиз. Одамларга шеър тўқишни бизнинг шумтака, дилозор болаларимиз ўргатишган.
Дарбадар шоирнинг оти Наххама йиғинда ўзидан улуғлар ўтирганини