Юз йиллик қотиллик қиссаси. Хуршид Дўстмуҳаммад
– бўшашибгина деди Темур.
– Қаттиқроқ айт, қўрқмасдан айт! Бу туман қоплаган дунёдагилар ҳам эшитиб қўйсин! Айт!
– Қизиққан одам ўқийди-да, устоз, – деди Отабоев гапни мухтасар қилиш дардида. – Ҳозирги талабалар анойи эмас, илм истагидагилари кўпаймоқда. – У шундай деб Темурга юзланди: – Баракалла, ука, кам бўлманг.
У гап тамом дегандек, изига қайтди. Темур Саъдий устозга термилди. Устоз ҳаяжони босилди шекилли, ниҳоят мақсадга кўчди.
– Сиз бундай қиласиз, Поён Равшаннинг телефонини ёзиб олинг. Ул заҳматкаш тарихчи олим тиниб-тинчимайди, куюнчак-да, ҳаётини шунга тиккан, яна битта мақола берган, портфелда нафас ростлаяпти. Тошкентга тез-тез келиб туради. Йўлини пойлайсиз. Беҳбудийга чини билан ошуфтага ўхшайсиз… қизиқсангиз… шу бинонинг тўртинчи қаватида – Ҳалим Сайидни топасиз. Битирув иши ёзаётган бўлсанг, ёрдам беради, унинг номзодлик иши Беҳбудийдан. Беҳбудий десанг, бошқа юмушларини унутади. Тақриз ҳам ундирасан ишингга, борақол.
Темур миннатдорлик билдиришга ҳам улгурмади, устоз ўша заҳоти хонасида турган йигитни унутиб, сўлоқмондек попкаси ичидан тахлам-тахлам қоғоз олиб, столга ёйганича, улар орасидан ўзига зарурини излашга тушди.
Темур ташқарига хурсанд бўлиб, анчагина енгил тортиб чиқди, негаки Саъдий уни талаба, деб ўйлади, айниқса, устознинг мақолани неча марта ўқиганини айтгандаги болаларча севинганидан ажабланиб, кулиб қўйди.
– 9 –
Темур дафтарининг алоҳида варағидаги ёзувга кўз югуртириб ўтириб, мулоҳазага берилди: “Қизилтепа тумани, “Қизилтепа тонги” газетаси. Раҳим Мақсудов. “Қалб туғёнлари” номли китобча. Ундаги “Ибратли умр” сарлавҳали мақола эътиборини тортди. Сабаби – сарлавҳа остида қавс орасига олинган ёзув: “ёки Маҳмудхўжа Беҳбудий ҳаёти ва ижодига бир назар”. Олис туманда яшовчи инсон ёзибдики, уни алоҳида ўрганиш фойдадан холи бўлмайди. Лекин Темур Навоий вилоятидаги бу туманга бормаган, у ерлик бирор инсонни танимаса… Саъдий устознинг меҳрибонлик билан айтганлари ёдига тушди. “Ҳалим Сайид Беҳбудий десанг, бошқа юмушларини унутади!”
Темур Саъдий устоз кўрсатган беминнат меҳрибонликдан қувватланиб, Ҳалим Сайидга сим қоқди. Қисқа салом-аликдан сўнг, Ҳалим ака мақсадга кўчди. “Беҳбудий ҳазратларига қизиқаётганингиз дуруст. Ишни нимадан бошлаяпсиз?” деб суриштира кетди.
– Сизнинг мақолангизни қайта-қайта ўқидим. Раҳим Мақсудов деган одамни излаётгандим, сиз у кишини танийсизми? – сўради Темур.
– Раҳим Мақсудов… – у шундай деб, пича ўйлаб турди-да, сўнг давом этди: – Мабодо қизилтепалик бўлса, Ойдин Ҳожиевадан, Ашурали Жўрадан, Азиз Саиддан суриштириб билишингиз мумкин.
Темур номлари тилга олинган кишиларнинг бирортасини танимас, эшитмаган ҳам эди.
– Ойдин Ҳожиева қаерда ишлайдилар?
– Ишламайди, опа кексайиб қолган, уй бекаси. Азиз Саиднинг иш жойини аниқ айтолмайман, ўзини кам учратаман. Ашурали ака… Айтганча, икки кундан кейин Юнусободдаги “Баҳор” тўйхонасига боринг, Жаббор Раззоқ ош беряпти. Ашурали акани ўша ердан