Gönül. Natsume Soseki
gibi hocam hep sessizdi. Sakin bir hali vardı ama yüzüne kara bulutların çöktüğü zamanlar da olurdu. Tıpkı pencereye kuşların siyah gölgesinin yansıması gibi… Gerçi hemen siliniverirdi ama… Hocamın çehresinde bu bulutların varlığını ilk fark edişim Zōşigaya Mezarlığı’nda hocama ansızın seslendiğimde olmuştu. Bu garip anlarda, o âna kadar neşeyle atan kalbim, sanki sekteye uğrar gibi oluyordu. Ama bu sadece çok kısa bir süreçten öteye gitmiyordu.
Kalbim beş dakika bile geçmeden normal atış seyrine geri dönmüştü. Sonrasında ise bu karanlık gölgeleri unuttum. Bu gölgenin ansızın kendini tekrar hatırlatışı güzün ilk günlerinin bitmesine yakın bir akşam olmuştu. Hocamla konuşurken, birden hocamın söz ettiği koca gingko ağacı gözlerimin önünde canlandı. Hocamın rutin mezarlık ziyareti günü bundan üç gün sonrasına denk geliyordu. Üç gün sonrası, derslerimin öğle vaktinde bittiği rahat bir gündü. Hocama dönüp şöyle dedim:
“Hocam, Zōşigaya’nın gingko ağacı yapraklarını dökmüş müdür acaba?”
“Tamamen dökmemiş olsa gerek.”
Hocam cevap verirken yüzümü öylece süzüyordu. Bir müddet gözünü benden ayırmadı. Hemen şöyle dedim:
“Bu seferki mezarlık ziyaretinizde size eşlik etmemin bir sakıncası olur mu acaba?”
“…”
“Sizinle oraya kadar yürüyüş yapmak arzusundayım.”
“Yaptığım şey mezar ziyareti, yürüyüş değil ki.”
“Hazır gitmişken yürüyüş de yapsak olmaz mı?”
Hocam hiçbir şekilde karşılık vermedi. Uzunca bir süre sonra, “Benim yaptığım tam anlamıyla bir mezar ziyaretidir,” derken mezar ziyaretiyle yürüyüşe çıkmayı kesin hatlarla birbirinden ayırmak ister gibiydi. Benimle yürüyüşe çıkmak istemeyişine bir bahane bulmaya çalıştığını düşündüğüm hocamın davranışı, bana o vakit bir hayli çocukça ve garip gelmişti. Hemen üste çıkmak istedim.
“O zaman mezar ziyareti de olsa size eşlik etmek isterim. Ben de mezar ziyareti yapabilirim pekâlâ.”
Doğrusu yürüyüşe çıkmakla mezar ziyaretine çıkmayı birbirinden ayırmak bana pek bir anlamsız geliyordu. Derken hocamın kaşları biraz çatıldı. Gözlerinde garip bir parlaklık belirdi. Ne rahatsızlık, ne nefret ne de korkuyla açıklanabilecek şiddetli bir huzursuzluğa benziyordu. Birdenbire Zōşigaya’da “Hocam!” diye seslendiğim ânı net bir şekilde hatırladım. Bu iki yüz ifadesi de birbirinin tıpkısıydı.
“Ben,” dedi hocam, “size açıklayamayacağım bir sebeple, oraya bir başkasıyla birlikte gitmek istemiyorum. Daha kendi eşimle bile oraya gitmişliğim yok.”
7
Onu garip buluyordum. Ama hocamı araştırma düşüncesiyle evine girip çıkıyor da değildim. Durumu akışına bırakmıştım. Şimdi düşünüyorum da o zamanki bu tavrım, ömrümün takdire şayan noktalarından biriymiş. Sanıyorum, ancak ve ancak bunun sayesinde hocamla insancıl ve samimi bir ilişki kurmayı başarabildim. Eğer bir şekilde hocam, kendisine yönelik bu büyük ilgimin onun üzerinde bir araştırma yapma amacı gütmemden kaynaklandığı hissine kapılsaydı, affı asla mümkün olmayacak böyle bir durumda, aramızdaki samimiyet bağı kopuverirdi herhalde. Körpeliğimden olacak, bu davranışlarımın hiç idrakinde değildim. Aslında bundan dolayı kendimle gurur da duyuyorum ama bir yanlış yapıp da her şeyi altüst etseydim aramızdaki ilişkinin sonu nasıl olurdu kim bilir. Düşünmek bile tüylerimi ürpertiyor. Öyle olmadığı halde, hocam sürekli soğuk bir gözle araştırılıyor olmaktan korkuyordu.
Ayda iki ya da üç kez mutlaka hocamın evine gider olmuştum. Evine gidip gelmelerimin giderek sıklaştığı bir gün hocam, birdenbire bana şöyle sormuştu:
“Neden benim gibi birinin evine sık sık ziyarete geliyorsunuz?”
“Neden mi? Aslında özel bir sebebi yok, yoksa sizi rahatsız mı ediyorum?”
“Rahatsızlık denemez.”
Doğrusu hocamda hiçbir şekilde rahatsız olduğunu gösterir bir hal yoktu. Oldukça dar bir arkadaş çevresi olduğunu biliyordum. Hocamın eski sınıf arkadaşlarından o sıralar Tokyo’da yaşayanların iki üç kişiyi geçmediğinin de farkındaydım. Hocamın, hemşerisi olan kimi talebelerle ara sıra zaşikide10 oturup konuştuğu da oluyordu ama hiçbirinin de hocama benim kadar yakın olmadıkları anlaşılıyordu.
“Ben yalnız bir insanım,” dedi hocam. “Buraya gelmekle beni bahtiyar ediyorsunuz elbette. Neden bu kadar sık geldiğinizi bu yüzden sormuştum.”
“Neden yalnızsınız?”
Ben böyle soruyla karşılık verince hocam hiçbir şey söylemedi. Öylece yüzüme bakıp, “Siz kaç yaşındasınız?” diye sordu.
Hocamın karşılığı bana tümüyle alakasız gelmişti ve o gün de sadede gelemeden oradan ayrılmış oluyordum. Ama bu olayın ardından henüz dört gün bile geçmemişti ki hocamı tekrar ziyaret ettim. Hocam misafir odasına çıkar çıkmaz bir kahkaha atmıştı.
“Demek yine geldin,” dedi.
“Evet, öyle oldu,” diyerek ben de güldüm. Başka birisi benimle böyle konuşacak olsa bu sinirlerime dokunurdu diye düşünmüştüm. Ama konuşan hocam olunca bunun tam tersi olmuştu. Sinirlenmek bir yana, hoşuma bile gitmişti.
O akşam hocam, “Ben yalnız bir insanım,” diyerek geçen seferki sözlerini tekrarladı.
“Ben yalnızım; bu arada yeri gelmişken, siz de yalnız sayılırsınız değil mi? Ben yalnızsam da artık yaşımı da aldığım için yerimden kımıldamadan idare edip gidiyorum ama yerinden kımıldamamak sizin gibi bir delikanlıya uymasa gerek. İçinizde bir çırpınış olmalı. Çırpınışlarınızla kabuğunuzu kırmak istiyorsunuzdur belki de.”
“Aslında hiç de yalnız sayılmam.”
“Gençlikteki yalnızlıktan beteri yoktur. Öyleyse niye beni böyle sıklıkla ziyaret edesiniz ki?”
İşte burada da hocam, önceki sefer söylediklerini tekrar etmiş oluyordu.
“Korkarım beni ziyaret ediyor olsanız da içinizde bir yerlerde halen bu yalnızlığı hissediyor olmalısınız. Benim sizdeki bu yalnızlığı kökünden söküp atacak bir gücüm yok çünkü. Pek yakında bir başkasını bulup kollarınızı ona açmak zorunda kalacaksınız. Çok geçmeden evimden elinizi ayağınızı çekmiş olacaksınız.”
Hocamın sözlerinin ardından yüzünde hüzünlü bir gülümseme belirdi.
8
Şükür ki hocamın öngörüsü gerçekleşmemişti. Henüz hayat tecrübesine sahip olmadığım o yıllar, bu öngörünün içerdiği açık manaları dahi idrak edebilmiş değildim. Eskiden olduğu gibi hocamla görüşmeye gidiyordum. Gel zaman git zaman, kendimi hocama sofrada eşlik eder halde buldum. Bunun sonucunda hanımefendiyle konuşmak da icap ediyordu.
Her normal erkek gibi kadınlara karşı ilgim vardı. Ama daha yaşı genç biri olarak o zamana kadarki yaşantım boyunca, bir kadınla aramızda ciddi bir ilişki bağının kurulduğu da olmamıştı. Sebebi bu mudur bilinmez, gönlümdeki meyil sadece yoldan gelip geçen adını sanını bilmediğim kızlara yönelikti. Hocamın hanımıyla kapıda ilk karşılaştığımızda, kendisinin güzel olduğuna dair bir izlenimim olmuştu. Sonraki karşılaşmalarımızda da aynı düşüncenin devam etmediğini söyleyemem. Ama bunun dışında, hanımefendi hakkında özellikle sözü edilecek başka bir şey
Zaşiki: Geleneksel Japon evinde en iyi durumdaki oda. Zemini hasır (tatami) kaplı olup genelde misafir burada karşılanırdı. İlerleyen bölümlerde “misafir odası” kullanılacaktır. (ç.n.)