Bir Arpalık Yer. Анонимный автор

      Köyden göç eden nüfusun yaklaşık 200 kişi olduğu belirtilmektedir. Kıbrıslı Türkler, göçle birlikte Kuzey kesiminde kalan Akıncılar köyüne, Rumlar ise Güney’de Türkçe adı Dereli olan Potamia (Bodamya) köyüne göç etmişlerdir. Arpalıklı Türkler, 1974 Barış Harekâtı’ndan sonra nüfus mübadelesi kriterleri çerçevesinde Rumca adı Argaki (Argaca) olan Akçay’a kitlesel olarak yerleştirilmiştirler. Mesarya bölgesine de münferit olarak yerleşen Arpalıklılar olduğu tespit edilmiştir. Toplumlararası diyalog ve Kıbrıs müzakerelerini desteklemek üzere oluşturulan ‘Kıbrıs’ta Ülke İçi Zorunlu Göçler Projesi:(PRIO Cyprus Center)’in verilerine göre “1831 Osmanlı nüfus sayımında (yalnızca erkekler sayılıyordu) Müslüman Türk nüfusu, Rumlardan %50,7 oranında, daha fazlaydı. 1891’de bu oran %69’a yükseldi. Britanya dönemi boyunca, köyün Kıbrıslı Türk nüfusu istikrarlı bir artış gösterirken, Kıbrıslı Rumların sayısı giderek azaldı. 1960’da Kıbrıslı Rumların nüfus içindeki payı sadece %12,6 idi”. Yine aynı projede, Türk ve Rum halklarının karma yaşadığı köyler 1891’lerde 346 iken, cumhuriyetin kurulduğu 1960 yılında 114’e düşmüştür. Daha önce de belirtildiği üzere, 6 Şubat 1964 çatışmaları sonrası, köy boşaltılmıştır. 1992 yılında demografik özellikleri belirlemek için gerçekleştirilen nüfus sayımına göre, “Agios Sozomenos’ta yerleşim yok, ancak az sayıda yer bölgedeki Kıbrıslı Rum yetiştiriciler tarafından kullanılıyor” diye belirtilmiştir (Quarrıes Latouros Ltd. 2008, Kasım).

      Söz konusu araziler, İngiliz idaresinden itibaren İngiliz hükümetinin belirlediği destebanlarca (kır bekçisi) denetlenmekteydi. İngiliz yönetiminin, 1958’den sonra, yerel yönetim seçimlerine izin vermesiyle, Arpalık köyünde, nüfus oranına bakılmaksızın hem Türk hem de Rum muhtarlar belirlenmiştir. Bu tarihten itibaren, Türklerin kamusal işlerine Türk, Rumlarınkine de Rum muhtar bakmaktadır (Samani, H., Mavrada, Samani, M., Georgiou, Ed. Counsell, 2011). Sosyal yaşamda evlilik hem Türk hem de Rumlar için kutsal bir anlam taşımaktadır. Kıbrıs’ı 1625 senesinde ziyaret eden Pietro Della Valle’ye göre Aya Napa Manastırı’ndaki yortuya bazı Müslümanlar da katılmışlardır. Adayı ziyaret eden bir başka gezgin Pokok da 1738 tarihli yazısında, Müslüman erkeklerin, Hıristiyan kadınlarla genellikle evlendiğinden söz etmektedir” (Samani, H., Mavrada, Samani, O., M., Georgiou, Counsell, Partridge, Foster 2011, s. 33). Arpalık köyünde özellikle 1900’lü yıllardan sonra, bu tür evliliklere rastlanmamaktadır.

      Kıbrıs’ta Göçler ve “6 Şubat 1964, Kara Perşembe”

      Tarihi süreçlere bakıldığında, Kıbrıs’ın geçmişinin hatta bugününün bile, sayısız göç hareketlerine sahne görülmektedir. Bu nüfus alışverişinin en önemli nedenleri, adanın, coğrafik açıdan ulaşılır, jeopolitik anlamda önemli ve doğal kaynaklar bakımından iştah kabartıcı boyutta olmasıdır. Sıralanan nedenlerin sonucu olarak yaşanan göçlerle iki farklı boyutta yüzleşmektedir. İlki açlık, kıtlık, fakirlik gibi ekonomik durumdur. İkincisi ise dinî, uluslararası, ulusal, bölgesel savaşlardır. İşte tüm bu nedenlerin yıllar içerisinde tek bir yere akıtıldığı ‘siyasi bir gölet’ oluşturularak, adaya farklı yönlerden gelen ve giden insan selleriyle sürekli beslenmiştir. Bu akışkan yapı, çalışmamın evrenini oluşturan Arpalık köyünün hem içinden hem civarından geçmiştir.

      Kıbrıs Türk tarihine kara leke olarak geçen çocuk yaşta gelin yapılarak Araplara satılan kızların öyküleri, ekonomik göçe bir örnek olarak gösterebiliriz. Kıbrıs’a genellikle eşek, katır almak için gelen zengin ve Müslüman Filistinliler, Kıbrıslı Türk kadınlara da talip olmaktaydı. “Bu nedenle bu genç ve çoğu güzel ama yoksul kızların… dilini, karakterini bilmediği erkeklerin arkasına takılmak ve Kıbrıs’tan Filistin’e giden bir vapura binmekten başka çareleri yoktu” (Cahit, 2011,s.87). Bu olaylar, Birinci dünya savaşının sonu, ikinci dünya savaşının başlangıcına denk gelmektedir. “1930-1958 döneminde, İngilizlerin baskı yasalarının yürürlükte olduğu, dünya ekonomik krizinin Kıbrıs’ı da etkilediği görülmüştür” (Mutluyakalı, 2012, s.66). İngiliz Sömüre idaresinin adadaki ekonomiyi ve yerinden yönetimi tamamen kontrol altına alma girişimi7, o dönem dünyada yaygınlaşan “devletçilik” (Dokuyan, 2015, s.24) anlayışıyla bire bir örtüşmektedir. İngiltere 1940 yılında, içlerinde 50.000 Yahudi sığınmacı da bulunan bütün İtalyan ve Alman ecnebileri sürgüne göndermiştir (2015, s, 47).

      Resim: Arpalık (1964/Şubat) Saldırı Sonrası Akıncılara Taşınan Kıbrıslı Türkler.

      Adadaki göç hareketleri ise, ekonomik ve uluslararası sorunlardan ziyade, İngiliz idaresinin de uygulamalarının etkisiyle siyasi bir sorun etnik ve milli nedenlere bağlanmıştır. Ada üzerinde Enosis istekleri, Kıbrıs Türkü’nün buna karşı duruşu toplumlararası çatışmaları körüklemiş, 1960’da Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla çatışmalar durmuştur. Rumların 21 Aralık 1963 tarihinde Akritas Planı çerçevesinde Kıbrıs Türkü’ne yönelik planlı ve kapsamlı bir katliama başlaması, iki toplumlu çatışmaların temelini oluşturmuş, Arpalık köyü de bu durumun dışında kalamamıştır. “30 Aralık 1963’de Kıbrıslı Türk çoban Fikret Seferoğlu davarı ile birlikte kayboldu. Ve birkaç yıl öncesine kadar daha bulunamamıştı” (Kızılyürek’ten aktaran, Vasilaki, 2017). Arpalık köylüleri, 17 yaşındaki bu gencin geri iade edilmesi konusunda diplomatik açıdan türlü yollara baş vurmuş olmalarına karşın bir türlü sonuç üretememiş ve iadesi gerçekleşmemiştir. 49 yıl aradan sonra Kıbrıs’taki Kayıp Şahıslar Komitesi tarafından yürütülen çalışmalar sonucunda kemiklerine ulaşılmıştır.

      “Fikret Hüseyin, Güney Kıbrıs’taki Alambra’da arazi kazısında tespit edildiğini bildirdi” (Kıbrıs Manşet, 2012, 5 Ekim). “…davarını otlarken kaçırılıp öldürülen Fikret Hüseyin Seferoğlu, bugün Lefkoşa mezarlığında düzenlenen, ailesi ve yakınlarının da katıldığı askeri törenle toprağa verildi… Cenaze töreninde tabutun üzerinde sarılı olan KKTC bayrağı, Fikret Hüseyin Seferoğlu’nun kardeşi Cafer Seferoğlu’na teslim edildi” (TAK 5/10/2012).

      Resim: 30 Aralık 1963 Günü Şehit Edilen ve Kemiklerine 49 Yıl Sonra Ulaşılan Arpalık Köyünden Fikret Hüseyin Seferoğlu (Fotoğraf, Enformasyon Dairesi).

      Fikret Seferoğlu’nun kaçırılmasından 1 ay sonra, Arpalık köylüleri ile Rum polisi arasında yaşanan gerilim, 6 Şubat günü yaşanan çatışmayla sonuçlanmıştır. Çatışmalar sonucu, 30 yaşlarındaki Mehmet Hüseyin Büyükoğlu, 50 yaşlarında Mustafa Margili, 28 yaşında Ali Mulla, babası Hasan Mulla ve 15 yaşındaki İsmail Mani çatışmalar sırasında aldıkları kurşun yarası ile şehit oldular. Kıbrıs’taki Kayıp Şahıslar Komitesi’nin 30 Aralık 1963’de kaybolan Arpalıklı Fikret Hüseyin Seferoğlu’nun kemiklerine 2012 yılında erişmesiyle, şehit sayısı kayıtlara 6 olarak geçmiştir. Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi’nin, 15 Şubat 1974 tarihli oturumunda, “1974 Şehit ve Hadise Kurbanı Aileleri ve Malûllere Yardım Yasası”nı kabulünün ardından söz konusu yasa en son 2015 yılında tadil edilmiştir.

      Resim:

---

Скачать книгу