Дудка беларуская. Багушэвіч Францішак

      Як простая праўда згінула у свеце,

      Дык праўды і з свечкай шукаюць,

      І золатам маняць, і людзей склікаюць,

      І Бога цалуюць, – а ўсё-такі прэце[3],

      Як камень у воду, так праўда прапала!

      Судоў нарабілі, начальстваў ці мала:

      Пасрэднік і воласць, сынод і санаты,

      Прысуцтва і вокруг, управы, палаты.

      А найбольш міравых, участковых і з'ездаў,

      Што ў полі камення, што гвездаў[4]!

      Затое ж жыццё цяпер труднае стала,

      У сведкі улезці, ні села – ні пала,

      Ад суду да суду праз лета цягацца

      Так лёгка, што навет не трэба старацца!

      Раз еду я ў Вільню адведаць сынка,

      Ажно пры дарозе пасецца кабыла,

      Стаіць чалавек якісь ля млынка,

      За млынам сука там брахала ці выла,

      І гдзесьці «ратуйце» крычала кабета,

      А мостам ляцела якаясь карэта.

      І што ж тут такое было? Мне здаецца:

      Хто едзе, хто вые, хто, можа, смяецца…

      (А мельнік стаяў у дзвярах і смяяўся.

      Чаго ён смяецца? – дык я ж не пытаўся!)

      Мінуўшы я млын той, еду ўжо лесам, —

      Ляжыць чалавек пад кустом ля дарогі

      Без шапкі і босы, так шталтам убогі[5];

      Але я еду з сваім інтарэсам,

      Мне няма дзела больш ні да кога;

      Ляжачага ж люду усюды ёсць многа!

      Я аглянуўся, аж гоніцца хтосьці,

      Кліча: «Пастой жа для Боскай мілосці!..»

      Стаў я, чакаю, аж ён і пытае:

      Хто я, адкуль ёсць і хто мяне знае?

      І кажа вярнуцца мне аж да млыну,

      Сведкам ураднік зве на гадзіну.

      Вярнуўся, гляджу, аж карэта у рэчцы,

      Мельнік цяпер ужо не смяецца,

      Кабылу сотнік цягне да стану,

      Цырулік[6] кроў кінуў абмокшаму пану,

      Дзюра на мосце так, як на хату,

      Два хлопцы ловяць сучку кудлату;

      Баба стаіць у парванай спаднічцы,

      І кроў ёй цячэ па руцэ і па лытцы.

      Вязуць і труп той зараз на возе,

      Што я то відзеў, лежачы пры дарозе.

      Пытаецца ратнік[7] мяне ды за сведка:

      Ці мельнік цкаваў, ці крычала кабетка?

      Ці сучка парвала? А сучку ці білі?

      Ці відзеў, што ў мосце масціны пагнілі?

      Ці відзеў, як мельнік смяяўся?

      Як пан з фурманом у карэце купаўся?

      Як фурман ўтануў, а як пан ратаваўся?

      Як злодзей цікаўся з-пад млыну да коні?

      Як свіснуў кабылу і ляцеў на Рыконі[8]?

      Ці знаю, хто то забіты валяўся?

      І кім забіты, ды каб я прызнаўся,

      Ці