Ике роман (җыентык). Әхәт Сафиуллин
булмасын?! – дип җанланып китте Егор. – Тик ни… син аның белән сөйләшкәндә, аның исемен тулысы белән әйтеп, Сибгатулла дип сөйләшә күр! Чөнки, әйтәм бит, ул – безнең авылның хөрмәтле кешесе. Аның белән Сибгать дип сөйләшү безгә генә ярый…
– Аңладым, – диде Алексий атакай, ә үзе эченнән: «Карале, аны безнең диндәге керәшеннәр дә үз итә икән!» – дип уйлап алды.
– Киттекме, алайса? – Шунда Егор, берни дәшмичә, алар сүзенә генә колак салып утырган монах ягына ымлады. – Бу егет тә безнең беләнме? – дип сорады.
– Әлбәттә.
Егор өеннән чыгып, борыла-борыла берничә тыкрык һәм урам аша бара торгач, алгы яктагы тәрәзә йөзлекләре генә түгел, капкасы да такталардан матур итеп ясалган, әллә ниткән фигуралар белән бизәлгән өй янына килеп җиттеләр.
– Менә шушы була инде Сибгатьнең өе! – диде Егор ниндидер күтәренке тавыш белән. Әйтерсең Бәрәскәгә генә түгел, ә бөтен дөньяга урам ягындагы өч тәрәзәсеннән – хәтта татар авылларында да бик сирәк күренеш! – карап торган бу матур йорт аның үзенеке иде. – Аның Сибгатьнеке икәне әллә кайдан күренеп тора!
Әйе, чыннан да, аның сүзләре белән килешми дә булмый. Алексий атакайның бик күп урыс, чуваш, удмурт, мари, мордва авылларында булганы бар. Ләкин әле моңарчы мондый төзек, зур һәм матур өйне аларның берсендә дә күргәне булмады. Хәтта үзләренең тырышлыгы, осталыгы, теләсә нинди шартларда да хуҗалык итүгә хирыслыгы белән башка халыклардан күпкә аерылып торган татар авылларында да!
«Менә моны өй дисәң дә була! – дип сокланды ул, бер мәлгә туктап калып. – Кызганыч, әлбәттә, тик безнең урысларда мондый могҗизаны очрату кая ул! Тәрәзә йөзләрен менә шушылай бизәү турында әйтмим дә инде! Аларның күпләрендә капка да юк бит! Олы капка урынына аркылы-торкылы куелган агач колгалар, кечесе урынында – киртә кисәге. Ә монда нинди капкалар! Капка түгел, ә сәнгать әсәре!»
Өйгә керделәр. Анда Сибгатулла белән хатыны Бәдерхәяттан башка кеше юк иде. Авылдашы Егор белән килеп кергән рясалы тагын ике кешене күргәч, йорт хуҗасы имәнеп китте. Шундук башыннан яшен тизлеге белән: «Бу озын, кара киемдәге кешеләр юньлегә йөрмиләрдер, – дигән күңелсез уй йөгереп узды. – Берара туктап-тынып торганнар шикелле ие, тагын башлаганнар, димәк?..» Ләкин үз тормышында әби-бабалардан калган «Авызың тулы кара кан булса да, кеше алдында төкермә!» дигән әйтемне һәрчак истә тотып яшәгән Сибгатулла моны күрсәтмәде, чөнки шул ук әби-бабалардан калган гыйбарәләрнең «Ачык чырай, кайнар чәй» дигәне дә хәтерендә иде. Шуңа күрә ул керүчеләрне мөмкин кадәр ачык йөз белән каршыларга тырышты. Аның кинәт кенә килеп кергән кара киемдәге урыс руханиларын күргәннән соң каушап калуын сизенде бугай, Егор, аны тынычландырырга теләп:
– Менә, Сибгать, сиңа синең Искәндәреңне күргән кешене алып килешем әле, – дияргә ашыкты.
– Узыгыз, уз! Түргә узыгыз! – диде хуҗа, шундук йомшара төшеп. Һәм үзе шикелле үк куркып, каушап калган хатынына дәште: – Чәеңне куеп җибәр, Бәдерхәят!
– Хәзер, атасы, хәзер! – дип, хатыны шундук почмакларына