Китап (җыентык). Марат Кабиров
Һәм шул коточкыч күренешкә үзең дә ышанырга теләмисең…
Даутов елмаеп миңа карады да алдында торган чынаякка үрелде. Мин дә кофе уртлап куйдым. Һәм ни дә булса әйтмәс өчен, комсызланып тәмәке суырдым. Һәм аның тагын сүз башлавын көттем. Ләкин ул дәшмәде.
– Сез әдәбиятны яхшы беләсез… – дидем мин, тагын тәмәке суырып.
– Мин кешеләр белән эшлим. Халык белән… – диде ул акланган шикеллерәк. – Ә халык белән эшләгән адәм әдәбиятны яхшы белергә тиеш. Чөнки милләтнең халәтен аның язучысыннан да төгәлрәк билгеләгән беркем дә юк. Язучы ул – бик беләсең килсә, халык тормышының барометры.
Мин кинәт үземне үтә күренмәле, пыяладан ясалган кебек итеп сиздем һәм, күңелдәге хисләрне капларга теләгәндәй, кулларны күкрәгемә чалыштырдым. Даутов елмайды.
– Бүген сине чакыруымның сәбәбе гади генә…
Ләкин ул сәбәбен әйтергә ашыкмады. Алдындагы чәйне уртлап куйды. Ашыкмый гына тагын тәмәке кабызды. Аны суырды да көллекчәдә пыскып яткан төпчекне сүндерде. Ул арада телефон шылтырады. Әмма Абрар Муса улы сөйләшеп тормады. «Соңрак», – диде дә трубканы урынына куйды. Һәм миңа төбәлде.
– Синең язган әсәрләрең бик күп, – диде ул бераздан, – һәм син үзең китаплар чыгару теләге белән янасың. Минем нәшрият директорлары белән дә, китап кибетендәгеләр белән дә гәпләшкәнем бар. Бөтенесе: «Китап авыр сатыла», – дип зарланалар. Ә син моңа ышанырга теләмисең. Әгәр китапларың басылып торса, укучыларың булырына син тамчы да шикләнмисең. Алай гына да түгел, син ул китапларыңның җитди табыш китерәчәгенә дә ышанасың.
Даутов тагын миңа төбәлде. Мин сизелер-сизелмәс елмаеп баш кактым.
– Башка бер язучыны да түгел, ә нәкъ сине чакыруымның сәбәбе шул.
Мин инде елмаюымны тыя алмадым.
– Димәк, сез миңа ышанасыз?
Ләкин җавап бөтенләй көтелмәгәнчә булды.
– Юк, – диде ул коры гына, – мин моңа тамчы да ышанмыйм. Бер ун ел чамасы элек булса, бер хәл иде. Ә хәзер… Юк, хәзер халык сызыкны аша чыкты, һәм ул китапка кире кайтмаячак. Китап хәзер беркемгә дә кирәк түгел.
Иреннәремә кунып, колагымача җәелгән елмаю кинәт ятим калды. Мин үземне нокаутка очкандай хис иттем.
– Мин ышанмыйм, – дип кабатлады Даутов. – Һәм сине дә бу уеңнан сүрелдерәсем килә. Ялгышуыңны үзеңә исбатлап күрсәтәсем килә.
– Юк, сез ялгышасыз… – дип пышылдадым мин, иреннәремне көчкә кыбырдатып. – Әле соң түгел… Китап укучылар бар әле…
Даутов елмайды.
– Бәхәс! – Ул кулын миңа сузды: – Бәхәсләшәбез. Мин китап беркемгә дә кирәкми дигән фикердә. Ә син кирәк дисең. Әгәр хаклыгыңны исбатлый аласың икән, мин сиңа бер миллион бирәм. Әгәр юк икән… бирмим.
– Миңа акча кирәк… – дидем мин, бәхәсләшергә дип сузылган кулымны кире алып. – Хаклыгымны исбатлар өчен, китап чыгарырга тиешмен ич. Ә аның өчен акча кирәк булачак.
– Күпме?
– Бер миллион… – Мин кинәт тотлыгып калдым. Даутовның бөтен кыяфәте ул акчаны бирергә әзер иде, һәм мин ник ике миллион