Братэрства. Алесь Карлюкевiч
і апошняе ў гісторыі калмыцкай літаратуры такое выданне, якое пабачыла свет у сярэдзіне 1970-х…
У сучаснай транскультурнай прасторы ўзрастае роля перакладчыка як пасрэдніка паміж літаратурамі, тым болей калі ён валодае некалькімі мовамі.
– А ці ўплываюць на гэтыя працэсы новыя тэхналогіі?
– Ёсць, зразумела, Інтэрнэт, шматлікія літаратурныя сайты. Некаторыя нашы пісьменнікі выстаўляюць свае творы ў Сеціве, але на рускай мове, каб з імі пазнаёмілася адпаведна болей шырокая аўдыторыя. Да гэтага часу няма сайта калмыцкай літаратуры, як і сайтаў асобных пісьменнікаў. Галоўная прычына адна – няма дзяржаўнага фінансавання. Два гады назад я адкрыла свой сайт:
На гэтым сямейным сайце – матэрыялы пра майго бацьку, пра дзядзьку-паэта, пра сястру-літаратуразнаўцу, пра мяне. Дзякуючы гэтаму сайту я знайшла сяброў-калег, з якімі падтрымліваю творчыя стасункі, – у ЗША, Еўропе, у тым ліку і на постсавецкай прасторы – у прыватнасці ў Беларусі. Бацькоўскія і мае творы выстаўлены там на розных мовах, таму такі доступ і забяспечвае чытацкую зацікаўленасць.
У другім выпадку развіццё калмыцкай літаратуры перажывае, на мой погляд, крызіс. Гэта абумоўлена аб’ектыўнымі прычынамі – агульнай стратай літаратурацэнтрычнасці, горшым веданнем роднай мовы чытачамі, зменай пісьменніцкіх пакаленняў, адсутнасцю вартага фінансавання аўтарскай прадукцыі, няведаннем творчай моладдзю нацыянальнай мовы – яны пішуць на рускай мове, адсутнасцю таленавітых новых імёнаў. Сярод суб’ектыўных прычын можна назваць няздольнасць пісьменнікаў шукаць уласныя шляхі для змены сітуацыі да лепшага, інерцыю чакання дзяржаўнай падтрымкі.
Адна са спадарожных праблем – змена пакаленняў у калмыцкім літаратуразнаўстве. Новыя крытыкі і літаратуразнаўцы вывучаюць у асноўным фальклор, класікаў. Сучасная літаратура мэтанакіравана не адсочваецца ні аглядна, ні персанальна, асабліва рускамоўная калмыцкая паэзія, якой належыць адна з вядучых роляў у сучасным літаратурным працэсе Калмыкіі. Кафедра рускай і замежнай літаратуры Калмыцкага дзяржуніверсітэта, якой я кірую, у гэтым годзе выдала калектыўны дапаможнік «Сучасная рускамоўная паэзія Калмыкіі».
Усе гэтыя ўжо састарэлыя праблемы даўно патрабуюць вырашэння, падтрымкі на дзяржаўным узроўні.
– Здалёк, з Элісты, ці відаць вам сённяшнюю беларускую літаратуру?
– Думаю, што не вельмі… У нас у рэспубліцы дзве пісьменніцкія арганізацыі, ніводная з іх не падтрымлівае, на жаль, афіцыйных зносін з беларускімі калегамі. Раней жа былі персанальныя кантакты – у Давіда
Кугульцінава і Міхаіла Ханінава з многімі беларускімі паэтамі, празаікамі. У асноўным сёння сувязі скіраваны на суседнія рэгіёны – Паўночны Каўказ, Астраханскую вобласць, а таксама на Маскву.
– А што ўвогуле калмыцкі чытач ведае пра беларускае мастацкае слова? Каго ў розныя дзесяцігоддзі з беларускіх паэтаў, празаікаў перакладалі на калмыцкую мову?
– Я�