Знак чатырох. Артур Конан Дойл
неразгаданай таямніцай.
Тут нізенькі чалавек спыніўся, каб распаліць кальян наноў і колькі хвілінаў задуменна папыхкаць дымам. Яго неверагодны аповед цалкам паглынуў нашую ўвагу. Слухаючы яго, міс Морстэн зусім збялела, і я нават пачаў хвалявацца, што яна страціць прытомнасць. Але выпіўшы шклянку вады, якую я наліў ёй з графіна з венецыянскага шкла, што стаяў на маленькім століку, яна ўзяла сябе ў рукі. Шэрлак Холмс задуменна адкінуўся на спінку крэсла і прымружыў бліскучыя вочы. Зірнуўшы на яго, я не змог не прыгадаць, як яшчэ нядаўна ён горка жаліўся на нуднае існаванне. Цяпер ён атрымаў загадку, якая патрабуе ад яго розуму самай напружанай працы. Містэр Тадэвуш Шолта пераводзіў позірк то на аднаго з нас, то на іншага і відавочна ганарыўся ўражаннем, якое зрабіла яго гісторыя. Час ад часу папыхкваючы дымам з даўжэзнае піпкі, ён працягваў:
– Уявіце, як захапілі нас з братам бацькавы словы пра скарб. У наступныя тыдні і месяцы мы старанна абследавалі і перакопвалі ўвесь наш сад, але так нічога і не знайшлі. Мы вар’яцелі ад думкі, што таямніца скарбу памерла на вуснах бацькі разам з ім самім. Пра раскошнасць страчанага багацця мы маглі меркаваць з ружанца, які ён прынёс у свой пакой. Дарэчы, гэты ружанец стаўся прычынай нашых з братам Барталам’ю невялікіх непаразуменняў. Перлы, відавочна, мелі вялізную каштоўнасць, і брат не хацеў з імі расставацца, у нейкім сэнсе атрымаўшы ў спадчыну, кажучы паміж намі, бацькаў недахоп. Да таго ж ён хваляваўся, што калі мы аддамо ружанец, абавязкова папаўзуць плёткі, і аднойчы гэта давядзе да бяды. Аднак я ўгаварыў яго знайсці адрас міс Морстэн і праз пэўныя прамежкі часу дасылаць ёй асобныя перліны, каб яна, прынамсі, не адчувала сябе пакінутай.
– Гэта было вельмі высакароднае памкненне, – горача сказала нашая спадарожніца, – надзвычай ласкава з вашага боку.
Нізкі чалавечак нядбайна махнуў рукой.
– У гэтай справе мы былі проста вашымі даверанымі асобамі, – сказаў ён. – Так, прынамсі, думаў я, аднак брат Барталам’ю не зусім падзяляў маё меркаванне. У нас было шмат грошай. Большага я не жадаў. І, дарэчы, гэта вульгарна – абыходзіцца з маладой дзяўчынай так подла. Le mauvais goût mène au crime[2]. Французы ўмеюць фармуляваць такія думкі вельмі вытанчана. Нашыя з братам меркаванні разышліся так сур’ёзна, што я палічыў за лепшае пераехаць на іншую кватэру і пакінуў Пандычэры-Лодж, узяўшы старога кітматгара і Ўільямса. Аднак учора я даведаўся, што здарылася падзея надзвычайнае важнасці. Скарб урэшце знайшоўся. Я неадкладна звязаўся з міс Морстэн, а таму нам засталося толькі паехаць у Норвуд і запатрабаваць сваю долю. Мінулае ночы я расказаў Барталам’ю, што напісаў вам, а таму мы будзем калі не жаданымі, то прынамсі чаканымі гасцямі.
Містэр Шолта замоўк і, седзячы на шыкоўнай канапе, працягваў пацепвацца. Мы таксама маўчалі, задумаўшыся над новым паваротам гэтай неверагоднай гісторыі. Першым ускочыў на ногі Холмс.
– Вы ўсё зрабілі правільна, сэр, ад пачатку да канца, – сказаў ён. – Мы, магчыма, зможам вам
Кепскі густ вядзе да злачынства (фр.).