1
Anna Jagiellonka (1523–1596) – królowa polska z dynastii Jagiellonów (wyniesiona na tron w 1575 r.). W czasie, gdy zaczyna się powieść (1572 r.) była jeszcze królewną jako siostra panującego króla, Zygmunta II Augusta (1520–1572). [przypis edytorski]
2
urodzony (tu daw.) – skrót od: szlachetnie urodzony. [przypis edytorski]
3
nawiedzać zdrowie – tu zwrot grzecznościowy: dopytywać się o zdrowie, życzyć zdrowia. [przypis edytorski]
4
WM – skrót zwrotu grzecznościowego: wasza miłość, tu: waszej miłości (dziś: pani, pana). [przypis edytorski]
5
tedy (daw.) – zatem, więc. [przypis edytorski]
6
od paniej (daw. forma) – dziś popr. forma D. lp: od pani. [przypis edytorski]
7
Dan w Ujazdowie 7 Junii 1572 – list napisany w Ujazdowie 7 czerwca 1572. [przypis edytorski]
8
on (tu daw.) – ten. [przypis edytorski]
9
zawżdy ochotnie bieżę (daw.) – zawsze chętnie biegnę. [przypis edytorski]
10
kędy (dwa.) – gdzie; dokąd. [przypis edytorski]
11
W. Kr. M. – skrót: wasza królewska mość. [przypis edytorski]
12
raić (daw.) – doradzać, polecać. [przypis edytorski]
13
białogłowski (daw.) – kobiecy, damski. [przypis edytorski]
14
bakałarz (daw.) – nauczyciel. [przypis edytorski]
15
pokazować – dziś: pokazywać. [przypis edytorski]
16
ino (daw. a. gw.) – tylko. [przypis edytorski]
17
potrza a. trza (daw. a. gw.) – potrzeba, trzeba. [przypis edytorski]
18
samowtór (daw.) – w dwie osoby; sam z kimś drugim. [przypis edytorski]
19
akomodować się (tu daw.) – zastosować się, wprowadzić w życie. [przypis edytorski]
20
panny dworskie – nazwiska dworzan i służby autentyczne, wzięte z Jagiellonek Przeździeckiego. [przypis autorski]
21
dziewosłęb (daw.) – swat, pośrednik przy zawieraniu małżeństwa. [przypis edytorski]
22
Pewnikiem otrzymała zapowieść od jakiego zamorskiego króla, jako niebawem dziewosłębów przyśle – do czasu wstąpienia na tron Anna Jagiellonka nie była zamężna, wyszła dopiero w wieku 52 lat za Stefana Batorego. [przypis edytorski]
23
sromać się (daw.) – wstydzić się. [przypis edytorski]
24
A jej miłość się sroma, sama nie wie, co począć; nie dziwota: wszak ci młoda jak jagoda, jeszcze jej nie pora. – ironiczne: Anna Jagiellonka miała w tym czasie 49 lat. [przypis edytorski]
25
zaradzić się – tu: poradzić się, prosić o radę. [przypis edytorski]
26
Rozumiecie może, com jest ślepa albo głucha (daw.) – myślicie pewnie, że jestem ślepa albo głucha. [przypis edytorski]
27
dawać pozór (daw.) – uważać na coś, pilnować czegoś. [przypis edytorski]
28
pogwarka (daw.) – rozmowa. [przypis edytorski]
29
żali, zali a. azali (daw.) – czy, czyż; czyżby. [przypis edytorski]
30
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) – damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis edytorski]
31
jasyr – niewola tatarska. [przypis edytorski]
32
połowica (tu daw.) – połowa. [przypis edytorski]
33
cale (daw.) – wcale; zupełnie, całkiem. [przypis edytorski]
34
wielebna przeoryszo – ironiczne: dziewczyny zarzucają starszej koleżance, że jest tak surowa, jak matka przełożona w zakonie. [przypis edytorski]
35
Matuzal a. Matuzalem (bibl.) – postać z biblijnej Księgi Rodzaju, dziadek Noego. Wg Biblii żył 969 lat. [przypis edytorski]
36
kolebka na pasach – luksusowy pojazd konny, którego pasażerowie siedzieli w kabinie zawieszonej na skórzanych pasach, żeby mniej odczuwali wstrząsy na nierównych drogach. [przypis edytorski]
37
infantka (z hiszp.) – córka króla, ewentualna następczyni tronu. [przypis edytorski]
38
dawno już bowiem nikt ze dworu nie zaglądał do Ujazdowa – Anna Jagiellonka była skłócona z bratem i jego dworem. [przypis edytorski]
