Dziecko salonu. Janusz Korczak
Polska – tu w znaczeniu: krakowska bohema artystyczna, cyganeria krakowska. [przypis edytorski]
3
bronchitis (z gr.) – bronchit, zapalenie oskrzeli. [przypis edytorski]
4
pneumonia (z łac. ) – zapalenie płuc. [przypis edytorski]
5
tyfus – choroba zakaźna znana pod kilkoma postaciami: brzuszny, plamisty, powrotny. [przypis edytorski]
6
La bonne papa (z fr. le bon papa: dobry tata) – dobra tata. [przypis edytorski]
7
hajduk – służący. [przypis edytorski]
8
bajronizm – prąd literacki i obyczajowy XIX w. ukształtowany na kanwie twórczości i legendy biograficznej ang. poety George'a Byrona (1788–1824), charakteryzujący się buntem przeciwko panującemu porządkowi społecznemu. Określenie zmodernizowany bajronizm odnosi się raczej do bezproduktywnej mody na naśladowanie bohaterów Byrona. [przypis edytorski]
9
„Tygodnik”, właśc. „Tygodnik Ilustrowany” – pismo wychodzące w Warszawie w latach 1859–1939. [przypis edytorski]
10
fiksatuarować – smarować włosy fiksatuarem, czyli pomadą. [przypis edytorski]
11
vanitas vanitatum (łac.) – marność nad marnościami (Koh 1,2). [przypis edytorski]
12
excelsior (łac.) – wyższy. Tu: krój czcionki, ale również hasło postępu. [przypis edytorski]
13
ad astra (łac.) – do gwiazd. [przypis edytorski]
14
Tadeusz, właśc. Pan Tadeusz – epopeja Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
15
Wojna, właśc. Padół łez (Wojna) – cykl 11 obrazów Artura Grottgera (1837–1867). [przypis edytorski]
16
Rok Polski, właśc. Rok polski w życiu, tradycji i pieśni – zbiór materiałów literackich i etnograficznych autorstwa folklorysty Zygmunta Glogera (1845–1910). [przypis edytorski]
17
Piał kogucik kukuryku – początek wierszyka dla dzieci autorstwa Stanisława Jachowicza (1796–1857). „Piał kogucik: kukuryku!/ Wstawaj rano, mój chłopczyku./ A chłopczyk się ze snu budzi,/ Patrzy…. dużo chodzi ludzi;/ Więc się szybko zrywa z łóżka,/ By nie uszedł za leniuszka;/ I rzekł: za twe kukuryku/ Dziękuję ci koguciku”. [przypis edytorski]
18
Powrót taty – ballada Adama Mickiewicza z tomu Ballady i romanse. [przypis edytorski]
19
sachar (ros.) – cukier, lody sprzedawane na ulicy. [przypis edytorski]
20
chleb świętojański – karob, szarańczyn strąkowy, strąki wiecznie zielonego drzewa uprawianego w krajach śródziemnomorskich. [przypis edytorski]
21
marka (daw.) – znaczek pocztowy. [przypis edytorski]
22
Rinaldini, Rinaldo – bohater popularnych opowiadań dla młodzieży. Pierwowzór postaci został stworzony przez niem. pisarza Christiana Augusta Vulpiusa (1762–1827). [przypis edytorski]
23
palant – gra, w której uczestnicy podzieleni na dwie drużyny podbijają kijem małą piłkę gumową (wódz był nazywany „matką”, a szeregowi gracze „młodszymi bachorami”). [przypis edytorski]
24
welocyped – rower z przednim kołem dużym, a małym tylnym. [przypis edytorski]
25
bąk a. cyga, fryga – wydrążona kula na pręciku, wokół którego okręcony był sznurek. Bąka wprawiało się w nagły ruch, odciągając sznurek. Zabawa polegała na tym, żeby nie dopuścić do zatrzymania bączka, podtrzymując ruch biczykiem lub kijkiem. [przypis edytorski]
26
róża od Torunia – zabawa w kółku, osoba w środku była różą, w odpowiednim momencie piosenki dzieci zaczynały tańczyć, a róża wybierała kolejną osobę do kółka. [przypis edytorski]
27
poszła panna po ziele – popularna piosenka ludowa, do której dzieci tańczą w parach. [przypis edytorski]
28
was? (niem.) – co? [przypis edytorski]
29
funt – dawna jednostka wagi. [przypis edytorski]
30
szubienica – zabawa w krzyżyk i kółko, przegrywający rysuje kawałek szubienicy, przegrywa ten, kto pierwszy wyrysuje szubienicę w całości. [przypis edytorski]
31
cetno i licho – zabawa polegająca na zgadywaniu, czy przedmioty schowane w dłoni są w liczbie parzystej (cetno) czy nieparzystej (licho). [przypis edytorski]
32
panopticum (łac.) – gabinet osobliwości. [przypis edytorski]
33
Andersen, Hans Christian (1805–1875) – duński poeta i pisarz, autor słynnych baśni. [przypis edytorski]
34
suszka – przedmiot do osuszania papieru z atramentu. [przypis edytorski]
35
hic, haec, hoc (łac.) – ten, ta, to. [przypis edytorski]
36
is, ea, id (łac.) – który, która, które. [przypis edytorski]
37
fero, tuli, latum, ferre (łac.) – nieść, formy podstawowe czasownika. [przypis edytorski]
38
korek (gw.) – korepetytor. [przypis edytorski]
39
Kuba Rozpruwacz – pseudonim nadany