Helene de Kock Omnibus 9. Helene de Kock
die stuur hier ná Vereeniging as Peet dalk dan moeg is.
“Peet word nie moeg nie, man,” antwoord Maryn bondig, en Peet knik instemmend. Eugene sug genoeglik en plaas ’n arm om Elsje se skouers.
“Salig,” sê hy en glimlag met haar. “Het jy ál jou goedjies?”
“Hm,” antwoord Elsje, “ek en Maryn het mos die meeste van ons goed verlede week saam met jou pa gestuur toe hy vir daardie vergadering hier was.”
“Slim van julle. Ek het dieselfde gedoen. Terloops, watse vergadering was dit?”
“Wie sê dit was ’n vergadering?” vra Peet, en trek weg om verby die koshuise na die hoofweg te ry.
Daar is ’n rukkie stilte, toe sê Eugene: “Ons het maar so aangeneem …”
“’n Mens moet nooit aannames maak nie,” sê Peet op so ’n afwesige manier dat hy net sowel van iets heeltemal anders kon gepraat het, en Eugene pomp Elsje speels in die sy sodat sy glimlag. Dis nou maar Peet – ’n gebore teregwyser.
“Ja-nee, ’n mens moenie,” sê Maryn paaiend gesellig, en vis ’n pakkie lekkers uit haar handsak, “maar ek het ook nogal gewonder oor die skielike kommery stad toe, en toe Pa my kom dagsê het, was hy bra vaag oor die doel van sy besoek …”
“Ek het die indruk gekry,” sê Eugene en knipoog vir Elsje, “dat hy ons doelbewus nie wou inlig nie – of mag ’n mens nie indrukke vorm nie, Peetman?”
In hierdie gemoedelike stemming ry die vier jong mense plaas toe. Daar heers onder hulle die gemaklike kameraderie van mense wat mekaar ken en waardeer. Selfs Elsje vergeet haar momentele argwaan oor die vakansie wat voorlê en skerts saam. Tog bly daar in haar gedagtes ’n bedrukkende neerslag; netnou, alleen saam met Peet, het sy iets ervaar wat sy nog nooit saam met Eugene ervaar het nie. Hul gesprek, waarin wedersydse spot die botoon gevoer het, het afgestuur op ’n dieper soeke na mekaar, en in die wete dat daar ’n ligte skroeiing van ekstase in elke woord was.
Byna vier uur later, in die nágloor van die skemeraand, ry hulle deur hul stil tuisdorp en draai ’n entjie daarvandaan van die hoofpad af op die plaaspad na Damplaas. Weerskante van die goed geskraapte pad lê wye koringlande wat witterig in die laat lig vertoon, en hier en daar sien hulle klompe bloekoms as skadukolle teen die donkerpers aandlug. Hulle draai die vensters heeltemal af en die swaar, warm geur van ryp koring stroom in.
“Heerlik,” sê Maryn “daar is niks op aarde wat presies só ruik nie. Ek assosieer dit met soveel lekker dinge!”
“Hmf,” brom Eugene, “’n mens kan sien wie het nog nooit self op ’n stroper gesit as die son jou ’n kaiing braai nie!”
“Of by die droogoond as dit buite kookpunt in die skadu is nie!” voeg Peet by, maar vryf met die agterkant van sy hand sag oor haar wang om te wys dat sy woorde nie bedoel is soos wat dit mag klink nie.
“Ag toe nou,” en Maryn lag haar sagte laggie, “gun my nou maar my ou plesiertjie. Ek kan dit nie verhelp nie – as ek hierdie tyd van die jaar op Damplaas is, voel dit asof die wêreld met sy volheid aan my behoort …”
“Wat sien jy as die wêreld met sy volheid, Maryn?” vra Elsje meteens sodat Peet half verbaas in die truspieëltjie na die glinstering van haar oë soek. Maar dis al te donker om eers haar gelaatstrekke uit te maak, en hy skuif sy blik weer na die ligbane van die motor op die grondpad. Frustrerend, dink hy, om net te kan sien waar die lig val…
Maryn antwoord tóg. Na ’n kort, nadenkende swye antwoord sy met ’n volkome sekerheid wat in haar milde stemtoon deurslaan: “Ek sien dit as ’n vervulling – soos in die oestyd.”
Haar woorde laat ’n stilte in die motor swel. Dis asof sy ’n dimensie in hul samesyn ontsluit het wat nie voorheen daar was nie, asof hulle skielik ’n onverwagte glimp kry van iets wat nog moet kom … Of is dit dalk reeds hier, binne hul bereik? Dit is net Eugene wat dit aangryp – hy druk Elsje se kop styf teen sy skouer vas en vee met sy lippe oor haar hare.
Toe swaai die ligte van die motor in ’n halfsirkel soos hulle by Damplaas se groot booghek indraai. Die lang laning digte populiere bring ’n skielike dik donkerte waar die laaste skemering van die dag ontbreek en net die ligbane van die motor skerp voor hulle uit val. Almal skrik hewig toe Peet rats rem trap vir ’n haas wat met ’n vaart oor die pad vlieg, met ’n yslike bruingeel hond luid blaffend agterna.
“Nou toe nou!” is Peet se enigste reaksie toe hy weer aanry.
“Ek ken nie daardie hond nie,” sê Eugene.
“Ek ook nie,” voeg Maryn by, “want dis beslis nie een van die werfhonde nie!”
Dis Elsje wat proes van die lag. “Nee, hulle sal nooit ’n haas só baldadig jag nie, en dit lyk ook nie vir my soos een van ou Paulus-hulle se windverwaaide brakke nie …”
Met dié gaan hulle om die skerp draai in die laning wat aan die voet van die klipkoppie verbyloop, en vir ’n tweede maal rem Peet effens, dié keer uit verbasing. Net om die draai, waar die koppie ’n holte vorm met die hoër liggende bulte, staan die Ou Huis, so genoem sedert oom Frederik in sy jong dae self huis opgesit het en die ou Bassons in dié plek bly woon het tot hul dood. Sedertdien het die Ou Huis leeg gestaan, met net hier en daar ’n meubelstuk wat te veel geword het vir die nuwe opstal. Maar vanaand brand daar lig. Dof, maar onmiskenbaar filter die lig deur die digte gordyne voor die sit- en slaapkamervensters.
“Ek verstaan dit nie,” sê Maryn terstond toe hulle verder ry.
“Dit verklaar die nuwe hond,” meen Elsje.
“Hmmm,” kom dit van van Eugene.
“Dit verklaar niks,” sê Peet luiters, en Elsje pers haar lippe ergerlik saam. Soms kan Peet darem regtig obstinaat wees. Maar klaarblyklik pla dit net vir haar, want Maryn en Eugene is kliphard aan die spekuleer oor wie in die Ou Huis kan wees, en steur hulle bloedmin aan Peet. Elsje trek haar in ’n hoekie van die motor terug en gee haar volle aandag aan die pad voor hulle. Sy is spyt dat dit klaar so donker is, want dis altyd vir haar besonder mooi hierlangs. Waar die pad vroeër jare glo teen die Ou Huis doodgeloop het, kronkel die laning populiere nou al langs die hang van die hoë bult tot dit skielik oopgaan en die pad al langs die groot pan water verbyloop tot byna teenaan Damplaas se groot afgewitte opstal.
Vanuit die donker van die populierlaning ry hulle langs die silwer vlak van die dam wat nou die vroeë maan weerkaats en die wêreld sommer lig laat lyk. En oorkant die dam, met sy verligte grasperke tot teenaan die waterkant, staan die witgekalkte opstal met sy hoë donker dak. Ook daar brand lig. Dit val in groot geel bane deur die wye vensters op die leiklipstoep en syfer in ’n sagte gloed deur die gordyne.
Peet hou reg voor die huis stil, en met ’n skielike opflikkering van hul gewone geskerts, klim die jong mense uit en stap oor die breë stoep na die voordeur wat wawyd oop staan. Nog voordat hulle dit bereik, gaan een van die deure in die portaal oop en Frederik Basson kom hulle tegemoet. Hy hou sy arms wyd oop vir die meisies en druk hulle vaderlik teen sy breë bors.
“My mooi goed,” sê hy met sy lekker diep stem, en groet toe albei mans met die hand. “Julle is laat, ek was al bekommerd oor julle!”
Frederik Basson is ’n groot man wie se goedige gesig feitlik altyd in ’n halwe glimlag geplooi is. Die vroeë dood van sy vrou het hom na sy twee kinders laat keer, en toe die klein Peet Baumann se ouers in ’n vliegongeluk omkom en hom sonder naasbestaandes laat, het hy hom onder sy ruim vlerk geneem, teenaan sy hart waar hy vandag nog is. Ook vir Elsje het hy sowat twee jaar gelede in sy huis ontvang en hy maak min onderskeid tussen haar en Maryn. Hy is inderdaad enigeen se droom van ’n vaderfiguur, en nou praat die vier jong mense tegelyk in hul drang om hom te verseker dat sy bekommernis oor hulle totaal onnodig was. Hulle gloei in die wete van sy liefde vir hulle en gee dit ruimskoots aan hom terug. Met ’n arm om elk van die meisies geslaan, stap hy geselsend met hulle na hul kamers om hul goedjies neer te sit solank die mans van die groter tasse inbring.
Albei meisies weet uit ervaring dat hy saamstap om hul reaksie dop te hou wanneer