Sê groete vir pappa. Ena Murray
Sê groete vir Pappa
Ena Murray
Jasmyn
1
Met ’n behaaglike sug sak hy in die leunstoel neer wat hy die afgelope twee jaar al as “sy” stoel begin beskou het – dis nou saans ná nege wanneer Sonop-kinderhuis tot ruste kom.
Die vrou wat oorkant hom plaasneem, glimlag begrypend. “Dit het maar ’n bietjie rof gegaan die afgelope twee dae, nè? Maar die ergste is darem nou verby. Van môre af sal dinge weer in roetine kom.”
“Ja. Dis maar altyd ’n bietjie soos ’n malhuis met die nuwe innames voordat die skooljaar begin. Dit kan in elk geval nie doller gaan nie, Sonop bars klaar uit sy nate.” Sy glimlag verdwyn en sy sien die skemering van ’n diepgewortelde hartseer in die grys oë. “Dit is en bly ’n tragedie dat die kinderhuise van ons land altyd oorvol is. Ek sou dat hierdie plek vanaand dolleeg kon gewees het …”
Sy knik instemmend, maar laat tog met ’n sagte glimlag hoor: “En jy sou totaal verdwaal en verlore gewees het, meneer Vos!”
Die somberheid in hom verlig en hy grinnik skeef. “Ja. Dit is so. Maar van die kinders se kant gesien …”
“Ek weet, Reino. Maar laat ons liewer na die ligter kant kyk, en die Here dank dat daar sulke plekke is waarheen ouerlose, verwaarloosde en mishandelde kinders hulle kan wend.”
“Natuurlik. Ek dank God elke dag vir Sonop … en nie net om die rede wat jy aanvoer nie. Ek dank Hom ook dat daar vir mý ’n Sonop was.” Hy verander dadelik die trant van die gesprek, wend ’n merkbare poging aan om ’n ligter toon te verkry. “Vertel my liewer van jou vakansie op die plaas. Wat het julle alles aangevang?”
Sy volg sy voorbeeld en laat vroliker hoor: “O, ek het geëet en geslaap, geëet en geslaap en weer geëet en geslaap. Kan jy dit nie duidelik sien nie?”
Hy glimlag, laat sy blik vlugtig oor haar gly. “Ja, jy sien daar goed uit, maar dit pas jou. En Edna?”
“Is tot in die afgrond bederf deur haar ouma en oupa, en as sy nie op die perd se rug was nie, was sy in die plaasdam. Sy lyk soos ’n blinkgevryfde kopersent. Terloops, my pa en ma laat weet baie groete en vra wanneer jy dan op ’n dag vir hulle kom kuier.”
“Dankie. Daardie welaangename dag sal nog aanbreek.”
“En jy? Wat het jy met jou vakansie gedoen? Weer net gestudeer?”
“Nee. Ek het ’n paar voetslaanpaaie gaan verken. Dit was baie aangenaam. Maar ek is ook bly om terug te wees.”
Hul oë ontmoet in volle begrip. “Ja. Ek ook. Het ek jou al ooit dankie gesê dat jy my destyds oorreed het om hierheen te kom? Dan doen ek dit vanaand, Reino. Baie dankie. Dis nie net gebroke kinders wie se lewens weer sin kry in Sonop nie. Dit het aan my lewe ook weer sin gegee … en rigting.”
Hy knik. “Ek weet. Aan myne ook.”
Sy staan op. “Ek gaan maak vir ons tee.”
Toe sy uit is, bly sy gedagtes besig met haar laaste woorde. Ja, Rita Venter was nie sommer dadelik bereid om as een van die tien huismoeders op Sonop in te val nie. Sy het allerhande verskonings gehad. Sy het nie ’n man nie. Hulle wil tog seker ’n huismoeder én -vader hê? Nie noodwendig nie. Daar bly van tien tot twaalf kinders in so ’n wooneenheid, óf seuns, óf meisies. Sy kan meisies kry en dan is ’n huisvader nie ’n absolute vereiste nie. Maar sy weet niks van kindersielkunde en daardie geleerde goed af nie. Nie een van die ander huismoeders het grade in sielkunde nie. Maar hoe sal sy weet of sy die kinders reg hanteer? Sy het geen kennis van probleemkinders nie. Elke moeder weet hoe om kinders te hanteer – en sy is ’n moeder, ’n baie goeie moeder vir haar dogter. En daar is nie probleemkinders in Sonop nie. Hulle is almal eintlik doodnormale kinders met net een ongelukkige nadeel: probleemouers. As hulle nie probleemouers gehad het nie, sou hulle nie in Sonop gewees het nie. En elke probleem wat mag opduik wat vir haar onhanteerbaar word, kan met hom persoonlik bespreek word en ook op die weeklikse vergaderings van huisouers. Sy sal nie alleen staan nie. Daar is sestien ander mense op die personeel wat haar vier-en-twintig uur van die dag sal bystaan met raad en daad en morele ondersteuning.
Maar sy het nog geskerm, amper kortaf gevra: “Hoe weet jy ek is ’n goeie moeder vir Edna? Jy is jare gelede hier weg, Edna was maar ’n dogtertjie van twee. Jy weet nie …”
“Ek weet, Rita,” het hy haar sag in die rede geval. “Ek het deur al die jare kontak met jou en jou kind behou sonder dat jy dit geweet het. Ek het net altyd goeie rapporte gekry.”
Sy het hom verontwaardig aangekyk. “Rapporte? Oor my en my kind? Wat het dit met jou te doen gehad, dominee Vos?”
“Ek moes net weet hoe dit met jou en Edna gaan. Terloops, ek is nie meer dominee Vos nie. Ek is net Reino Vos.”
Sy het hom verslae staan en aankyk. Al die jare – hoeveel? Elf, twaalf jaar? – het hy hom op die hoogte gehou van hoe dit met haar en haar kind gaan … En skielik was sy weer kwaad, só kwaad soos dáárdie dag. “Ek het jou al tevore gesê jy moet ophou om jou as ’n skuldige party in hierdie saak te sien. Jy is onskuldig, soos ek onskuldig is. Dis die ander twee wat die skuldige party is.”
Sy stem het kalm en bedaard gebly. “Ons sal nie nou ingaan op wie skuldig en wie nie skuldig is nie, Rita. Maar of jy daarvan hou of nie, ek voel tog ’n verantwoordelikheid teenoor jou.”
“Jy hoef niks teenoor my te voel nie, dominee … e … meneer Vos. Jy skuld my en my kind niks, totaal niks. En ek soek nie werk nie, ek hét werk.”
“Ek weet. Jy is nog al die jare by die prokureur. Ek soek nie vir jou werk nie. Ek soek ’n goeie moeder vir twaalf moederlose dogtertjies. Ek vrá jou of jy my nie asseblief sal kom help nie. Asseblief, Rita. Hulle het ’n ma soos jy nodig.”
Haar teenstand het begin verkrummel. Daardie grys oë was so sag, so pleitend. “Maar jy kan hope vroue kry wat beter as ek …”
“Nee, jy het dit mis. Prokureur De Bruin kan hope tiksters kry wat net so goed sy briewe sal kan tik soos wat jy dit doen. Maar dit vra ’n baie spesiale soort vrou om ’n moeder vir twaalf hartseer, geskokte, ontwrigte dogters te wees. Daardie soort kry jy nie agter elke bos nie.”
Sy het skielik weerloos gevoel. “En jy dink ek is só ’n vrou? Ek, ’n vrou wat te sleg was om haar man te behou?”
Sy gelaatstrekke het nie getoon dat haar woorde die mes ook in sy hart omdraai nie. “Ek weet jy is.”
Sy het haar vinnig van hom weggedraai, gedemp gesê: “Jy het ’n wanindruk van my … e …”
“Reino.”
“Goed dan, Reino.” Sy het teruggeswaai, hom vas in die oë gekyk. “Weet jy hoekom is ek nooit weer getroud nie?”
“Jy sal jou redes hê en dit het niks …”
“Daar is net een rede, Reino. Omdat ek myself nooit sover kon kry om ’n man weer te vertrou nie. Ek sál dit ook nie weer regkry nie. Want is ek nie veronderstel om daardie kinders weer vertroue in die lewe, in hulself en in hul medemens te gee nie? Sal dit nie ook een van my take as huismoeder wees nie?”
“Beslis. ’n Baie belangrike deel van jou taak. En nou is ek nog meer oortuig dat jy in Sonop hoort.” Hy het die verwarring in haar oë gelees, ’n tree nader gegee en haar hande in syne geneem. “Dit het al so dikwels in die lewe gebeur, liewe vrou, dat terwyl jy ander probeer help, jy jouself ook help. Terwyl jy ander genees, genees jy self. Dit het met my gebeur.”
Vir laas het sy nog teengeskop. “Ek weet nie of ek graag genees wíl word nie, Reino. Dis … makliker om te voel soos ek nou voel. As jy anders voel, kry jy net weer seer.”
“Seerkry is deel van die lewe, Rita. Jy het jou hart gesluit, gesweer jy sal nooit weer ’n man vertrou nie, en so gaan jy keer dat jy nie weer seerkry nie. Maar op ’n duisend ander maniere kry ’n mens seer. Jy gaan vorentoe nog baie seerkry, want jy het nog lief. Daar is jou ouers, jou familie, jou kind, vriende … en jy is lief vir hulle. Op ’n dag gaan een van hulle jou seermaak, want hulle is mense en mense maak seer. Jy het geen sê in die seerkry wat