Klaprose teen die wind. Marzanne Leroux-Van der Boon
gemmerkat rek homself steierend tussen die kussings op een van die banke uit en ’n groot hond kom teen hom aansnuif.
“Sit,” sê Jurgen en skuif koerante en tydskrifte opsy om vir hom plek te maak. Hy draai die laserskyfspeler se klank laer sodat hulle mekaar beter kan hoor. “Ek het al hoop opgegee om jou weer te sien.”
“Die weer was so vrot …” Marc beduie verleë met sy hande.
Jurgen knik, tel ’n jong Siamese katjie van ’n stoel af op en gaan daarmee op sy skoot teenoor Marc sit. “Hier leer mens naderhand om die weer maar buite rekening te laat, anders kry jy nooit iets gedaan nie.”
“Ek veronderstel so.”
Jurgen troetel die kat se oortjies tussen sy vingers tot die blou oë in die spits donker gesiggie skeel kyk van genot. “Nog steeds by Ouma?”
Marc glimlag, meer ontspanne nou. “Nog steeds by Ouma,” knik hy. “Vanmôre by die Walletjes langs geloop.”
“Net langs geloop?”
“Net langs geloop.” Marc se gesig is warm, maar hy kyk nie weg voor die vriendelik spottende oë nie. “Liewers film gaan kyk.”
“Ja, ja, en dié is ook vaderweet so goor. Ek begryp nooit waarom niemand ’n pornofilm met ’n bietjie smaak of oorspronklikheid kan maak nie. As jy een gesien het, het jy almal gesien.” Hy skud sy kop meewarig.
“Ek het nog net die een gesien.”
Jurgen grinnik oor sy eerlikheid. “Dan sal jy nog gaan kyk voor jy my glo. Wil jy koffie hê?”
“Dit sal lekker wees.”
“Wat het jy eintlik studeer?” vra Jurgen toe hulle met bekers koffie en ’n stapeltjie kaasblokkies wat hy opgesny het, sit.
“Beeldende kunste. Verlede jaar graad gekry. Ek sit nou hier oor ek my oproeppapiere gekry het vir Junie.”
“Ek dag in die Nuwe Suid-Afrika is dit nie meer so ’n issue nie.”
Marc kyk vinnig op, te vinnig. Sodat Jurgen sê: “Laat maar.”
Marc trek sy pakkie sigarette uit sy jassak. “Gee jy om as ek rook?” Toe Jurgen knik, steek hy een op en sê: “Ek gee nie om om daaroor te praat nie.”
“Ja …?” Jurgen grinnik.“Ek sou ook daaroor wou praat. Oor Suid-Afrika bedoel ek, wat daar aangaan. Jy is eintlik die eerste een met wie ek praat wat daarvandaan aangekom het sedert Mandela los is.”
“Ek weet nie veel nie,” keer Marc gou.
“Dit lyk my nie iemand weet veel nie. Almal spekuleer maar. Ek sien in elke tydskrif ’n ander scenario.”
“Hoe lank is jy al hier?”
“Vyf, ses jaar.”
“Dit het alles so meteens gebeur dat dit moeilik is om te glo wat aangaan.”
Jurgen knik. “Ja, so verstaan ek. Is dit dan nog steeds nodig om oor diensplig beswaard te wees, jy gaan tog nie meer teen vryheidsvegters op die grens veg nie …?”
“Ja,” sê Marc en stoot sy vingers deur sy hare wat nog klammerig oor sy voorkop hang, “maar met al die geweld wat daar aangaan, is die kanse goed dat jy die townships ingestuur word en daarvoor sien ek waaragtig nie kans nie.”
“Begryplik.”
“Maar … dit lyk my op ’n manier ook ’n bleddie cop-out om hier te sit, iémand moet dit tog doen en ander kry nie my soort kans om landuit te kom nie.”
Jurgen glimlag en draai die slapende katjie in sy skoot om. “Maar dis seker ook nie al rede hoekom jy hier sit nie.”
Marc kyk vinnig op om te sien wat hy bedoel, maar Jurgen se gesig sê nie veel nie. Dus vra hy: “Wat bedoel jy?”
“Ek weet nie … miskien kry ek die boodskap dat jy ook maar op soek is. Soos dit maar met die meeste van ons Afrikaners is wat ons begin los dink uit die muwwe situasie daar.”
Marc voel vrymoedig om te kan vra: “Wat het jy kom soek?”
Jurgen grinnik: “Baie dinge …”
“Het jy antwoorde gekry?”
“Nie op baie dinge nie, nee.”
“Gaan jy weer terug?”
“Ek dink ons gaan sonder uitsondering almal weer terug. Maar dis verskriklik goed om uit te kom. Jy kan bitter min van die land weet as jy nie eers buitekant gaan staan en hom bekyk het nie. Van jouself en jou mense ook. Die Here weet, ons is so verkramp!” sê hy onverwags driftig. “En vir wat sal jy ’n jaar van jou lewe vermors om in die army te sit. Daar’s oorgenoeg ouens wat hulle geroepe voel om dit te doen, los dit maar vir hulle.”
“Was jy in die army?”
Jurgen skink hulle bekers weer vol. “Waarom dink jy sit ek ses winters al in hierdie plek?”
“Wat het jy gedoen voor jy gekom het?”
“Studeer. Watter ordentlike Afrikaner het nie studeer nie?” Maar hy klink nie meer bitter nie.
“Vir wat?”
“Vyf jaar teologie, drie jaar medies en een jaar wet.”
Marc is eers oorbluf en toe lag hy. “Hel! En wat doen jy nou hier?”
“Ek het byna ’n jaar lank in die Rotterdam-dokke gewerk toe ek net hier gekom het. Stuwadoor. Toe in ’n restaurant hier en daar. Kelner wees is feitlik hopeloos hier, die Nederlanders tip nie.” Marc lag. “Werk is nie wat jy kan sê volop hier nie. Van 1987 af werk ek deeltyds in die Aidskliniek hier in Amsterdam. Drie aande oor die naweek speel ek kitaar en sing in ’n koffiekroeg by die Dam.”
Marc skud sy kop. “Wragtag?”
Jurgen steek sy lang bene voor hom uit en lig die katjie op en knuffel haar teen sy gesig. “Dis lekker om weer ’n Afrikaner onder my dak te hê. Om weer die moedertaal te hoor,” sê hy sag.
Marc kyk verleë in sy skoot, maar hy sê tog: “Ek is bly dat ek jou teengekom het, want ek het nie geweet wat om van dié plek te maak nie.”
“Ja,” sê Jurgen, “soveel bekoring in dié stad en so onnoembaar vies.”
“Dit begin ek agterkom.”
“Daar’s nog báie om agter te kom, my maat. Baie. Ek sal jou die Aidskliniek gaan wys.”
Marc se hande kramp stadig tot vuiste in sy skoot. “Regtig?”
“Regtig. Maar later, later. Nou is daar eers twaalfduisend ander dinge wat jy kan sien.”
“Ek wil nie misbruik maak van jou nie.”
Jurgen grim en skud sy kop. “Dis ’n mooi manier van sê, maar leer jouself dit hier af. Mens bedoel dit tog skaars. Ek het veel van die bleddie Hollanders geleer. Vat net soveel as wat jy moontlik verniet kan kry. Hulle het nie vreeslik respek vir ons goeie maniere nie. Hulle reken ons is skynheilig en ons is seker. Newwermaaind. Het jy vaste planne vorentoe?”
“Geen enkele een nie.”
“As jy lus het en dit sal Ouma nie te veel ontwrig nie, kan jy rukkies hier by my oorstaan. So lank as jy wil eintlik. Ek het gewoonlik tyd op hande en ek ken die meeste joints. En ek het ekstra lêplek.”
“Maar jy ken my dan van geen Adamskant af nie.”
“Jy ook nie vir my nie,” sê Jurgen geduldig, “behalwe dat ek ’n Afrikaner met ’n gerekende agternaam is.”
Marc lag. “Ek sal vreeslik graag wil.”
“Doen dit dan.”
Hy gaan eers die aand terug om dit met sy ouma te bespreek. Maar sy het geen enkele beswaar nie. “Natuurlik, Marc! Dit vind ek allemaal goed. Dis eentje nader aan jou eie leeftyd en van