Skynglans van die maan. Ena Murray
kan gee nie! Die wonderwerk hét gebeur – maar dis beslis geen heerlike verrassing vir hierdie ou vriend van haar nie.
Sy plaas sy koppie tee voor hom op die lessenaar neer en hul oë ontmoet. Skielik verlaat die hartseer haar en die blou oë begin weer skitter, maar nou van woede. Haar stemmetjie klink styf toe sy kil opmerk: “As jy dan nie opgewonde kan wees nie, kan jy ten minste probeer om beleef te wees.”
“Ek is nie daarvan bewus dat ek onbeleef teenoor jou was nie,” antwoord hy ewe kil.
“Jou optrede is onbeleef en ’n belediging vir my. En kleinlike jaloesie het ek nie by jou verwag nie. Dit wys jou maar net weer. ’n Mens kan iemand jare ken en tog ook nie ken nie.”
Die man is op sy voete en sy hande druk gebal op die lessenaar voor hom.
“Nou is jý beledigend. Waarop sal ek nogal jaloers wees? Op ’n sangprysie?”
Twee rooi kolle verskyn op haar wange en ’n oomblik kan sy nie daarin slaag om die pyn uit haar oë te hou nie. Haar stem bewe ook nou openlik.
“Vir my beteken die ‘sangprysie’ geweldig baie, al praat jy so verkleinerend en veragtend daarvan. Ek …”
Sy moet eers sluk en hy kom vinnig om die lessenaar, sy stem nou berouvol en skaam.
“Deidre, dit spyt my. Luister …”
“Nee, Neil. Nou luister jy ’n slag na my. My hele lewe lank luister ek al na jou. Wat Neil Maritz sê, was baie jare wet vir my. Maar nou is dit verby. Van hierdie oomblik af neem ek my eie besluite. Ek het klaar besluit dat ek nie ’n dag langer vir jou sal werk nie. Jy kan hierdie maand se salaris terughou omdat ek nie ’n kennisgewingmaand gewerk het nie. Ek gaan nou my goed in my kantoor bymekaarmaak en dan loop ek!”
Sy talm ook nie langer nie. Die skraal gestaltetjie verdwyn vinnig uit sy kantoor en ’n oomblik staan Neil Maritz doodstil, te verslae om dadelik aan iets te dink. So ’n klein bog! Waar kom sy daaraan om só met hom te praat, en hom nogal daarvan te beskuldig dat hy jaloers is op haar! Dan verskyn daar ’n verbete trek om sy lippe. As die klein parmant darem dink sy gaan met hierdie optrede wegkom …
Hy stap vasbeslote na die kantoortjie langsaan waar harde geluide getuig van ’n haastige en roekelose opruiming van die vertrek.
“Staak hierdie onsin, Deidre! Onmiddellik!” klink sy stem so streng vanuit die deur op dat Deidre die ooppluk van haar lessenaarlaaie staak en regop kom. Haar eerste reaksie is gehoorsaamheid, omdat sy al soveel jare daaraan gewoond is om gehoor te gee wanneer Neil Maritz praat. Maar net ’n oomblik. Dan pers ook haar lippies verbete saam. Sy gee hom net een blik en gaan dan voort.
“Deidre! Wat het in jou gevaar? As jy dink jy kan sommer wegdros van jou werk af en ek sal dit toelaat, moet jy nog ’n slag dink.”
Haar blou oë blits gevaarlik na hom op.
“Gaan jy die polisie op my spoor sit? Ek sal nie verbaas wees nie. Dis presies wat ek van jou verwag!” Sy gryp haar handsak en kom staan reg voor hom. “Wel, meneer Maritz, wat my betref, kan jy die hele land se polisiemag of watter mag daar ook bestaan, op my sit – ek sal nie weer my voete in hierdie kantoor sit nie!”
“Deidre! Dis nou genoeg, het ek gesê!”
“Die eerste keer vandag stem ons twee saam. Ek sê ook so. Dis nou genoeg. Meer as genoeg. En ek sal jou wys, Neil Maritz. Ek begin heel onder, by ’n ou ‘sangprysie’, maar ek gaan die hoogste sport bereik! Dit belowe ek jou, al verg dit my laaste druppel bloed!”
Die volgende oomblik het sy by hom verbygedruk en voordat hy nog die stoeptreetjies bereik het, hoor hy hoe haar motortjie met ’n vaart wegtrek. Die eerste keer in sy lewe, of liewer sedert sy kinderdae, uiter die besadigde wetenskaplike ’n kragwoord wat glad nie by sy status pas nie.
Daardie aand sit Deidre, ’n rooi gehuilde Deidre, in haar woonstel. Nie met die beste wil ter wêreld kry sy dit reg om weer die eerste opgewondenheid oor haar prestasie te ondervind nie. Neil het alle smaak daarin bederwe. In plaas daarvan dat haar gedagtes vol is van nuwe planne vir die toekoms en van al die wonderlike vooruitsigte wat die nabye toekoms miskien vir haar kan inhou, is dit aan Neil Maritz wat sy sit en dink en aan hul rusie van vanoggend.
Hoe meer sy daaraan dink, hoe slegter begin sy voel. Sy weet nie wat haar makeer om so teen hom te velde te trek nie. Neil Maritz, van alle mense, verdien nie sulke onbeskofte optrede van haar nie. Sy weet dat dit haar diepe teleurstelling in hom was dat hy nie ook in ekstase oor haar prestasie was nie wat haar so heeltemal teen haar aard in laat optree het. Maar haar gewete wil dit nie as genoegsame verskoning aanvaar nie.
Terwyl sy so terugdink aan die jare, voel sy ’n knop in haar keel vorm. Vanaand besef sy die eerste keer werklik watter prominente plek hierdie man tot hiertoe in haar lewe ingeneem het. Hul ouers was bure, en sedert daardie dag toe Deidre se ma haar as ’n verkreukelde bondeltjie mens uit die kraaminrigting gebring en in haar wiegie neergelê het, en die vyftienjarige buurseun met verwondering en eerbied oor haar gebuk en haar vuisies betas het, was daar ’n besondere band tussen hulle. Neil het haar ouboetie geword en was altyd soos ’n beskermengel vir haar. Toe Deidre twaalf was, is haar pa skielik oorlede, en toe het Neil in groot mate die man van die huis geword.
Haar ma het Neil oor alles geraadpleeg. Hy was haar finansiële raadgewer; hy was die man wat die lekkraan in die kombuis reggemaak het, die geblaasde gloeilampies vir die Retiefs vervang het, die grasperk vir hulle gesny het. Die ouboetie het ’n pa vir die jong Deidre geword. Dit was hy wat haar opstelle vir haar nagesien het, haar gehelp het met ’n wiskundeprobleem, haar leer motor bestuur het. En nooit sou sy gedroom het om met ’n seun na die een of ander skoolgeselligheid te gaan as Neil nie ook saam met haar ma sy goedkeuring gegee het nie.
Dit was hý wat voorgestel het dat sy ná haar matriekeksamen ’n sekretariële kursus aan die kollege volg sodat sy hom kan kom help in sy kantoor. Sy het dit ook geredelik gedoen, en ná die kursus het sy by hom gaan werk. ’n Mens sou ver moes soek om ’n bekwamer persoonlike assistent te kry. So het dit nou al amper vyf jaar aangegaan.
In Neil se oë, weet sy, het sy nog nooit regtig opgegroei nie. In sy oë is sy nog maar die tenger buurmeisietjie wat beskerm en opgepas moet word. Ná haar ma se dood twee jaar gelede, was dit hý wat al die reëlings getref en vir haar hierdie woonstelletjie gekry het. Hy was eksekuteur van die boedel en sy het met ’n geruste hart alle finansiële sake in sy bekwame hande gelaat. Anders as die spreekwoordelike wetenskaplike wat altyd effens verstrooid is, is Neil Maritz ’n man met ’n wakker kop op sy lyf, en nie net vir sy vak nie.
In die verlede sou sy nooit gedroom het om iets te doen, hoe gering ook al, voordat sy nie Neil se raad en goedkeuring gekry het nie. Toe hy ’n jaar gelede sy professoraat ontvang, was sy net so opgewonde en trots op sy prestasie asof dit haar eie pa was wat op so ’n jeugdige leeftyd so mooi gepresteer het.
Nog nooit was daar ’n werklike rusie tussen hulle nie. Vanoggend was dit die eerste keer dat daar harde en kwetsende woorde tussen hulle geval het. Maar dan, in die verlede was daar nog nooit nodigheid vir ’n rusie nie. Wat Neil gesê het, was by haar ja en amen. Tog het sy al ’n paar keer, veral in die jaar wat verby is, ’n vae opstandigheid in haar begin waarneem. Sy steun te veel op Neil, hy neem te veel besluite vir haar, hy gee te veel rigting aan haar lewe.
Sy het die begeerte begin voel om self haar vlerkies te toets. Toe het die talentejag oor die radio begin en die eerste keer in haar lewe het sy haar voorgeneem om alleen te besluit. En nou het dit op ’n fiasko uitgeloop waar dit haar en Neil se mooi verhouding aangaan.
Maar ’n ongekende hardkoppigheid het skielik van Deidre besit geneem. Sy sal nie eerste teruggaan na Neil nie! Sy is immers een en twintig, haar eie baas. En dis ook haas tyd dat sy op haar eie voete staan. Sy is spyt oor haar harde woorde en bereid om hom om verskoning te gaan vra, maar sy sal nie hierdie droom van haar prysgee nie!
Diep in haar hart voel sy egter nie so selfversekerd nie. Sy weet dat ’n mens hare op jou tande moet hê as jy die kunstenaarswêreld betree. Sy weet dat sy nie hare op haar tande het nie. Sy kan haar ook nie ’n toekoms sonder Neil en sy bystand voorstel nie, maar