ʼn Huis vir my hart. Dirna Ackermann
klink asof Xanthe in iets stik, maar toe hy na haar kyk, roer nie ’n spiertjie onder haar sygladde vel nie. “Wanneer?” vra sy oënskynlik komkommerkoel.
“Ek gaan die naweek Keurbaai toe, maar sal Maandag terug wees en dan begin kyk wat my te doen staan.”
“Wanneer moet ek uit wees?”
Hy kan nie regtig peil hoe sy voel nie. Steeds dieselfde onsekerheid van Woensdag, of het sy intussen gekies tussen “my plek” en “ ’n ou kliphuis”?
“Jou pa het be-”
“Soos ek sê,” val Hanko die ouer man in die rede, “sal ek volgende week eers regtig kans kry om te kom kyk en dinge in oënskou te neem. Wees rustig. Daar is baie tyd om te praat en die beste vir ons albei te beding.”
“Klink alte veel soos twee brakke wat stry oor dieselfde been,” brom sy en ontvang ’n baie besorgde kyk van Ben.
“Xanthe, kind?”
“Nou ja.” Sy spring op, gooi die kombersie eenkant en wip die dik vlegsel oor haar skouer. “Ek het regtig baie om te doen. Sal julle my nou verskoon? Oom Benna, sluit maar alles agter julle, asseblief.” Sy pik ’n soentjie teen sy hare. “Tatta.” Hanko kry so ’n sydelingse kyk, eintlik net ’n groen blits na sy kant toe. “Totsiens.” Sy verdwyn by die deur uit en haar voetstappe weerklink op die gang se plankvloer. Dan gaan ’n deur taamlik hard toe.
“Jammer,” sug Ben. “Maar ons moet dit seker te wagte gewees het.”
“Ek begryp en belowe ek sal haar tyd gee.” Hanko staan op. “Moet ek die vuur blus?”
“Nee, los maar. Dis Vrydagaande haar geliefde plek. Sy sal wel netnou hier kom sit.”
Teen die tyd dat alles agter hulle gesluit is, en Hanko die fiets in die rigting van die dorp stuur, het die temperatuur gedaal en huil die wind uit die noordweste. Die Kaap kan uitsien na nog ’n nat naweek. Mag sy mede-erfgenaam tog binne bly. Voor hy skuld kry vir nog ’n kwaal wat haar dalk pak.
Dis ’n uitgemaakte saak. Háár wêreld en dooddollies gebruik lankal nie meer dieselfde bloudruk nie.
Xanthe sit ’n beker tee en bordjie met beskuit op die koffietafel neer. Haar vingers glip toe sy die sware tafel van treinspoorsparre probeer nadersleep na die vuur. Sy stap om. Met albei hande en brute krag kry sy dit nadergestoot.
Snoesig toegewikkel in haar verbleikte pienk kamerjas sak sy op een van die twee stoele weerskante van die kaggel neer, skop haar skaapvelpantoffels uit en trek haar voete in sokkies onder haar in.
Reën kletter teen die donker skuifraamvensters en in die gedempte lig van die vlamme lyk die vertrek knusser as in daglig. Die Persiese mat wat aan haar ma behoort het, is die enigste voorwerp van waarde wat oor is nadat haar stiefma al háár persoonlike goed laat haal het: skilderye, sytafeltjies en snuisterye. Maar die sitkamerstel is glo al te verweerd en outyds; Xanthe moet dit maar verkoop, het sy gesê. Eintlik is net die raam van ’n sitkamer oor, maar dis nie langer deel van haar kwellings nie. Die nuwe eienaar kan die sitkamerstel erf, al het dit gelyk asof hy nie sy sit op die bank kan kry nie.
Wat gaan sy met die oorblywende oudhede in die huis maak? Die massiewe kombuistafel en stoele, en nog een in die eetkamer. Daar is nie plek in die Stalle nie en verkoop is buite die kwessie, veral die kombuisgoed.
Die tee en beskuit wink. Aandete was ’n appel, maar dis vergete al verby. Xanthe doop ’n homp beskuit eers en kou aan die lekkerte wat sy self geskep het.
’n Uithalerkok is sy nou nie, maar ’n boer maak ’n plan. Of in haar geval, lús maak ’n plan. Waarom moet sy droëbek sit wanneer ander hulle vergryp aan heerlikhede soos karringmelkbeskuit? Sy doop nog ’n stuk, op die oomblik salig tevrede na nóg ’n dodelike dag.
Dit het haar pa se siekte geverg om haar droom te verwesenlik om in die boubedryf te werk. As hy haar maar net vroeër in sy bedryf toegelaat het … Sy destydse weiering om dit te doen gaan dalk nou haar droom én die onderneming kelder.
Sy het nie die kennis of die ervaring om dit eens uit die depressie te lig waarin dit tydens sy siekte begin verval het nie. Laat staan dit uit te brei soos sy so bitter graag wil.
Haar pa het lank met sy gesondheid gesukkel en toe hy uiteindelik gehoor gee aan haar en haar stiefma se pleidooie, was die skrif reeds aan die muur. Nogtans het die dokter gesê minstens ses maande. Hulle het gedink daar is genoeg tyd vir hom om haar touwys te maak. Ses maande waarin hy, al was dit vanuit ’n lessenaarstoel of selfs ’n bed, die leisels geleidelik kon oorhandig.
Toe slaan die maagkanker binne drie weke toe.
En asof haar posisie nie benard genoeg is nie, kan sy haar pa se oudste en getrouste kliënt verloor as sy nie fyn trap nie.
Verkoop is buite die kwessie. Dis nie net haar droom nie, maar ook haar pa se nalatenskap. Sy verkoop nie. Klaar, uit en gedaan, maar wat bly oor? Indiensopleiding vir die baas van die plek? Dit sou lagwekkend gewees het as dit nie so seergemaak het nie. Buitendien is daar niemand wat die opleiding kan gee nie.
Wessel en Donald help waar hulle kan, maar dis nie genoeg nie. Die besluite berus by haar. As sy toentertyd toegelaat is om haar hart te volg, om haar op die een of ander manier te bekwaam vir die werk wat sy haar hele lewe lank graag wou doen …
’n Stomp kantel om in die kaggel en goue flertsies vuur skiet en knetter die donker in … weg soos haar drome.
Al wat sy van kleins af wou doen, was bou. Sy wou konstruksies met bakstene en sement laat verrys en uiteindelik terugstaan en weet: ék het dit gedoen! Ek het iets permanents geskep. Om wat oud en vervalle is, uitmekaar te haal en te herskep tot iets nuuts! Iets beters. Iets vir ’n volgende geslag. Die saadjie is seker geplant toe haar pa haar as vyfjarige, ná haar ma se dood, noodgedwonge moes saamneem na die boupersele. Haar sandkastele het in bousand verrys terwyl die werkers om haar huise laat verrys het.
Toe haar pa weer getrou het, mag sy egter nie meer saamgegaan het nie. Suzette Beukes Patterson het ’n stokkie daarvoor gesteek. Ja, daar was kere dat Xanthe haar pa se arm gedraai het en smiddae of tydens vakansies op die boupersele gaan kuier het, ’n graaf gegryp het, klein takies verrig het. Gewéét het dis wat sy wou doen. Maar dit was nie genoeg nie. En haar pa het vasgeskop dat dit nie haar beroep sou word nie. Nee, het hy al die jare gesê. Die boubedryf is nie ’n plek vir een van sy dogters nie. Dis ’n ruwe manswêreld. Klaar.
Ja, het haar stiefma beaam. Almal het egter geweet Suzette is die eintlike stem agter die weiering. Want haar stiefma glo mos ’n ware vrou lyk nie net soos een nie, sy tree ook soos een op. Op boustellasies, tussen baksteenstof, dagha en in oorpakke? Nee!
Gaan doen iets anders, studeer in iets waar jy vrou kan wees, het albei gesê en na Rhode gekyk. Klein. Blond. Broos. Beeldskoon. Vrou tot in haar vingerpuntjies en modeontwerper van toenemende faam. So anders as Ousus, lank en skraal met min tekens van die volronde vroulikheid wat haar kleinsus so gewild by die mans maak.
Of gaan word ’n onderwyseres, is daar ook gesê. Sy hou glo daarvan om vir ander te sê wat hulle moet doen.
Toe keer sy maar hierdie plek met sy eise en vereistes haar rug toe en kry deur die jare drie verskillende poste as ontvangsdame. Elkeen met ’n sprongetjie in salaris, telkens by ’n effe groter maatskappy, en beland eindelik by C&C-Argitekte in die stad. Daar ontmoet sy toe die aantreklike Colin, die tweede C van C&C …
Daaraan wil sy liewer nie vandag dink nie.
Nou het haar hartewens uit die as opgestaan, al gaan dit met die vreeslike verlies van haar geliefde pa gepaard. Maar haar hartewens is al die tyd begin met ’n ander man se geld, en om dié skuld terug te betaal sit daardie man se seun met die helfte van haar erfgoed. Erfgoed waaroor sy een oomblik wil huil, en waarmee sy hom die volgende oomblik sukses wil toewens.
Sy sê mos haar wêreld en dooddollies werk nie meer van dieselfde bouplan af nie.
Haar pa was haar held. En sy was sy oogappel … in elk geval tot haar halfsussie gekom het. Ag, maar Rhode kan