Əyyaş. Ханс Фаллада
bütün vərdişlər dəyişir, bir sıra gizli ünsürlərə qapılır və özümdə bunlara etiraz edəcək gücü tapa bilmirdim.
Qız ilk dəfə üzümə baxdı. Göz qapaqlarını yavaş-yavaş qaldıraraq açıq rəngli gözləriylə ağırlığımı, dəyərimi ölçürmüş kimi baxdı.
–Araqmı? – deyə soruşdu.
–Bəli, araq, – dedim.
Qız şüşəni götürdü; indiyə qədər hər hansı bir qadının mənə bu cür açıqdan-açığa sınayıcı nəzərlərlə baxıb-baxmadığını düşündüm. Bu baxış sanki kişiliyimin dərinliklərinə enmək, kişi kimi nə dəyərdə olduğumu ölçmək istəyirdi. Baxışını fiziki, bir az əzab verən, amma şirin bir təhqir kimi qəbul etdim, sanki gözlərinin qarşısında lümlüt soyunmuş kimiydim.
Stəkan ağzına qədər dolu idi, masanın üzərində mənə doğru itələnildi, göz qapaqları yerə çevrildi, qız oğlana döndü; haqqımda mühakimə yürüdə bilərdi. Stəkanı qaldırdım, əvvəlcə bir az duruxdum, sonra ani bir qərarla bütün stəkanı ağzıma boşaltdım. Nəfəsimi kəsirmiş kimi yandırırdı, udqundum, mayeni boğazımdan aşağıya doğru məcburən apardım. Yandıraraq, dağlayaraq aşağıya doğru düşdüyünü hiss etdim. Birdən mədəmdə istilik, rahatlaşdırıcı, şən bir istilik yarandı. Sonra bütün bədənim sarsıldı. Rəngsaz oğlan bir azca yüksək səslə: “Bu sarsılanlar ən pisləridir”, – dedi, qız güldü. Masanın üzərinə bir mark qoyaraq başqa bir söz demədən meyxanadan çıxdım.
Yaz günəşli bir istilik və yüngül, ipək kimi küləklə məni qarşıladı; bu dəfə ona dəyişmiş bir insan kimi dönmüşdüm. Mədəmdəki istilik işıqlığa çevrilərək başıma yüksəldi, ürəyim çırpınmır, ara vermədən döyünürdü. İndi yeni əkinin zümrüdü yaşılını görür, torağayların mavi göylərdəki ötüşmələrini eşidirdim. Dərd-sərimdən uzaqlaşmışdım. Öz-özümə dedim ki, bir gün hər şey düzələcək. Sevinmişdim, evə doğru getməyə başladım. “Niyə indidən əhvalımı pozum?”
Şəhərə gəldikdə iki meyxanaya da baş çəkərək tezcə gedən təsirini yeniləmək və gücləndirmək üçün daha bir “statiğe” götürüb başıma çəkdim. Yüngül, xoş bir boşalma hiss edirdim. Düz yemək vaxtı evə gəldim.
4
İndi arvadımdan təkcə ərzaq işindəki uğursuzluğumu deyil, içki içdiyimi də gizləməyə məcbur idim. Bu anda elə soyuqqanlıydım ki, heç bir çətinlik çəkmədən bu işi bacaracağıma inanırdım. Duşda həmişəki kimi deyil, daha uzun müddət qaldım, yaxşıca yuyunub ağzımdakı spirt iyini aradan qaldırmaq üçün dişlərimi uzun-uzadı, yaxşıca fırçaladım. Maqdayla necə rəftar etməli olduğumu hələ bilmirdim, təkcə naməlum bir hiss məni boşboğazlıq etməyə qarşı xəbərdar edirdi. Danışmaq üçün diqqətə çarpan bir meylim olduğunu sezirdim, ən yaxşısı sakit, ciddi bir rəftara bürünmək idi. İçəri girdikdə gördüm ki, Maqda şorbaları çəkib məni gözləyir. Tələsik əlini sıxdım, bir-iki sözlə çöldə yaz havasının nə qədər gözəl olduğunu bildirdim. Mənim sözümü təsdiqlədi və artıq bağça üçün bəzi şeylər sifariş verdiyini dedi. Məndən də əskikliyini yenicə sezdiyim bir tərəvəzin toxumlarından axşam evə gələrkən gətirməyimi xahiş etdi. Dərhal xahişini qəbul etdim, başqa bir söz demədən şorbamızı içməyə başladıq. Maqdanın mənə aradabir suallı nəzərlərlə baxdığını sezdim, amma içimdə onun bir şey bilməyəcəyi, hər şeyin yolunda getdiyi hissi vardı, baxışlarına əhəmiyyət vermədim. Bu gün şorbanı çox böyük bir iştahla içirdim.
Else qabları yığdı və arvadımdan mətbəxlə bağlı bir söz soruşdu; bundan sonra Maqda hər halda ya bir şeyin dadına baxmaq ya da əti doğramaq üçün Else ilə birlikdə mətbəxə getdi. Otaqda tək oturub yeməyin gəlməsini gözləyirdim. Düşündüyüm əhəmiyyətli bir şey yox idi, şən idim, həyatımdan razı idim. Yaşamaq xoşuma gəlirdi. Birdən özümü də təəccübləndirəcək bir hərəkət etdim. Ayağa qalxdım, barmaqlarımın ucuna basaraq yavaşca şkafın yanına getdim, alt qapağını açdım, doğru idi; davalarımızın başladığı o uğursuz noyabr axşamı içdiyimiz qırmızı şərab şüşəsi oradaca dururdu. İşığa doğru tutdum, gözlədiyim kimi şüşə yarımçıq idi: İtirəcək vaxtım yox idi, hər an Maqda gələ bilərdi. Dırnaqlarımla şüşənin içinə möhkəmcə basılmış göbələyi çıxardım, ağzıma söykəyib içdim – lap yaşlı bir əyyaş kimi şüşədən içdim! (Amma nə edə bilərdim ki? Stəkana süzməyə vaxtım yox idi, digər tərəfdən isə, stəkan məni ələ verəcək bir dəlil ola bilərdi). Üç-dörd böyük qurtum aldım, yenidən şüşəni işığa tutdum, dibində azca qalmışdı, onu da başıma çəkdim. Sonra yenə şüşənin ağzını bağlayaraq yerinə qoydum. Şkafın qapağını da itələyib yavaşca yerimə keçdim, içim qaynayırdı, mədəm ani və güclü spirtli içkidən gərilibmiş kimi sıxılırdı. Gözlərimin qarşısında sanki odlu duman vardı; alnım, əllərim tərdən islanmışdı. Maqda qayıdana qədər özümü toplaya bilmək üçün çox əlləşdim. Daha sonra sərxoşluğun verdiyi rahat özünüburaxma hissiylə masanın arxasında otururdum, qarşıma qoyulan ət xörəyini yeməkdə çətinlik çəkdim. Mədəmin vəziyyəti təhlükəli idi, hər an üsyan edə bilərdi. Hər loxmanı böyük bir diqqətlə udur və məcburən yeyilən qidanın artıq təsirini göstərmək istəyən sərxoşluğun rahatladıcı təsirini pozacağına inanırdım.
Bu vaxt Maqda ilə bir neçə söz danışmağın yaxşı olacağını heç düşünmürdüm də. Onun yerinə başqa bir problem birdən mənə böyük dərd olmuşdu. Şərab şüşəsi hərçənd ağzı bağlanılmış halda şkafda dururdu, amma Maqdanın ev işlərindəkı vasvasılığı ucbatından qısa zamanda boşalmış olduğu ortaya çıxacaqdı. Belə buraxa bilməzdim, vaxtında tədbir görməyə məcbur idim. Halbuki, bu iş inanılmaz dərəcədə çətin idi. Ən yaxşı həll yolu elə bu gün günortadan sonra yeni bir şüşə şərab almaq, yarısını boşaldıb digər şüşənin yerinə qoymaq idi. Amma bunu nə vaxt edəcəkdim, axşama qədər işdə olmağa məcbur olduğuma görə necə bufetə gedib götürəcəkdim? Axşamı Maqda ilə birgə keçirəcək, o əl işi ilə məşğul olacaq, mən qəzetlərimi oxuyacaqdım, nə zaman? Bəs boş şüşə, onu nə edəcəkdim? Üstəlik, eyni markadan şərabı tapa biləcəkdimmi? Görəsən, Maqda şərabın etiketinin formasını xatırlaya biləcəkdimi? Ən yaxşısı, gecəyarısı yavaşca yataqdan qalxmaq, köhnə şüşənin etiketini diqqətlə çıxarıb dolusuna yapışdırmaq idi. Amma birdən həmin vaxt Maqda məni görsə necə olacaq! Görəsən, evdə yapışqan var idimi? Çantamın içində ofisdən yapışqan gətirməyim lazım gələcəkdi.
Düşündükcə vəziyyət daha da mürəkkəbləşirdi, əslində indidən fikrimdə həlli tapılmayan bir problemə dönmüşdü. Şüşəni axıra qədər içmək çox asan olmuşdu, amma əvvəlki vəziyyətinə gətirməyin nə qədər çətin olacağını əvvəlcədən düşünməliydim. Şüşəni qırsam, bir şey axtararkən əlimin dəydiyini desəm necə olar? Bu dəfə də yerə töküləcək şərab artıq içində yoxdu. Yoxsa cəsarət edib şüşənin yarısını su ilə doldurub əsl şərabla doldurmağı sabaha saxlasam yaxşıdı?
Fikrim getdikcə dolaşırdı, təkcə yeməyi deyil, Maqdanı da tamamilə unutmuşdum. Buna görə həqiqətən kədərli bir səslə soruşduğu zaman yerimdən sıçramışdım:
–Nə