Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich. Wojciech Lipoński

Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich - Wojciech Lipoński


Скачать книгу
poszczególne, a sugerowane przez badacza warstwy tekstu oznaczone są przez druk innym typem czcionki: AOM, s. 52–75. Teza o pochodzeniu interesującego nas tu fragmentu z dzieła Pyteasza zob. PMS, s. 49–50, 75.

      138

      Współczesne słowniki i encyklopedie anglosaskie nie przesądzają jednoznacznie zakresu nazwy. Zdecydowana większość wskazuje jednak na oryginalny jej zasięg, pokrywający się z Brytanią, a tylko mniejszość z Anglią. Przeciwieństwem tych proporcji są słowniki i encyklopedie polskie, gdzie przeważa utożsamianie Albionu z Anglią. Wśród samych Brytyjczyków wyraz ten bywa używany głównie w tekstach poetyckich i patriotycznych. Upodobał sobie tę nazwę szczególnie poeta romantyczny William Blake, stosując ją jako personifikację Brytanii w tytułach bądź treści takich utworów, jak Visions of the Daughters of Albion (Wizje cór Albionu, 1793) czy Jeruzalem: the Emanation of the Giant Albion (Jerozolima Emanacja potężnego Albionu, 1804–1820).

      139

      R. Knapowski, op. cit., s. 11–12, przyp. 2.

      140

      L. Casson, Podróże w starożytnym świecie (Travel in the Ancient World), tłum. A. Flasińska i M. Radlińska-Karaś, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981, s. 82.

      141

      R. Knapowski, op. cit, s. 7.

      142

      Strabon, Chrestomatheiai – IV, 20 w. GGM, s. 547 (paralelny tekst grecki i łaciński); z grec. tłum. R. Lipońska.

      143

      Używam tu określenia „ok. 60 urywków i parafraz”, gdyż niektóre z nich są wątpliwe i dyskusyjne. Np. D. Stichtenoth, w swym zestawieniu przytacza 58 cytatów i parafraz, ale nie uwzględnia dwu urywków zawartych w dziele R.F. Avienusa Descriptio orbis terme.

      144

      PMS, s. 43–72. Zob. też zestawienie cytatów poświęconych Brytanii w zachowanych fragmentach Erastotenesa w: H. Berger, Die geographischen Fragmente des Eratosthenes, op. cit., podrozdział Brittannien, s. 372–382.

      145

      Plinius, Historia naturalis IV, 102 w: PMS, s. 49.

      146

      Zob. Ch. Oman, England before the Norman Conquest, London 1929, s. 15; F.T. Wainwright, The Problem of the Picts, London 1955, s. 158–159.

      147

      Por. podobny, choć różny w szczegółach wywód Ch. Omana, op. cit, s. 15–16. Mój pogląd w t

1

Dariusz A. Sikorski, O narodzinach pewnej cywilizacji, „Kwartalnik Historyczny” CIX, 2002, nr 4, s. 122–132; Wojciech Lipoński, Źle, gdy plebana chcą uczyć dzwonniki, „Kwartalnik Historyczny” CX, 2003, nr 3, s. 77–83.

2

E. Rutherfurd, Sarum, New York 1992, s. 11–12.

3

A.L. Rowse, The Spirit of English History, London-New York-Toronto 1943, s. 11.

4

Zob. obszerne, wyposażone w ok. 150 zdjęć i rysunków opracowanie M. Herity’ego, Irish Passage Graves, Dublin 1974.

5

Podstawy tej metody stworzył w 1949 r. Willard F. Libby z Uniwersytetu w Chicago. Polega ona na badaniu zawartości węgla radioaktywnego C14 w zachowanych z przeszłości szczątkach organicznych (ludzkich, zwierzęcych lub roślinnych). Wykorzystuje się w niej czas połowicznego rozpadu C wynoszący 5760 lat. Zawartość C14 w zachowanym szczątku organicznym, np. drewnie lub kości, porównuje się z zawartością C w podobnym organizmie współczesnym i procentowo wylicza stopień rozpadu C14 w badanym szczątku. Daje to przybliżoną datę jego funkcjonowania w organizmie żywym. Metodą tą można zmierzyć okres do mniej więcej 7–8 tys. lat wstecz. Powyżej tej granicy zawartość C14 w zachowanych szczątkach jest już tak nikła, że uniemożliwia badanie. Niedokładności wyliczeń poniżej granicy 7–8 tys. lat kompensuje się tzw. potrójną kalibracją. Zob. W.F. Libby, Radio-carbon Dating, Chicago 1955; L. Poole i G. Poole, Carbon and Other Science Methods that Date the Past, New York 1961. Zob. także cyt. poniżej pracę C. Renfrew, Before Civilization, New York 1973, rozdziały The Problem of Dating, The First Radiocarbon Revolution, The Three Ring Calibration of Radiocarbon (s. 20–83).

6

C. Renfrew, Wessex without Mycenae, „Annals of the British School of Archaeology”, 1968, vol. 63, s. 277–285.

7

Cyt. za C. Renfrew, Before Civilization, op. cit, s. 251.

8

Grooved ware https://en.wikipedia.org/wiki/Grooved_ware, stan na 23.VII.2016.

9

G.& A. Ritchie, Scotland: Archaeology and Early History: A General Introduction, Edinburgh 1991; passim.

10

hkb, XI, IV, s. 201.

11

„We have just added a permanent feature”. Zob. reprodukcję fotomontażu w: C. Chippindale, P. Devereux i inni, Who Owns Stonehenge?, London 1990, s. 158. Tamże reprodukcje większości wspomnianych wcześniej obrazów malarzy brytyjskich.

12

G.S. Hawkins, Stonehenge Decoded, London 1966.

13

R.J.C. Atkinson, Moonshine on Stonehenge, „Antiquity” 1966, vol. 40, s. 215.

14

Internetowa Wikipedia w haśle Avebury <https://pl.wikipedia.org/wiki/Avebury – stan 25.VII.2016 r. błędnie informuje swych odbiorców, że nazwy Avebury poczęto używać dopiero w XX w., a przedtem w użyciu była inna nazwa pochodząca z XIII w. „Waleditch” lub jak w dokumentach z 1696 roku, „Wallditch. Obie nazwy wywodzą się ze staroang. weala-dic, co oznaczało „moat of the Britons”. Otóż tak określano zapewne samą konstrukcję kręgu i jego zarysu ziemnego, natomiast jak wskazuje wspomniana wyżej publikacja Stukeley’a, co najmniej w XVIII, a nie w XX używano już nazwy Avebury w lokalnym dialekcie Abury, co oznacza dodatkowo, że przed wytworzeniem się dialektyzmu, musiała funkcjonować pełna nazwa Avebury.

15

Najprzystępniejszą książką ukazującą całokształt problematyki archeologicznej i kulturowej związanej z Avebury wydaje się praca M. Damesa The Avebury Cycle, London 1977.

16

Zob. robiące duże wrażenie pięknem czarno-białych zdjęć wydawnictwo Ancient Places. The Prehistoric and Celtic Sites of Britain, tekst G. Daniel i P. Bahn, fot. A. Gascoigne, London 1987.

17

R.J.C. Atkinson, Stonehenge, London 1956, s. 167.

18

B. Cunliffe, Iron Age Communities in Britain, London-Boston 1974, s. 27.

19

Ibid., s. 27.

20

Field Archeology in Great Britain, Ordnance Survey, Southampton 1973, s. 56.

Скачать книгу