Dwaalpoort. Alexander Strachan
ek by was nie. Maar daai bleddie oë. Dit het gelyk of hulle my heeltyd uitcheck.
Uit die drankkabinet het ek vir my ’n glas whisky geskink. Dit was mos deel van my betaling omdat ek die plaas opgepas het. Natuurlik gaan ek alles in die huis gebruik. Hoekom nie? Ek het my CD-speler aangeskakel – lekker hard noudat ek kon maak wat ek wou. Die musiek het deur die huis vibreer. In die kombuis het ek vir my ’n lang stuk wors gebraai en by die tafel gaan sit waar ek en Rentia die vorige aand saam met oom Ludwig geëet het.
Voor hulle weg is, moes ek natuurlik help met die opsny van die slagskaap wat hulle saam op vakansie sou vat. Jy het mos nooit jou eie tyd op die plaas gehad nie. Alles moet saamgedoen word. Oom Ludwig het agter die elektriese saag gestaan. Ek het die tjops vir Rentia aangegee, wat dit in plastieksakkies verpak het. Die spoed van die lem het die skerp tande heeltemal onsigbaar gemaak.
“As jy met vleis boer, eet jy nie ’n ander boer s’n nie,” het oom Ludwig gesê. Hy het met sulke tussenposes gepraat. Ek het sy vingers gewatch. “Dis altyd lekkerder as jy weet jy eet jou eie vleis.” Elke keer dat hy die skaapboud deur die lem gedruk het, het hy opgehou praat.
Weer die skril geluid van die saaglem. Dit was nie my cup of tea nie. Die lem het gehuil terwyl hy opgekyk het.
“Ons eet ons eie vleis, selfs al bly ons in die hotel. Al sedert oupa Lood se dae.”
Ek het na sy kneukels gekyk. Elke keer wanneer die lem deur die murgbeen sny, het die toonhoogte verander. Hy het al hoe dunner gesny; die lem het die knop van die been gevang, ’n oomblik het daar ’n rokerigheid getrek, en toe spat die been eenkant toe.
Die aand aan tafel het oom Ludwig met sy knipmes deur die tjop gesny. “Murgsag,” het hy gesê. Ek kon steeds die skril geskree van die saag hoor, en die skerp skroeireuk wanneer dit deur die been sny. Eintlik kon ek glad nie die vleis proe sonder om daaraan te dink nie. Ek het opgekyk na die familiefoto’s teen die muur. Hoe kom Rentia met haar skraal vingers uit hierdie geslag?
Het sy my gedagtes gelees?
“Die hoteleienaar was altyd senuagtig as oupa Lood kom aansit vir ete,” het sy meteens gepraat. “Hy het die kelner dan ander werk laat doen en self die tafel bedien.”
Ek het maar gesukkel met die vleis se skroeireuk. “Tienuur soggens het hy onder ’n sonsambreel op die terras Earl Grey-tee gedrink en komkommertoebroodjies geëet.”
Ek het afgekyk op my bord.
“Op die portret kan ’n mens sien Henriette was lank en skraal. Mense wat jonk doodgaan, bly altyd jonk; dis hoe mens aan hulle dink. Sy was die geslag voor oupa Lood. In die Boereoorlog het sy die konsentrasiekamp ten spyte van siekte oorleef en teruggekom Dwaalpoort toe, maar sy sou toe nie meer lank leef nie. Die familie wou niks van haar weet nie.”
Oom Ludwig het gekug en op sy stoel rondgeskuif. “Hulle het haar verwerp oor die Engelse offisier,” het sy gesê. “Dis hoekom niemand na die oorlog iets met haar te doen wou hê nie, en dis hoekom sy ’n eed op die bok se kop gesweer het.” Rentia het stip na die portret gekyk. “Die familie word in die kerkhof agter die huis begrawe.” Sy het aangehou praat asof sy nie haar pa se rondskuiwery gehoor het nie. “Maar dis nie waar hulle bly nie. Die dooies bly bo in die kloof . . . net partykeer kom hulle af werf toe.” Sy het haar kop na my gedraai en sagter gepraat sodat oom Ludwig, wat na iets buite geluister het, nie hoor nie. “Henriette het gesweer om Dwaalpoort ná haar dood keer op keer weer te besoek.”
Ek het duiwepote op die dak gehoor; toe kom die geluid van buite. Agter die varkdraadheining het die jaghonde in ’n koor begin huil. Nie die gewone geblaf wanneer iemand vreemds opgedaag het nie. Hulle het teen die lug opgekla – ’n hoë, yl klank wat teen die kloof vasgeslaan en teruggekom het.
“Dis snaaks,” het oom Ludwig gesê, “hulle maak gewoonlik teen volmaan so.” Hy het na Rentia gekyk. “Is daar fout?”
“Nee, Pa.”
Ek kon ’n rukkerigheid in haar hande sien toe sy haar mes en vurk neersit. Sy het haar bord teruggeskuif en opgestaan.
“Rentia?”
“Ek is moeg, Pa.”
Voor sy kon uitloop, het ek haar aandag probeer trek. “Gaan ons na die vakansie met die perde opry kloof toe?”
“Die kloof?” Sy het weer ingedagte geraak. “’n Mens ry nie net sommer soontoe nie. As die dag reg is, sal die kloof jou self roep.”
Rentia het in die gang af geloop, terwyl oom Ludwig stadig klaar gekou het. Op die plaas, die boer; op die dorp, die landdros, het Rentia gesê: Mafik’ ungamboni – hy wat opdaag sonder dat jy hom sal herken.
Ek het skielik sy oë op my gevoel. “Nou hoe verander jy so gedurig van rigting?” het hy gevra. “Wil jy rekenmeester of prokureur wees?”
Ek het afgekyk op my bord, want ek het my eie bleddie planne gehad – ’n plaas soos Dwaalpoort het hengse moontlikhede gebied. Veral as jy ’n bietjie ambisie gehad het. Buite het die jaghonde bly tjank. Rentia se kamerdeur het toegegaan en ek het die hangkasdeure binne hoor klap.
“Jy moet hulle twee keer ’n dag laat vreet,” het oom Ludwig gesê.
Dit het die lekker vir my uit die dag gehaal: Rentia se vinnige opstaan en Bullet se honde.
Die lug was nog grys toe ek die spoor die volgende oggend sien. Ons het op ons koue hande geblaas en swart koffie uit blikbekers gedrink. Nie heeltemal my scene nie. Die jagters se oë was opgepof en hulle het die een sigaret na die ander gerook. Ek kon nie hulle aandag kry nie.
“Dis nog vroeg,” het ek gesê, “daar’s nog tyd om julle gewere in te skiet.”
“Dis nie nodig nie.”
Ek het geweet ek moet my stempel op die naweek probeer afdruk voordat hulle heeltemal oorvat. “Die teleskope kon ’n stamp gekry het.”
Hulle het agter hul hande gehoes. “Die gewere staan heeljaar in die kluis.”
Die kole het nog gegloei van die vorige aand en die spoorsnyers het die vuur aangeblaas. Met ’n stok het ek breedweg die uitleg van die plaas op die grond getrek, maar niemand het aandag gegee nie. Dis toe dat ek die spoor reg langs die vuurmaakplek raaksien!
Tog snaaks hoe vinnig ’n mens se oë gewoond raak om vir ánder dinge uit te kyk as waaraan jy gewoond was. Normaalweg sou ek dit glad nie eens opgemerk het nie. Ek het weer gekyk of ek reg gesien het. Maar hy het duidelik in die sand gelê – ’n smal spoor met langerige tone.
“Ons wil saam jag,” het die jagter langs my gepraat. “Nie een-een nie, dis lekkerder so saam-saam.”
Hulle het eers vuurhoutjies getrek vir wie eerste gaan skiet, toe klim hulle saam met die spoorsnyer agterop die bakkie en gee vir hom ook ’n sigaret aan. Hy het bakhand gerook. ’n Mens sou sweer oom Ludwig was nog hier iewers rond. Naby die soetdorings het ek gehoor hy tik op die bakkie se dak. Ek het stilgehou en met die afspring het hy ’n handjie vol sand in die lug opgegooi en vir my geknik.
Dit het vroeg warm geword en ek het die bakkie teen ’n hoogte in die skaduwee gestop. Later het ek die geweer gevat en deur die teleskoop oor die plaas gekyk. Ver onder my het die opstal gelê. Ek het die kruis oor die werf getrek. Was dit ’n skaduwee? Wragtig. Iets, iemand het op die werf beweeg. My asemhaling het die lens toegewasem en ek het dit met my mou skoongevee. Ek het weer deur die teleskoop gesoek. Maar ek kon sien niks nie. Toe ek die geweer laat sak, het ek die skoot in die verte hoor klap.
“Is jy ’n cradle snatcher?” het ek gevra toe ek die penkoprooibokkie oor die spoorsnyer se skouer sien hang.
Ek het ’n oomblik stilgebly. Het ek tog in Bullet se taal gepraat?
Maar die jagter het breed geglimlag en sy pel met die elmboog in die ribbes gestamp. “So, ek het eerste bloed getrek.”
“Nie gisteraand nie.”
Ek kon nie agterkom waarvan hulle praat nie.
Hulle het saam