Hartepad. Gerrit Rautenbach
growwe houtoppervlak. Ek en Marco sit aan die buitekant van die toonbank terwyl Benedetto en Lalea aan die binnekant is. Die binnekant is nou die kant waar die vuurherd is. Die enjinkamer. Die hele lengte van die kombuis agter hulle is vuurherd. Ek sit omtrent in die middel van die vier meter lange toonbank met Mama aan my regterkant en Benedetto op die linkerkantste punt. Hy sit net daar en staar voor hom uit; spraak geen sprook. Stilstuipe eccelente. Stomgeslaan …
Maar Mama babbel onverpoos voort. Ongelukkig alles in Italiaans. Ek ken so tien woorde omdat ek onlangs La vita è bella gekyk het. (Daai flieknaam bevat 30% van my woordeskat.) Mama ken minder Engels. En nou ja, Benedetto kan dalk stom wees. Marco word dus die middelpunt van alles. Sy pa en Lalea is broer en suster, maar hy wat Marco is, het in Kanada grootgeword nadat sy ouers geëmigreer het voordat hy gebore is. Dus is hy vlot in Italiaans en Engels. (Sy Frans is ook uitstekend, maar dit het heeltemal niks met hierdie storie uit te waai nie.)
Mama Lalea hou haarself besig met die vuur, die potte en die spane terwyl Benedetto hom besig hou met … wel, met sy trui se moue. Sy tande. Die letsel op sy arm. Of staar in die niet. Hy is blykbaar stomgeslaan.
Mama swaai om van die vuur af, vee vuriglik die toonbank skoon, en dan met haar hande op haar ronde heupe, vadoek steeds in die regterhand, draai sy haar nek skuins, kyk my glimlaggend aan en vra:
“Non hai fame ancora, Jughad?”
Ek glimlag net terug vir haar. Ek besef Jughad is ’n Italiaanse poging (wel soorte van ’n Napelse dialek) vir my naam, Gerrit. Maar dis al wat ek weet. Wel, een uit vyf is nie te sleg nie, reken ek. In ag genome natuurlik hóé min tyd ek nog in Italië deurgebring het. Ek sug. Dit gaan ’n lang naweek word.
“Lalea wil weet of jy al honger is.” Marco! Natuurlik. Ons eie persoonlike tolk. Dis soos ’n bevryding. ’n Bemagtiging. Ek kyk vir haar en knik my kop op en af. Dit beteken ook “ja” in die suide van Italië, want Marco sê niks en Mama glimlag net breër, vryf haar hande gretig, klap hulle dan saam dat die meel op hulle deur die lug pof.
“Incominciamo con spaghetti napolitana,” sê sy en Marco verduidelik dat die Italianers pasta beskou as ’n voorgereg en dat ons met spaghetti en napolitanasous gaan begin. Dit klink vir my reg. Pasta by die huis was gewoonlik die enigste gereg. Ek hou al hoe meer van Italië. Marco noem toe ook vir my dat napolitana van Napels afkomstig is en bolognese van Bologna in die noorde. Die groot verskil tussen die twee is die vleis in spaghetti bolognese. Want die noorde is tradisioneel die ryk deel van Italië.
Ek maak toe die fout om vir Marco te noem dat ek gehoop het sy tannie gaan vir ons egte, regte pizza voorsit. Onmiddellik vertel hy dit vir haar en ook dat ek vertroue in Italië begin verloor het omdat Gino’s in Stellenbosch meer rasegte pizza maak as wat enigiemand in hierdie land, die land van pizza, kan maak. Sy los alles net so, kyk my aan met daai donker oë en die volgende oomblik knyp sy my liefderik aan die wang dat daar meelstrepe sit en sê:
“Se volete una pizza vera, vela faro subito!”
Marco tolk dat sy vir my nou egte, regte pizza gaan maak en verduidelik ook vir my dat ’n mens eers moet afkom suide toe voor jy regte pizza kry. Napels is nie net die geboortegrond van napolitana nie, maar ook van pizza soos ons dit vandag ken. Maar nes pasta wat ’n Chinese oorsprong het en deur Italianers beroemd gemaak is, het pizza – as pitta – ’n Griekse oorsprong, maar in 1889 is die egte, regte Italiaanse pizza gebore. Dis toe hul koningin Margherita Napels besoek het en hulle vir haar ’n pizza gemaak het met die drie kleure van die Italiaanse vlag daarop. Die rooi van tamatie, die wit van mozzarella en die groen van basilie. Presto en siedaar, die margherita-pizza word ontsterflik. En nou maak Mama Lalea een spesiaal vir my. Ek voel soos die koningin se agterkleinkind.
Intussen sit Benedetto net en staar voor hom uit. Steeds so stil soos kan kom. Hy is, lyk dit my, stomgeslaan …
Daai pizza se kors was papierdun. Die mozzarella was net-net daar en ingesmelt, die regte mozzarella di buffalo wat ’n bietjie droog geword het. Met opgekookte tamatiepulp daarop. Iewers sluip ’n skeutjie knoffel, sproeisels kruie en olyfolie in. Swart peper hang in die lug. Groen vars basilie sit ’n punt agter die Italiaanse sin. My byt daaraan is behaaglik. ’n Droom word waar. Pizza perfecto in Italië.
Mama sien die genot op my bakkies en in haar oë kan ek sien sy wil my sommer aanneem as ’n ekstra verlore wegloopkind. Intussen sit Benedetto net daar. Ten minste praat hy nie met ’n mond vol kos nie, maar kou net stadig aan ’n skyf van Mama se margherita. Daai maer wangbene werk ritmies op en af, en wanneer hy sluk, werk sy adamsappel verwoed soos ’n krom windpompsilinder. Andersins is hy stomgeslaan.
Mama is die bakker en Marco het self besluit hy is die skinker, want hy maak my glas vol met Fiano di Avelino, ’n witwyn uit die streek wat dalk ’n bietjie aan die soet kant vir my is, maar nou nie Laatoes of Muscat d’Alexandrie nie, eerder sauvignon blanc met ’n knertsie heuning in. Ná die derde sluk heel aardig, hoor. Solank hy koud bly. En hy het lekker geloop saam met Mama se spaghetti napolitana.
Intussen sit Benedetto net daar en slurp-slurp so aan sy glas Fiano en slurp-slurp sy spaghetti op sonder om ooit ’n woord te sê. Regtig, ek geniet alles terdeë, maar ek begin ’n bietjie wonder oor die maer omie wat net so stomgeslaan sit. Ek en Mama praat lekker deur Marco; ek en Marco praat lekker; Marco en Mama praat lekker. Onse omie seg nie boe of ba nie.
“E adesso per il primo piatto,” kondig Mama aan. Vir ’n oomblik sê Marco niks en ek wonder. Dan besef hy hy word benodig.
“Mama sê die hoofgereg is op pad,” antwoord Marco en ek hou al hoe meer van die Italianers.
“Ragù napoletano,” kondig sy aan en ná ’n tydjie se verduideliking van Marco verstaan ek dit is ’n beesvleisgereg gemaak van skenkel wat goed gekook word saam met die hoofbestandeel van die suide van Italië. Ja, dis reg, tamaties. Daarmee saam uie, rooiwyn, olyfolie, baie basilie, rosyntjies en geroosterde dennepitte, eenvoudig vervolmaak met sout en swartpeper.
My glas is leeg en Marco maak hom vol met Montesolae Taurasi van Campania, net so ’n klipgooi noordoos van waar ons sit. Dis vriende van die D’Amatto’s wat hierdie donker, amper swaar maar tog bessierige wyn maak. Dit proe so effe soos ons pinotage van die 1970’s; dalk net so ’n graad of wat vrugtiger. Framboos op die tong.
Benedetto D’Amatto sit net daar. Niemand is bekommerd oor hom nie, dalk net ek. Hoekom is die man so stomgeslaan?
Mama babbel voort. Ek verstaan driekwart nie, maar ek sit nou ook met ’n ander dilemma. Mama weet nie ek eet nie vleis nie. Daar is g’n manier hoe ek nie Mama se hoofgereg gaan eet nie. Nie ná al haar liefde en moeite nie. Dis snaaks, in die deel van Italië waar groente en seekos seëvier, sal daar nou wragtig op hierdie aand besluit word op een van omtrent drie vleisgeregte tradisioneel aan hierdie streek. Dit het my ’n tydjie gevat om te besef dis ’n spesiale bederf omdat belangrike mense kom kuier het. Dus, vanaand is ek nie ’n vegetariër nie.
Vir die oomblik besluit ek om nes Benedetto te raak. Ek sê niks en kyk maar net voor my uit. Mama skep op en sit die bord vol ragù en rys voor my neer met ’n fanfare, staan terug en wag met afwagting vir my om die eerste hap te hap. Ek hap. Hierdie vegetariër moet nou hier ’n erkenning maak. Ragù napoletano kan nou wel vleis wees, maar Mama Lalea! Is dit lekker!! Lekker genoeg om ’n vegetariër te bekeer. Maar hier teen die einde van Mama se groot porsie begin die beesvet dik op my binnewange lê. Ek smag na iets soos ’n suurlemoen om dit teë te werk. Mama gooi my toe met Struffoli, sulke heuningballetjies wat soetlekker is, maar nie regtig die beesvet van my binnebek wil wegvat nie. Inteendeel, dit bou so ’n ekstra suikerlagie bo-op die vet wat my laat voel ek gaan nou omkap. Versuikerde beesvet …
Intussen sit Benedetto net daar. Hy pop die Struffoli-heuningballetjies in sy kieste in, kou-kou langsaam-lekker en sluk-sluk dat sy adamsappel so hop-hop. Alles so stil-stil en stomgeslaan.
Ewe skielik is alles klaar. Die pizza, antipasto, secondo en dolce. Ek is dankbaar vir Mama wat my so dik gevoer het en laat huis kry het. Lanklaas het ek so tuis gevoel. Alles is klaar, ja, maar my koukamer is steeds vetvervat en ek wil hom skoonkry. Maar helaas.
Op