Jeremy vannie Elsies. Jeremy Vearey
is als in die haak”. En “Skankiebaai” moes word “Goed so”. En dan die onvertaalbare “Isja!”
Die eerste probleem was dat ek ook hierdie straatwys alfawolfstreek saamgebring het wat vereis dat ek in enige nuwe situasie eers my man moes staan en my gesag afdwing. In hierdie situasies sou standaard- hipermacho straatreëls verlang dat ek eers die vyand trotseer met vloekwoorde oor dié se familie, aangevul deur gepaste byvoeglike naamwoorde en kleurryke bywoorde. So aangevuur, besluit ek toe daardie eerste week om twee ander moontlike kandidate vir alfawolf in my klas uit te daag. Maar ek sit met ’n probleem. Beide beskou my as ’n vriend en loop orals beskermend saam met my op die speelgrond rond. Jy sou sweer ons is ’n bende waarvan ek die leier is, met hulle as lyfwagte.
Die een, kom ons noem hom Langeraat, was twee keer my lengte, en die ander, “Korteraat”, was helfte my lengte. Wat Korteraat betref, was die uitdaging een pouse voor almal nie eens die moeite werd nie want hy het onmiddellik ná ’n klassieke Afrikaanse vloekgeveg toegegee. Met Langeraat was dit ’n heel ander saak. Hy was net te sagmoedig en kon nie eens ’n slegte woord onder die senutergendste tarting uiter nie. Ná ’n lang, vrugtelose veldtog bestorm ek hom toe eendag op ’n skoolveld en skop hom in sy knaters. Vir ’n oomblik staar hy stomgeslaan na my asof hy vir rede pleit en ek volg dit op met ’n tweede skop. Ek kan nie onthou of dié skop hom getref het nie maar die laaste ding wat ek kon gewaar voor sy vuis van bo af my kakebeen tref, was die trane van dié sagmoedige reus wie aanhoudend “Nee, nee” ween.
Volgens stories wat daarna in die omloop was, het Langeraat my huilend na die siekeboeg gedra en by die onderwysers gepleit dat dit ’n ongeluk was. Toe ek wakker word, het ek hierdie weergawe beaam en beken dat ek eerste met hom skoor gesoek het. Maar die snaaksste van alles was dat hy daarna, ongeag die portuurgroep se lof wat aan hom toegeswaai is omdat hy die Kapenaar op sy plek gesit het, nie sy titel as alfawolf wou aanvaar nie en steeds as my beskermheer opgetree het. Volgens hom was ek ’n ware man wat ’n pak net so goed kan vat as wat ek dit kon uitdeel.
Hemel-en-Aarde Vallei was nie juis jou sprokiesverhaalplaaswêreld nie, ondanks die legendariese Babylonstorengebergte en rivieroewers wat ná reën geblyk het geen bodem in sig te hê nie. Jou vrye gang deur hierdie natuurskoon is ook belemmer deur Boere wat hierdie wêreld met sjambok en geweer polisieer het. Die grootmense se waarskuwing dat jy versigtig deur die bloekomboomwoude moes loop en moes hardloop as jy die voëls hoor raas om ’n boomslang te verwilder, het ook gegeld vir wanneer jy sonder toestemming op ’n boer se plaas was en hy jou vang.
Een van die min boerlose plase was die een met die kontrei se melkery, omtrent een kilometer van ons huis af. Ek en Merle moes elke tweede dag in die laatmiddag soontoe loop vir vars melk. Al was sy twee standerds jonger en baie slimmer op skool as ek, het sy geglo net ek het die antwoorde op al haar vrae. Dit het gewoonlik gestrek van hoekom die lug blou is tot hoekom Moses en die Israeliete so lank in die woestyn verdwaal het op pad na die land van melk en heuning. Soms het ek maar antwoorde opgemaak, soos dat Moses en sy Israeliete vir melk en heuning gesoek het in ’n woestyn waar daar geen groen weivelde vir melkkoeie of blomme met nektar vir heuningbye was nie. Ek weet nie of sy my altyd geglo het nie. Maar haar tergende vrae het my later minder gepla omdat ek dit begin sien het as ’n geleentheid om my praatvaardigheid te toets; iets wat altyd ’n bron van groot angs was in die klaskamer, waar ek gereeld oor my woorde geval het tydens voordragsessies.
Ma het mettertyd van hierdie kreatiwiteit te hore gekom maar het dit as ’n leergeleentheid benut. Ek moes later daagliks vir haar alles van ’n boom tot ’n skaap in vyf sinne beskryf met soveel byvoeglike naamwoorde as moontlik. Maar die een beskrywing wat my gepootjie het, was hoe om Ma se vraag “Hoe ruik vars melk?” te beantwoord.
Merle het egter hierdie vraag eendag by die melkery beantwoord. Soos gewoonlik het die spierwit melkery se stal daardie dag gewemel van melkers in wit oorpakke op driepootstoeltjies wat onder koeie met oorvol uiers oor vaal blikemmers worstel om soveel as moontlik gedoen te kry voor die koeie te onrustig raak.
Die voorman besluit toe juis op so ’n woelige dag om my te leer hoe om ’n koei te melk. Hy streel eers die koei om haar te kalmeer voordat ek agter haar uier gaan sit. Toe ruik hy haar asem, knik instemmend en kom sit langs my. Met sy eerste trek aan die speen spuit ’n stroom melk luidrugtig in die blikemmer. Daarna neem ek oor, gryp volgreep die twee agterspene en begin melk. Die melk spuit chaoties teen ’n geweldige pas orals buite die emmer en die voorman maan dat melkery nie ’n geveg van eiewil tussen mens en koei is nie. Op sy advies maak ek my oë vir ’n wyle toe en begin versigtig melk, totdat die ritme tussen die koei se vloei en my trek aan die spene een word. Die warm, klewerige roomgeel stroop wat onder my hande uitvloei, voel glad nie soos waterige spierwit winkelmelk nie. Die sterk reuk daarvan is ook nie dié van winkelmelk nie maar ek kry dit nie uitgepluis nie. Ná ’n paar minute vloei die stroom stadiger, die uier se swelling sak en vertikale rimpels begin diep daarop plooi. Die voorman beslis dat die koei uitgemelk is en die emmer word verwyder.
Nou is dit tyd vir afroom maar ek is ongeduldig. Ek skep ’n handvol room van bo af en snuif daaraan maar niks ruik bekend nie.
Merle staan nader en snuffel versigtig. “Warm soetpap,” verklaar sy en proe ’n handvol.
Ek weet tot vandag toe nie of vars melk wel soos warm soetpap ruik nie maar dié antwoord was goed genoeg vir Ma. Miskien was dit vir haar ’n aansienlike verbetering op my meer letterlike, platvloerse taalgebruik. Dit kon dalk ook die begin gewees het van ’n wending in Ma se missie om my leesgewoontes te rig, want daarna is RP-fotoboekies in die huis verban en ek moes gedwonge saam met haar Heinz Konsalik uit die plaaslike biblioteek lees. Leon Rousseau se Fritz Deelman-reeks was van die min jeugboeke wat Ma se sensuur ontkom het. Dit was ook nie meer goed genoeg om bome en skape bloot letterlik te beskryf nie; enigiets moes nou sinliker en in ’n breër konteks uitgebeeld word.
Dit blyk dat Pa ook op hierdie stadium my kreatiwiteit wou stimuleer maar in ’n heel ander rigting. As ek dan nou so goed bome en skape kon beskryf, kon ek mos net so goed landskappe teken. Hy het my voorgestel aan ’n hippieskilder in ’n karavaan op Hermanus en dié het my houtskoolskets- en olieverftegnieke geleer. Ek het nooit rêrig verby die fase van olieverf meng beweeg nie maar in sy oë wel goed genoeg in potlood- en houtskoolsketse gevaar. Daarna het my sketswerk, tot Ma se plesier, al hoe meer sinnebeeldig geraak. Miskien was Ma meer ingenome daarmee dat ek begin teken en praat het oor dit wat ek voel, en nie net wat ek letterlik sien nie.
Neëntien-ses-en-sewentig was nie net vir my nie maar ook vir Pa en Ma ’n jaar van ontnugtering. Pa het, volgens die Jehova se Getuies se leerstellings “uit die Waarheid geval” en nie sy bevordering van ministeriële kneg na ouere man bereik nie. Nie net het hy sy geloof verloor nie, maar ook sy beste vriend, naamlik broer Raymond Joseph wie, volgens Pa, as gevolg van sy skoonfamilieverwantskap met ’n ouere man, nou in die Bergsig-gemeente voorkeur geniet het.
Pa het ook toe behep geraak met esoteriese teorieë, soos dié van Erich von Däniken se boeke Chariots of the Gods en Gods from Outer Space. Dié het betoog dat die Ou Testament ’n metaforiese verslag is, geskryf deur onkundige profete, oor ruimtewesens wie verkeerdelik deur die mens as gode beskou is. Von Däniken het ook geskryf dat hierdie ruimtewesens eintlik die Egiptiese piramiede en ander antieke argitektoniese wonders gebou het. Ma het van die begin af skepties gestaan teenoor Pa se nuutgevonde Von Däniken-stories maar sy het later die lyn getrek toe Pa vir my die boek laat lees. Hoe kan hierdie wit man Von Däniken sê dat dit nie die werkers was wie se slaweaarbeid die piramiede en ander wonderwerke gebou het nie? En só het ook Von Däniken nie die valbyl van Ma se sensuur vrygespring nie.
In Junie 1976 verkoop Fourie sy plaas. Ons trek haastig sak en pak terug Kaap toe, na ouma Galant se huis in Uitsig. Daar was nie eens tyd om ordentlik van al ons kennisse en vriende op Hermanus, Caledon en Hemel-en-Aarde Vallei afskeid te neem nie. Maar dis maar hoe ek Ma en Pa leer verstaan het. Ons bly nooit so lank op een plek dat ons wortels kan anker nie.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте