Kweek kinders met heel harte. Hettie Brittz
haar sussie praat. ’n Regte ousus wees. En sy word nou maar eers vier. Ek kan haar gedrag tot op ’n punt duld, maar dan ontplof ek. Ek is baie, baie bekommerd dat ek hierdie kind van my breek en nie opbou nie. Ek probeer so hard om haar in ’n Christuskind met hoë waardes, goeie maniere en selfvertroue te vorm.
ANTWOORD: Ek dink dis die ouers wat nié bang is vir droogmaak nie vir wie ons moet bang wees. Ouerskap is oorweldigend. Ek weet daarom wat jy bedoel wanneer jy sê jy breek soms af waar jy moes opbou. Ons almal is skuldig hieraan, maar die goeie nuus is: Daar is ruimte vir foute in ons ouerskap. Daar is vergifnis, genade en wonderlike herstel.
Ek hoop jy sal die tyd kan vind om jou kind se temperament te leer verstaan (én jou eie), want hierdie insig help ons baie om ons doelwitte in hulle opvoeding vas te stel. Sekere dinge in jou dogtertjie kan en moet gesnoei word, maar ander dinge hoef nie. Jy behoort nie haar persoonlikheid te verander nie, maar wel haar gedrag. Wanneer jy haar belangrikste behoeftes verstaan en vervul, kan jy in ander opsigte baie streng wees sonder om haar te knak. Haar geaardheid bepaal ook waar jou kind die meeste insette nodig het om soos Jesus te kan word.
Sommige kinders se groot uitdaging is selfsug; ander s’n is opstandigheid. Party kinders moet hulle impulsiewe gedrag leer beheer, terwyl ander moet leer om te glo en te waag. Mag die Here vir jou wys wat die belangrikste kwessie is wat jy moet hanteer en watter kleinighede jy behoort te aanvaar as deel van jou dogter se unieke karakter.
Hoofstuk 2
Leer jou kind geloofswaarhede
Ek sien myself soms in my gedagtes met die geestelike aflosstokkie in my hand. Ek hardloop na my kind toe, wat reeds gereed staan, hand uitgestrek, om die stokkie by my oor te neem. Op die stokkie staan die kern van my geloof geskryf – die Naam Jesus in groot letters. Maar daar staan ook ander woorde geskryf – kernwaarhede waarsonder ek nie my kinders die lewenswedloop wil sien hardloop nie.
Wat is die heel belangrikste dinge wat ek my kinders oor God, hulleself, ander mense en die lewe wil leer? Wat moet hulle weet sodat die lewe hulle nie breek nie? Ek hoop elke ouer dink oor hierdie vrae, want dit is oneindig belangriker as wiskunde, wetenskap en tale saam.
Voordat ons na die belangrikste geestelike waarhede kyk wat ons aan ons kinders behoort aan te gee, is daar een praktiese hekkie waaroor ons moet kom: Hoe verduidelik ’n mens geestelike waarhede vir jong kinders wat nog nie abstrak kan dink nie? ’n Moeilike vraag! Eerstens verduidelik ons hierdie waarhede aan ons kinders nie net met woorde nie, maar veral met ons optrede. Die waarhede wat ons verkondig, behoort te bepaal hoe ons leef, hoe ons die lewe behandel en hoe ons ander mense behandel. Anders is ons soos eiendomsagente wat ’n huis net van buite af gesien het, maar dit dan probeer verkoop. Ons moet self eers in hierdie waarhede “woon” voordat ons dit kan oordra.
Tweedens moet ons in gedagte hou dat kinders se insig mettertyd ontwikkel. Dink aan die konsep dat God groot is. Kleuters verstaan hierdie waarheid letterlik en maak die meegaande gebare met hulle arms en hande wanneer hulle die liedjie “My God is so groot” sing. Dit is ons eerste sleutel: Gebruik beweging en aanraking en begin by jou kinders se lyfies wanneer jy geestelike waarhede aan hulle oordra.
Later sal jou kinders besef hierdie “groot” is eintlik baie groter as die grootste gebou wat hulle al ooit gesien het. Nou is God groter as die skool of die aardbol. Dit is ons tweede sleutel: Koppel geestelike waarhede aan wat jou kinders kan sien of beleef. Gebruik hulle verwysingsraamwerk.
Nog later in hulle lewe leer hulle om abstrak te dink. Nou beteken “groot” nie meer net hoog of baie kilometers wyd nie. “Groot” beteken nou “meer as wat ons kan dink en verstaan”. “Magtig” is nie meer die bultende armspiere wat hulle wys saam met die liedjies wat hulle by die Kleuterkerk sing nie. Magtig beteken nou God “bestuur lewensgebeure, die natuur, die heelal”. In hierdie gevorderde stadium kan jy geestelike gesprekke met jou kinders voer. Verwelkom dit wanneer hulle jou oortuigings toets en jy soms die Bybel en ander geestelike boeke moet nadertrek om jou standpunte te staaf.
Die verskillende ontwikkelingstadiums van ’n gelowige kind kan soos volg opgesom word:
•Kinders praat na (tot ongeveer 3 jaar): Kinders sing geestelike liedjies en herhaal hulle ouers se oortuigings sonder werklike insig. Die waarde van hierdie stadium is dat hulle nogtans belangrike beginsels leer. Die belangrikste is dat hulle ontdek Jesus het hulle lief, is naby aan hulle, versorg hulle, is sterk en het hulle gemaak. Ouers se belangrikste geloofsrol is om God se liefde en versorging vir hulle kinders voelbaar te maak.
•Kinders is verwonderd (ongeveer 3-5 jaar): Kinders kom onder die indruk dat God wonders kan doen. In Engels noem kenners dit die magic-stadium. Stories oor wonderwerke en bonatuurlike gebeure soos die tien plae en Simson se kragtoertjies maak ’n groot indruk op hierdie kinders. Ons as ouers se belangrikste geloofsrol in hierdie stadium is om seker te maak ons kinders verstaan God se grootste wonder is dat Hy ons harte kan verander en ons sy liefde kan laat ervaar. God se superpower is sy liefde, en sy liefde is sterker as al die ander wonderkragte van hulle fiktiewe helde.
•Kinders vermy vrees (ongeveer 6-10 jaar): In hierdie stadium word kinders meer bewus van die lewe se gevare en God as ons beskermer word ’n belangrike perspektief. Dat God siektes kan genees, ons met ons probleme (soos wiskundetoetse en sportwedstryde) kan help en dat sy engele ons oppas, beïndruk kinders in hierdie stadium. Die wêreld wat al hoe groter word, is dan nie meer so skrikwekkend nie. Ons as ouers se rol is om nou ver weg te bly van geestelike foefies of onverantwoordelike teologie. Ons behoort nie vir ons kinders te sê as hulle met die Bybel langs hulle slaap of Bybelversies onder hulle kopkussings sit, diewe nie sal inbreek nie. Ons durf nie vir hulle sê as genoeg mense saam bid sonder om te twyfel iemand nie van ’n siekte sal doodgaan nie. Ons moet eerlik wees dat God altyd naby aan ons is, maar dat dit nie beteken ons sal altyd gesond word of slegte ervarings gespaar bly nie.
•Kinders se moraliteit word gevestig (ongeveer 11-13 jaar): ’n Bewussyn van hulle sonde en onsekerheid of hulle goed genoeg vir die Here is, oorheers in hierdie stadium die kinders se lewe. Hulle wil hoofsaaklik weet wat God se reëls is en hoe hulle daarby kan hou. Hulle beskou geloof as om die regte idees te volg en glo goeie gedrag bevestig hulle geloof. Hulle probeer reg leef. Dit is ons as ouers se oomblik om hulle te leer van die Here se genade wat groter as sy oordeel is. Vergifnis en die betekenis en krag van Jesus se kruisdood word nou eers regtig vir hulle verstaanbaar. Ons maak dit vir ons kinders makliker om hierdie groot geskenk van God hulle eie te maak as hulle ook ons liefde en genade beleef, eerder as om te eis dat hulle altyd foutloos sal wees of hulle skuldig te laat voel.
•Kinders vorm hulle eie oortuigings (ongeveer 13 of 14 jaar): Al die kennis oor God kom nou bymekaar in ’n Godsbeeld. Die kinders verstaan wat vriendskap met God beteken. Hulle toets die geestelike waarhede aan ander feite en besluit wat hulle as die waarheid gaan aanvaar. Hulle neem hulle geestelike besluite nie meer uit vrees of omdat hulle voorgesê word om dit te doen nie, maar eerder omdat hulle self sekerheid het oor die waarhede wat vir hulle sin maak. Hulle begin self antwoorde in God se Woord soek en wil sy stem hoor. Ons as ouers kan hulle op hierdie pad help deur gereeld ons ervarings en ontdekkings oor die Here met ons kinders te deel en hulle aan te moedig om op hulle unieke manier ’n pad saam met Jesus te stap.
My seun was nog altyd ’n diep denker en word elke jaar net nog meer ondersoekend. Ek kon deur sy kinderjare sien hoe sy vrae en sy begrip hierdie ontwikkelingspad volg. Die gedagte dat God groot dinge in die wêreld doen, het hom laat vermoed God is baie besig. Daarom het hy eendag gesê: “God het dan seker nie tyd om sy naels te kou nie, Mamma.” God se grootheid was vir hom ’n letterlike konsep. Op ’n dag het hy na die orrelpype in die kerk geloer en gefluister: “Is dit Jesus se potlode?” Die verduideliking dat hy sy hart vir Jesus moet gee, het die mooiste reaksie uitgelok: “Maar het Jesus ook sy hart vir mý gegee?” Ek kon met vrymoedigheid ja antwoord, maar die teologie agter my antwoord is nou eers – noudat hy amper 17 is – ’n wonderlike onderwerp vir ’n gesprek.
Daar was tye toe hy alles bevraagteken en betwyfel het. Sy vrae was nie meer so eenvoudig nie: “As ek glo die aarde is miljoene jare oud, kan ek steeds ’n Christen wees?” Onlangs het my ma-hart dankbaar geklop toe ek hom tydens ’n gesprek met ’n ander jongmens hoor