Шигырьләр / Стихи (на татарском языке). Акмулла

Шигырьләр / Стихи (на татарском языке)

Шигырьләр / Стихи (на татарском языке) - Акмулла

Скачать книгу
ачылмаган без бер фәкыйрь,

      Абыруем артык юк, эшем такыр.

      Яшьтә җыйган бер буаз мәҗмәгым[55] бар3+,

      Аның һәм бәгъзе йире какыр-макыр.

      Ул заман китаб кайда бу замандай,

      Йөримен тирән йирдән су алалмай;

      Бер шәрик[56] калын китаб остап торса[57],

      Кызыгып, мин фәкыйрьнең күзе алаңдай.

      Үгәй ана кулында йәтим калдым,

      Андан да бик эрәтем китеп калдым.

      Өстемдә керле күлмәк, йыртык дамбал[58],

      Кайда мелла[59] бар дисә, йитеп бардым.

      Фәкыйрьлекдән артык фән күрә алмадык,

      Шәһәр чыгып, алыс юлга йөрә алмадык;

      Мәргәннәрне танырлык хәлемез бар,

      Шул сәбәбдән сабыр кылып тора алмадык.

      Аз гына дәресем бар кыш вакытда,

      Китаб карау – гадәтемез буш вакытда;

      Бездән дә фәйзъ бабы[60] бикләнгән юк —

      Аңлаймыз кәеф килгән хуш вакытда.

* * *

      Уйламаңыз «Җарудә»не4+ күргән юк дип,

      Әгәр күрсә, гыйбарәтен белгән юк дип.

      Кадәри халь[61] садак тарткан[62] егетләр бар, —

      Уйламаңыз дөньяда мәргән җук дип5+.

      Мәргәнгә Ходай бирсә туры сәһем[63],

      Аңа булса мөкарин туры фәһем[64],

      Гатасына манигъ юк[65], – беләсезме?

      Къәдде гыйлем көлле аннас мәшрәбеһем,

      Тәгаррызга минем нә микъдарым бар?[66]

      Үземнең ноксаныма[67] икърарым бар;

      Без – кырмыска, сез Сөләйман6+ булганда да,

      «Фә-әйнә тәзһәбунә?» дән әхбарым бар![68]

      Дамелла икәнеңез исемездә,

      Фәкыйрьне дә алыңыз исеңезгә;

      Акырын җәяүләтеп артка төштек,

      Акмулланы фәлән-төгән дисәңез дә.

      Ирнең хәле беленер ләфыз атса[69],

      Кемнең хәле беленер мөбһәм ятса[70]?

      Мәгърифәгә[71], сыйфатка ярап китә,

      Некирә бер вәҗһедән тәхсыйс тапса[72].

      Берәүгә морад булса хакъның яды[73],

      Мәгърифәт микъдарында аңа бади[74].

      Әлһади әсмасына мазһар булыр:

      Истигъдад, кабилият, шарты гади[75].

      Һәркемгә хазз бирелгән кыйсмәт берлән[76],

      Ирләргә нисбәт бирмә хиссәт[77] берлән;

      Тәхкыйрьгә[78] меллалыкның хаҗәте юк,

      Галим булса, лаф орсын хикмәт берлән!

      Дәрдсезләрнең эше юк һиммәт берлән,

      Һиммәтленең[79] кулы кыска кыйльләт[80] берлән;

      Халыкның нәзарында[81] хур күренеп,

      Гомре үтәр бичараның зилләт[82] берлән!

* * *

      Сүз чыгар шагыйрьләрдән хикмәт берлән,

      Анчә күз алартманыз хиддәт берлән;

      Ниһайя булса мөкайяд йә мәъүл[83]:

      Хәрәм-хәләл шәхсенә нисбәт берлән.

      Һәр фәндә

Скачать книгу
<p>55</p>

Мәҗмәгъ – җыентык.

<p>56</p>

Шәрик – иптәш, иш (сабакташ).

<p>57</p>

Остап тору – тотып тору.

<p>58</p>

Дамбал – ыштан, чалбар.

<p>59</p>

Мелла – бу урында: белемле кеше, хәлфә, дәрес бирүче.

<p>60</p>

Фәйзъ бабы – белем һәм бәрәкәт ишеге.

<p>61</p>

Кадәри халь – кулдан килгәнчә (хәл кадәре).

<p>62</p>

Садак тарту – җәя керешен тарту.

<p>63</p>

Сәһем – ук.

<p>64</p>

Аңар дөрес аңлау якын булса.

<p>65</p>

Гатасына манигъ юк – әҗеренә каршы төшүче юк.

<p>66</p>

Гыйлемлек кыяфәте барлык кешеләргә дә уртак,

Тыкшынуга минем нинди саным (катышым) бар?

<p>67</p>

Ноксан – кимчелек, җитешсезлек.

<p>68</p>

«Кая барырсыз?» дан хәбәрем бар.

<p>69</p>

Ләфыз ату – сүз башлап әйтү (авыз ачып сүз әйтү).

<p>70</p>

Мөбһәм яту – буш, тик яту.

<p>71</p>

Мәгърифә – билгеле исем, хас исем (тел белемендә).

<p>72</p>

Билгесез исем бер яктан үзенә билгеләмә тапса.

<p>73</p>

Хакъның яды – Алланы искә алу, яд итү.

<p>74</p>

Бади – сәбәп, эшнең башы, әүвәле.

<p>75</p>

Юл күрсәтүчелек дәрәҗәсенә менәр өчен кирәк:

Зирәклелек, сәләтлелек, гади шартлар.

<p>76</p>

Һәркемгә өлеш бирелгән язмыш буенча.

<p>77</p>

Хиссәт – түбәнлек, хәсислек.

<p>78</p>

Тәхкыйрь – хурлау, хәкарәтләү.

<p>79</p>

Һиммәт – тырышлык, олы җанлылык.

<p>80</p>

Кыйльләт – азлык, җитешмәүчәнлек.

<p>81</p>

Нәзарында – карашында.

<p>82</p>

Зилләт – хурлык, гарьлек.

<p>83</p>

Нәтиҗәсе булса әҗер яки өмет.