Тукай. Аучы Мәргән белән Болан кыз әкияте / Тукай. Сказка об охотнике Мэргэне и девушке-оленихе (на татарском языке). Ахмет Файзи
түзмәде:
– Әнә бит нишли мәгърифәтсез сала мужигы… Биргәненә шөкрана юк, нигъмәтнең кадерен белү юк.
Кинәт олаучының ачуы йөзенә кан булып йөгерде. Әмма ул, үзен тыярга тырышып:
– Булмагач, нинди нигъмәтнең кадерен белсен сала кешесе. Бер тубал арышка мохтаҗ авыл. Асрарга да бирер шул. Эт баласы түгел бит, ачтан үтерәсе килми, – диде.
– Шөкрана юк. Шуның шомлыгын күрә сала җире, бер дә гаҗәп түгел… – дип нәтиҗә чыгарды каптырмачы Мөхәммәтҗан һәм, сүзенең Сәгыйтовка ничек тәэсир иткәнен күрер өчен, күзләрен аңа текәде.
Бу вакыт Сәгыйтьҗан чыпта өстендә утырган малайга бик зур дикъкать белән карап тора иде.
Ул малайны үзенә илтеп куярга кушмакчы булды һәм шуны әйтер өчен авызын да ачкан иде. Ләкин шунда аның башына икенче фикер килде: «Минем кебек байга бер бала нәрсә ул, мин аларны дистәләп-дистәләп җыеп ала алам бит. Юк, бу эшкә белебрәк, киңрәк колач белән тотынырга кирәк, булгач-булгач булсын инде ул!» Ул өенә ашыкты. Шулай да кинәт китеп баруны яхшысынмады, ахры, олаучыга төбәп:
– Бер дә яхшы түгел, агай-эне, падишабыз алдында оят, – диде һәм дилбегәне тартты. Шуны гына көтеп торган кыбырсык күк айгыр дәррәү кузгалып китеп барды…
5
Шул көнне кич Сәгыйтьҗан хатынына:
– Ястү намазын бүген мәчеттә укыйм, яңа эш башлау алдыннан хәзрәтне күрәсем, сәдака бирәсем бар, – диде һәм атны җиктерергә кушты.
Евангелистскийга чыгу белән, кучер атны мәчет урамына бора башлаган иде, бай, аның аркасына таягы белән акрын гына төртеп:
– Суконныйга, – диде.
Мәсьәләне аңлап алган кучер атны мәчет урамыннан бөтенләй кире якка борды.
Урамның эре ташлары өстеннән барган тарантас никадәр сикертмәсен, Сәгыйтьҗан моны сизми, башына илһам булып килгән бүгенге уй аны баштанаяк биләп алган иде: «Түләүсез-нисез хезмәтче куллар тулып ята, без шуны файдалана белмибез. Ул балалар бит берничә елдан менә дигән хезмәтче булып җитешәләр! Алар инде минем хәзерге җәнҗаллы мастеровойлар булмас… Җирдә алтын чәчелеп ята, көрәп аласы гына бит!»
Георгиевский белән шактый барганнан соң, ат уңга керде һәм, эреле-ваклы иске агач өйләр рәте буйлап, тыкрыклардан борылгалап, ике катлы зур гына агач өйнең кызыл фонарь кабызып куйган парадный ишеге алдына килеп туктады.
Кунакны каршы алырга юантык кына тәбәнәк буйлы, озынча нечкә борынлы, кечкенә, ләкин ерткыч кошныкы кебек үткен күзле Миһри җиңги үзе чыкты. Ул, башын бераз иңенә авыштырып, кулын кулга кушырып:
– Әйдүк, көтелмәгән кадерле кунак! Төкле аяккаең белән, Сәгыйтьҗан абзый! Оныттың, оныттың безне, бөтенләй ташладың… – диде һәм карага буяган тешләрен күрсәтеп елмайды…
Зал ягыннан «Ай-һайлүк» не уйнаган гармун тавышына кызлар чинавы кушыла, шешәләр шалтырый, бөкеләр атыла.
Сип, сип, сип, әйдә,
Мулла кызы Зөбәйдә, –
дип, кемдер аякларын тибә, кулларын чәбәкли иде.
Миһри Сәгыйтьҗанны баскычтан үз бүлмәсенә алып менеп китте.
Пөхтә җыештырылган, келәмнәр түшәлгән бүлмәнең диварларында кара өстенә ак һәм сары путал белән язылган Коръән