Hekayələr. Эрнест Сетон-Томпсон
çadırın girəcəyində yumrulanıb yerini rahatlayaraq qarovul çəkməyə başladı.
Özünün bütün küçük yöndəmsizliyi ilə bərabər, Çink əsl qarovul itiydi və sahibi bilirdi ki, gücü yetən qədər öz vəzifəsini icra edəcək.
Həmin günün ikinci yarısı oralardan keçən bir dağlı, adəti üzrə, çadırdan bir qədər aralıda dayanaraq çığırdı:
– Bill! Ey, bir mənə bax, Bill!
Lakin cavab almadığından çadıra tərəf gedəndə Çink onu necə lazımdırsa, elə qarşıladı: tüklərini qabartdı, yetkin köpək kimi mırıldamağa başladı. Dağlı məsələnin nə yerdə olduğunu anlayıb yoluna davam etməyə üstünlük verdi.
Axşam yetişdi, sahibi isə qayıtmaq bilmirdi. Çink möhkəm acmışdı. Çadırda içində vetçina olan bir torba var idi. Amma sahibi Çinkə buradakı hər şeyi qorumağı tapşırmışdı, küçük acından ölər, amma onun torbasına toxunmazdı.
Aclıqdan əziyyət çəkən it, nəhayət ki, öz postunu buraxıb çadırın ətrafında siçandan-zaddan tutmaq, yeməli bir şey tapmaq ümidi ilə dolaşmağa başladı. Amma gözlənilmədən həmin o mənfur çaqqal yenə də ona hücum çəkdi və geriyə, çadıra qaçmağa məcbur etdi.
Burada Çink birdən-birə dəyişdi. O sanki öz vəzifə borcunu qəflətən xatırlamışdı və birdən gücə gəldi. Təxminən pişik balasının bircə çığırtısı ürkək anasını yırtıcı pələngə necə çevirirsə, Çink də elə dəyişdi. O hələ küçük idi, sarsaq və yöndəmsiz, amma içində ona irsən keçən sərt xarakter yaşayırdı və bu xarakter zaman keçdikcə özünü büruzə verməliydi. Çaqqal onun dalınca çadıra – Çinkin sahibinin çadırına girməyə cəhd göstərəndə Çink üzünü düşməninə çevirdi – indi o, şeytan kimi qorxuluydu.
Çaqqal gerilədi. O, qəzəblə mırıldanaraq küçüyü tikə-tikə edəcəyini nümayiş etdirməyə çalışır, amma yenə də çadıra girməyə ürək eləmirdi.
Elə bu yerdə əsl mühasirə başlandı. Çaqqal dəqiqəbaşı qayıdırdı. Çadırın başına hərlənir, nifrət əlaməti olaraq arxa pəncələri ilə torpağı eşir və birdən birbaş girişə tərəf yönəlirdi. Qorxudan az qala ölmüş Çink isə ona tapşırılan əmlakı mərdliklə qorumaqla məşğul idi.
Bütün bu müddət ərzində Çink heç nə yeməmişdi. Gün ərzində bir-iki dəfə yaxınlıqdan axan çaya yüyürüb qarnını suyla doldurmuşdu, amma yemək tapmaq üçün vaxt gərək idi. O, çadırdakı torbanı yırtıb hisəverilmiş ətdən yeyə bilərdi, lakin sahibinin ona etibar etdiyi bir şeyə toxunmağa cəsarəti çatmırdı. O, heç olmasa, fürsət tapıb özünü bizim düşərgəyə yetirə bilərdi, təbii ki, biz də onun qarnını yaxşıca doyurardıq. Amma yox, o, nəyin bahasına olursa olsun, sahibinin etimadını doğrultmalı idi!
Düşmənin təzyiqi ondan əməlli-başlı qarovul köpəyi yetişdirmişdi. Elə bir köpək ki, sahibinin haradasa dağların o üzündə əyyaşlıq etməsinə rəğmən, öz postunda ölməyə hazır idi.
Bu kiçik qəhrəman dörd gün dörd gecə postundan əl çəkmədən çadırı, sahibinin sərvətini çox qorxduğu çaqqaldan dəyanətlə qorudu.
Beşinci günün səhəri qoca Obri ayılaraq başa düşdü ki, evində deyil və çadırını bir küçüyün ümidinə buraxıb. O artıq əyyaşlıqdan çoxdan bezmişdi deyə həmin dəqiqə atını yəhərləyib yola çıxdı. Yolun yarısında ağlına birdən gəldi ki, deyəsən, Çinki tamam ac qoyub.
“Yəni bu balaca yaramaz mənim vetçinamın hamısını yeyib?” – düşündü və həyəcan içində evə tələsdi. Çadırı görünən təpənin başına çatanda əvvəlcə ona elə gəldi ki, hər şey öz yerində, qaydasındadır. Sonra birdən nə görsə yaxşıdır: çadırın lap astanasında tüklərini qabardıb bir-birinin üstünə mırıldayaraq burun-buruna duran iki canlını – yekə, qəzəbli çaqqalı və balaca, yazıq Çinki.
– Ay mənim başım batsın! – deyə Obri xəcalət içində dilləndi. – Mən bu murdar çaqqalı tamam unutmuşam. Yazıq Çink, gör nələr çəkib! Təəccüblüdür ki, bu çaqqal hələ onu da, çadırımı da parça-parça etməyib.
Bəli, cəsur Çink çaqqalın təzyiqinə, bəlkə də, sonuncu dəfə davam gətirirdi. Onun ayaqları qorxudan və aclıqdan tir-tir əssə belə, özü ən davakar görkəmdə idi və heç şübhə yoxdur ki, öz postunu qoruyaraq ölməyə hazır idi.
Bill Obri hər şeyi ilk baxışdan anladı. Atını çadırın yanına çapıb toxunulmamış vetçina torbasını görəndə başa düşdü ki, Çink o gedəndən bəri heç nə yeməyib. Yorğunluqdan və acından əsən küçük sürünə-sürünə onun yanına gəldi, üzünə baxıb əlini yaladı. Sanki deyirdi: “Sən nə tapşırmışdınsa, hamısını etdim”. Qoca Obrinin buna dözəsi halı yox idi və çantasından balaca qəhrəman üçün yemək çıxaranda gözlərində yaş gilələnmişdi.
Sonra küçüyə tərəf çönüb dedi:
– Çink, dostum, mən sənə pis münasibət göstərdim, sən isə sədaqətini qoruya bildin. Sənə söz verirəm ki, bir də harasa gəzməyə getsəm, tək qalmayacaqsan. Heç bilmirəm səni necə sevindirim, axı sən araq içmirsən. Bəlkə, əvəzində sənin ən böyük düşmənini məhv edim…
O, çadırın ortasındakı payadan çox fəxr etdiyi tüfəngini – bahalı, ayrıca darağı olan karabinini aldı. Sonrasını düşünmədən üzərindəki möhürü qırdı və qapıdan çıxdı.
Çaqqal, adəti üzrə, yaxınlıqda oturmuşdu, dişləri iblisvarı bir təbəssümdən ağarırdı. Amma atəş guruldadı və Çinkin qorxulu yuxularına son qoyuldu.
Özünü yetirən gözətçilər aşkar etdilər ki, parkın qanunları pozulub: qoca Obri buranın vəhşi sakinlərindən birini güllələyib. Onun karabinini alıb məhv etdilər, özünü və dördayaqlı dostunu isə parkdan qovaraq bir daha qayıtsa, həbsxanaya salınacağını söylədilər.
Amma Bill Obri heç nəyə heyifsilənmirdi.
– Olsun, – dedi. – Nə deyirsiniz deyin, amma məni heç vaxt satmayan bir dostuma xoş gələn iş görmüşəm.
GÜMÜŞXAL
Sizlərdən hansınızınsa vəhşi bir heyvanla yaxından tanışlığı olubmu? Heyvanlarla təsadüfi görüşlərinizi və yaxud qəfəsdə yaşayan canlıları nəzərdə tutmuram. Mən azad şəraitdə yaşayan hər hansı bir vəhşi heyvanı uzun müddət tanımağınızı nəzərdə tuturam. Adətən, bir heyvanı onun həmcinslərindən fərqləndirmək yaman çətin olur. Hər bir tülkü, hər qarğa başqa tülkü və qarğalara o qədər bənzəyir ki, sən hər dəfə elə eyni heyvanı gördüyünü düşünürsən. Amma elə də olur ki, hər hansı bir heyvan özünün gücüylə, ağlıyla öz həmcinslərindən yüksəkdə durur. Böyük başçıya çevrilir. Biz ona dahi də deyə bilərdik. Əgər bu heyvan digərlərindən iridirsə, əgər insanlar onu hansısa əlamətlərinə əsasən tanıya bilirsə, o, tezliklə öz ölkəsində məşhurlaşır.
Belə görkəmli heyvanlar sırasına aşağıdakılar daxil olub: Kurtland – XIV əsrin əvvəllərində, təxminən on il ərzində bütün Paris şəhərini dəhşətə gətirən qısaquyruq canavar; Kluborut – Sakramento