Devid Koperfild. Чарльз Диккенс
Peqotti, mənimlə nə edəcəklər? Bilmirsənmi?
– Məktəb! London yaxınlığındadır. Orada oxuyacaqsan, – deyə Peqotti cavab verdi. – Devi, əzizim, məni unutma. Ananı tərk etmərəm, Devi. Sənə məktub yazacağam.
– Çox sağ ol, əziz Peqotti! Mister Peqottiyə, balaca Emmiyə, Hemə məktub yazarsan ki, mən heç də pis uşaq deyiləm. Onlara mənim salamımı yetir.
Zərif qəlbli Peqotti bunu edəcəyinə söz verdi.
Səhər miss Merdston gəlib dedi ki, səhər yeməyi yemək üçün tez qonaq otağına düşüm, məni məktəbə göndərirlər. Bu isə, əlbəttə, mənimçün yenilik deyildi.
Yəqin ki, Merdstonlar heç nəyə yaramayan bir uşaq olduğumu dəfələrlə anamın beyninə yeritmişdilər. Məhz bu səbəbdən də o, qonaq otağında səhər yeməyi zamanı mənim hərəkətimdən məyus olduğunu və düzələcəyimə ümid etdiyini bildirdi. Göz yaşlarım buterbrodun üstünə və fincandakı çayın içinə axırdı. Anam arabir miss Merdstonun sayıq nəzərlərindən yayınıb qəmgin halda mənə baxırdı.
Məni bağımızın qapısından yola salanda Peqotti və mister Merdston gözə dəymirdilər. Anam kövrəlmişdi:
– Görüşənədək, Devi. Sən gedirsən, lakin bu sənin xeyrinədir. Tətillərdə evə gələcəksən. Tanrı köməyin olsun, mənim balam!
V fəsil
Məni uzağa göndərirlər
Heç yarım mil1 getməmişdik ki, araba birdən dayandı. Ətrafa boylandıqda gördüm ki, sarmaşıqlı hasarların arasından Peqotti qaçaraq gəlir. Heç nə demədən məni qucaqlayıb öpdü. Cibindən piroqlarla dolu kağız topba çıxarıb cibimə təpişdirdi. Bir də pul kisəsini ovcuma basdı. Məni bir də öpdü və heç nə deməyib qaçıb getdi.
– Hə, tərpən görək! – arabaçı tənbəl atına sərtləndi.
Gözümün suyunu tamam axıdandan sonra sakitləşdim və pul kisəmə baxdım. Parıltı saçan üç şillinq2 qoyulmuşdu. Kağıza bükülü iki yarımkron3 da vardı. Kağıza yazılmışdı: "Deviyə onu sevən anasından". Mən pencəyimin biləyi ilə gözümün suyunu sildim və daha ağlamadım.
Arabaçı məni Yarmutda poçt karetinə çatdıracaqdı. Onun adı mister Barkis idi. Piroqumun birini hörmət əlaməti olaraq ona təklif etdim.
Onu eynilə fil kimi içəri ötürdü və üzü fil sifəti kimi tərpənməz qaldı. Soruşdu:
– Bunu o bişirib?
– Peqottini deyirsiniz, ser?
– Hə, onu.
– O bizim üçün hər növ piroqlar bişirir.
– Yaxşı görək? Deyirsən, alma piroqları da bişirə bilir?
Mən dedim, elədir ki var. Barkis fikrə getdi.
– Hə, gör nə deyirəm, yəqin, ona məktub yazarsan?
– Mütləq yazacağam.
– Yazarsanmı ki, mister Barkis ona biganə deyil, hə?
– Axı sabah Blanderstona dönürsünüz, bunu özünüz ona desəniz yaxşı olmazmı?
Mister Barkis buna razı olmadı, xahişini təkrar etdi. Nəsə dərin fikrə getmişdi.
Mən yuxudan ayılanda araba Yarmuta çatmışdı. Parlaq poçt kareti həyətdə dayanmışdı. Mister Barkis mənim sandığımı yerə düşürdü. Ət parçası və kəsilmiş toyuq əti sallanan pəncərədən bir ledinin başı göründü və soruşdu:
– Blanderstondan olan yeniyetmə centlmen budur?
Xanım zınqırovu çaldı, nökər qaçıb gəldi. O, təkcə mənim üçün masa sifariş verildiyinə bərk heyrətlənmişdi.
Məni uzun bir otaqda masa arxasında əyləşdirdi və süfrə saldı. Yemək gəldi. Mən ikinci kotletə girişmişdim ki, gördüm çox diqqətlə mənə baxır.
– Sizə yarım pinta4 pivə sifariş verilib. Onu içmək istəyirsiniz?
Mən təşəkkür etdim və “hə” dedim.
O, qrafindən iri bir stəkana süzdü və əlində yuxarı tutub diqqətlə baxmağa başladı:
– Bir az çox deyil ki?
– Hə, bir az çoxdur…
– Dünən burada bir centlmen vardı. Bir stəkan bundan içdi və …yıxılıb öldü. Ona içmək olmazdı. Mən isə öyrəncəliyəm. Mənə heç nə olmaz. Amma bu sizin üçün sifariş verilib. Etiraz etmirsən, onu mən başıma çəkim?
Mat qalmışdım. Dedim, yaxşısı budur, mən su içim, siz isə bu pivəni içməklə mənə yaxşılıq etmiş olarsınız.
Pivə ona ziyan vermədi. Hətta bir az kefi kökəldi. Yaxın oturdu. Üstündən bir kotlet, sonra bir kartof, daha sonra bir kotlet və daha bir kartof götürüb uddu.
O gülürdü. Ürəklənib ondan kağız, qələm istədim və Peqottiyə məktub yazdım. O mənə poçt kağızının pullu olduğunu dedi, burada süfrələrin qır-qırıntısı ilə qarnını doyurduğunu, kömür kisələrinin üstündə yatdığını, ailəsində hamının xəstə olduğunu deyib ağlamağa başladı.
Üç şillinqimdən birini kağıza görə ona uzatdım. O, pulu farağat vəziyyəti alaraq ehtiramla götürdü.
Mən karetin damında arxa oturacağa əyləşəndə hamı mənə təəccüblə baxırdı. Qulluqçu arvadlardan biri başını pəncərədən çıxarıb konduktora dedi:
– Bu uşağa diqqət et, Corc. Birdən köpüb partlayar.
Nökər də hamı kimi mənə baxıb pıqqıldayırdı. Balaca boyum və bu qədər qarınqulu olmağım onları bərk heyrətə salmışdı. Mən isə oradan ac yola düşürdüm. Yolda karet nahar üçün dayananda utandığımdan heç nə yemədim.
Gecə yol gedəndə məni iki centlmenin arasında oturtmuşdular ki, birdən yıxılaram. Onlardan gah biri, gah digəri mürgüləyib məni sıxırdı. Odur ki onları tez-tez oyatmalı olurdum.
Səhər açılanda uzaqdan London göründü. Oxuduğum kitablardakı gənc qəhrəmanlarımın başlarına bu şəhərdə nə qədər işlər gəlmişdi. Məni adı ya "Göy buğa", ya da "Göy qaban" olan bir mehmanxananın yanında düşürdülər. Konduktor qapıya baxıb səsləndi:
– Blanderstondan olan Merdston soyadlı uşağın dalınca kim gəlib?
Səs çıxmadı. Karet getdi. Mən Robinzon Kruzo kimi tək qalmışdım.
Növbətçi məni içəri çağırdı. Oturub gözləməyə başladım. Çaşıb-qalmışdım. Ağlıma min fikir gəlirdi. Bu vaxt bir cənab gəldi.
Baqajları tərəzidə çəkən adamla pıçıltı ilə nəsə danışdı. O, çox pis geyinmişdi.
– Sən yeni şagirdsən? – dönüb məndən soruşdu.
– Bəli, ser.
– Mən Səlem-Hausdan gəlmiş müəlliməm.
Mən təzim etdim və rahat nəfəs aldım. Müəllimin adı mister
Mil – 1609 metrə bərabər uzunluq vahidi
Şillinq – funt-sterlinqin ½-nə bərabər ingilis pulu
Yarımkron – 2,5 şillinqə bərabər mis-nikel ingilis moneti
Pinta – 0,568 litrə bərabər ənənəvi ingilis həcm ölçüsü