Frankenşteyn və ya müasir Promotey. Мэри Шелли
var idi. Amma indi dərisi lap dartılmışdı, bu saçlar və dişlər bəbəyi seçilməyən sulu gözlərlə birlikdə qorxunc mənzərə yaradırdı.
İki il bir arzu ilə gecə-gündüz əlləşəsən, arzuna yetəndə isə iyrəndiyindən üzünü yana tutasan! Çardaqda duruş gətirə bilməyib öz otağıma düşdüm.
Necə yuxuya getdiyimi də bilmədim. Yuxuda gözəl və şən Elizabeti gördüm. Onu qucaqlayıb öpmək istəyirdim ki, halı dəyişdi. Bir də baxıb gördüm, qucağımda anamın meyitini tutmuşam. Qan-tər içində yuxudan ayıldım, titrəyirdim. Bütün bədənim əsirdi. Gözlərimi açanda başımın üstündə o bədheybəti gördüm. Dodaqları qəribə bir gülüşlə əyilmişdi, çənəsi tərpənirdi, anlaşılmaz səslər çıxarırdı.
Nə isə deyirdi, amma başa düşə bilmirdim. Əlini mənə tərəf uzadanda onu itələyib otaqdan qaçdım, həyətdə gizləndim.
Nəhayət, hava açılmağa başladı. İnqolştadt kilsəsinin qülləsi görünəndə tələsik həyətdən çıxdım. Yuxulu-yuxulu yağışın altında küçələri gəzir, evə qayıtmağa qorxurdum.
Mehmanxananın yanından keçəndə qarşımda bir karet dayandı. Karetdən Anri Klervalın düşdüyünü görəndə necə sevindiyimi təsəvvür edə bilməzsiniz. “Əziz Frankenşteyn, – deyə Anri üstümə atıldı, – nə yaxşı ki, sənə elə burada rast gəldim”.
Klerval, axır ki, atasından İnqolştadtda oxumağa razılıq ala bildiyini söylədi:
– Onu inandırmaq çox çətin idi ki, dünyada mühasibdən də maraqlı peşə var. Amma sonda övlad sevgisi atamın elmlərə olan sayğısızlığına üstün gəldi, təhsilimi davam etdirməyə icazə verdi.
– Bəs mənim atam, qardaşlarım, Elizabet necədir?
– Hamısı yaxşıdır, amma səndən xəbər olmadığından narahatdırlar. Özüm də səni danlayacaqdım, niyə onlara məktub yazmırsan? – Klerval ayaq saxlayıb üzümə baxdı. – İndi fikir verirəm ki, xəstəyə oxşayırsan, yaman arıqlamısan, çox yorğun görünürsən, elə bil neçə gecədir yatmamısan.
– Düz tapmısan. Əlimdə vacib iş vardı, dincəlməyə vaxt qalmırdı, amma hər şey bitdi, artıq sərbəstəm.
Dünənki gecə yadıma düşəndə bədənim əsdi. Mənim qaldığım evə çatmışdıq. O bədheybətsə hələ də orada ola bilərdi. Anriyə dedim ki, həyətdə gözləsin, özüm isə qorxa-qorxa yuxarı qalxdım. Qapının dəstəyinə əl atdım və yerimdə donub-qaldım. İçəri girməyə ürək etmirdim. Nəhayət, bütün cəsarətimi toplayıb qapını itələdim. Otaq boş idi. Dərindən nəfəs alıb Anrinin dalınca qaçdım.
Otağa qayıdan kimi xidmətçiyə iki nəfərlik səhər yeməyi sifariş etdim. Sevincim yerə-göyə sığmırdı. Əvvəl Klerval elə başa düşürdü ki, onun gəlişinə sevinirəm. Sonra hərəkətlərimə, gözlərimdəki dəlisov ifadəyə fikir verib ehtiyatlandı:
– Əziz Viktor, sən Allah, bir şey baş verməyib? Belə gülmə. De, sənə nə olub?
– Soruşma! – Birdən mənə elə gəldi ki, bədheybət qapıda görsəndi. Əllərimlə üzümü örtdüm. – O özü hər şeyi sənə danışar… Məni xilas et, xilas et!
Özümdən gedib yerə yıxıldım.
Mənim bir neçə ay çəkən ağır xəstəliyim belə başlandı. Bütün bu vaxtı Klerval mənə dayəlik edirdi. Sonralar bildim ki, xəstə olmağımı əzizlərimdən – atamdan və Elizabetdən də gizlədibmiş. Əgər onun qayğısı olmasaydı, çətin ki, mən həyata qayıdardım. Tez-tez o bədheybət gözümə görünürdü, qışqırır, sayıqlayırdım.
Yadımdadır, birinci dəfə özümə gəlib ətrafa boylananda pəncərəmin qarşısındakı ağacların saralmış yarpaqlarının yerində təzə zoğlar gördüm. Yazın lap əvvəli idi, tez ayağa qalxmağıma onun da təsiri oldu.
– Əziz dostum, – minnətdarlıqla Klervala baxdım. – Sən buraya dərs almağa gəlmişdin, amma bütün qışı mənim çarpayımın böyründə keçirməli oldun. Bilmirəm, əvəzini necə çıxacağam?
– Əvəzini çıxmaq istəyirsənsə, atana və Elizabetə məktub yaz. Əzizlərin sənin xəstə olduğunu bilmirlər və onları unutduğuna görə inciyirlər. Bir neçə gün əvvəl Elizabetdən məktub gəlib, yəqin, bu xəbər səni sevindirər.
VI fəsil
Klerval Elizabetin məktubunu mənə verdi.
“Əziz Viktor! Çoxdandır səndən məktub gözləyir və əmimi İnqolştadta səfər etmək fikrindən daşındırmağa çalışıram. İstəmirəm ki, uzaq yolun əziyyətini çəksin. Atan sağ-salamatdır, ona bircə səni görmək çatışmır.
Sən gedəndən burada çox az şey dəyişib. Təkcə Jüstinanın həyatında yenilik olub. Jüstina Moris, yəqin, yadındadır. Anası əri öləndən sonra dörd uşaqla köməksiz qalmışdı və nədənsə ağrı-acısını məhz Jüstinadan çıxırdı. Onun 12 yaşı tamam olanda xalam Jüstinanın anasını dilə tutub qızı bizim ailəyə verməyə razı salmışdı.
Sənin anan Jüstinanı çox istəyirdi, ona yaxşı təhsil vermişdi. Jüstina da xalamın bir sözünü iki eləməzdi, onu idealı sanırdı.
Xalam öləndə Jüstina möhkəm xəstələndi. Amma sən demə, yazıq qızı qarşıda hələ çox bədbəxtliklər gözləyirmiş. Bir-birinin ardınca bacı-qardaşları öldü. Sən İnqolştadta gedəndən bir neçə ay sonra anası gəlib qızını apardı. Jüstina bizdən ayrılmaq istəmirdi, ağlayırdı. Ona görə də anası rəhmətə gedən kimi təzədən ailəmizə qayıtdı. Mən onu ürəkdən sevirəm, özünü aparmağı, danışığı rəhmətlik xalamı çox xatırladır”.
Sonra Elizabet qardaşlarımdan, qonşulardan, mənim məktəb yoldaşlarımdan yazır, məktubunu bu sözlərlə qurtarırdı:
“Bizə özün barədə yaz, Viktor. Bir sətir, bir söz də olsa, bizim üçün böyük sevincdir. Anriyə min dəfə “sağ ol” deyirik ki, səni tək qoymur və səndən bizə xəbər göndərir. Özünü qoru və yalvarıram, məktub yaz! Cenevrə, 18 mart 17..
Dərhal sevimli Elizabetin xahişini yerinə yetirdim.
İki həftədən sonra, özümü tam sağlam hiss edən kimi, ilk növbədə Klervalı universitetimizin professorlarına təqdim etdim. Onlardan bəziləri ilə görüşmək mənim üçün çox ağır idi və unutmaq istədiyim xatirələri oyadırdı. Professor Valdmanla söhbət isə əsl işgəncəyə çevrildi. O, böyük uğurlarıma görə məni təriflədikcə içimdən kəsilir, amma üzdə dözməli olurdum. Klerval dost gözü ilə mənim əzab çəkdiyimi gördü və bizim danışığımızdan bir şey anlamadığını deyib söhbəti dəyişdi.
Klerval heç vaxt mənim təbiət elmlərinə həvəsimi başa düşmürdü, onu filoloji elmlər daha çox maraqlandırırdı. Universitetə də Şərq dillərini öyrənmək üçün gəlmişdi, fars, ərəb dilləri və sanskritdən dərs alırdı. Məni də bu sahəyə yönəltmək onun üçün çətin olmadı. Artıq təbiət elmlərinə nifrət edirdim, dostumla birlikdə Şərq müəlliflərinin müdrik əsərlərini heyranlıqla oxuyurduq.
Növbəti